Dźakny narodninski swjedźeń

štwórtk, 30. septembera 2021 spisane wot:

Składnostnje 30. róčnicy załoženja Smolerjec kniharnje w Budyšinje wuho­tuje předawanišćo LND sobotu, 2. oktobra, dźeń wotewrjenych duri. Cordula Ratajczakowa je so z nawodnicu Smolerjec kniharnje Annett Šołćic rozmołwjała.

Hižo wokoło poprawneje róčnicy, 4. měrca, w času lockdowna sće mi přeradźiła, zo planujeće „mały dźakny swjedźeń za čitarjow, kupcow a awtorow“. Tón je so po zda­ću k cyłodnjowskemu zarjadowanju wu­wił, hdyž na program hladam. Čehodla?

A. Šołćic: Chcemy so tón dźeń wšěm našim kupcam z wosebitymi literarnymi chłóšćenkami dźakować. Tuž poskićamy němskorěčne zarjadowanje runje tak kaž čitanje w serbskej rěči. Tež dźěći móža so na zabawne čitanje wjeselić. A kaž je to na narodninach z wašnjom, chcemy sej připić a tuž witamy kóždeho hosća ze škleńcu sekta, brěčki abo wody.

Kak program konkretnje wupada?

Nowinar z ćěłom a dušu

póndźela, 27. septembera 2021 spisane wot:

Hdyž swjeći bywši kolega kulojte narodniny, je za młódšeho zajimawe zhladować na spočatki zhromadneho dźěła z nazhonitym „starym zajacom“. Wospjet smój tehdy za kónctydźenske rozprawnistwo w jednym awće z nakładnistwowym šoferom po puću byłoj. Tak so tež zwonka redakcije bliže zeznachmoj. A wěm so hišće derje dopomnić, zo bě hižo před 40 lětami Manfred Laduš ze swojimi wobšěrnymi znajomosćemi nastupajo Domowinu a regionalne stawizny mnohim w tehdyšej redakciji Noweje doby „instanca wědy“. Jako ze skutkowanjom serbskeho wječornika wusko a aktiwnje zwjazaneho wuměnkarja sej redaktorki a redaktorojo jeho tež dźensa waža.

Sonić ma dowolene być

pjatk, 24. septembera 2021 spisane wot:
Milenka Rječcyna

Kajki to njewšědny, ale rjany són ... Předstajće sej, wšitcy łužiscy ratarjo plahuja wot přichodneho lěta rostliny a skót po europskich biosměrnicach a nic hižo konwencionelnje. Sakske knježerstwo je na europskej runinje docpěło, zo nimaja bioratarjo wjace běrokratiskich a hospodarskich wuměnjenjow spjelnić hač konwencionelnje skutkowacy. Tež kontrole biopředewzaćow so wobmjezuja, dokelž maja zarjadnicy hladajo na wosebite spěcho­wanje a jasne rjadowanja z boka EU za Saksku trěbnu dowěru. Přičina postupowanja je projekt „Łužiski kraj je bioraj“. Wosebje serbscy burja, kotřiž maja k swojej roli nadal wosebje hłuboki poměr, su ideju zrodźili. Projekt ma zakład być, zo stanje so cyła Němska z producentom ratarskich wudźěłkow po biologiskich měritkach, a to wot lěta 2030.

Koncert lětsa dorost postaja

štwórtk, 23. septembera 2021 spisane wot:

Chór Lipa a Křesćansko-socialny ­kubłanski skutk Sakska přeprošujetej njedźelu popołdnju na nazymski ­koncert na zahrodźe Zežiwjenskeho a zeloweho centruma w klóštrje ­Marijinej hwězdźe w Pančicach­Kukowje. Cordula Ratajczakowa ­je ­so z dirigentku­ Lipjanow Jadwigu ­Kaulfürstowej rozmołwjała.

Waš tradicionalny nalětni koncert je so koronakrizy dla lětsa na nazymski změnił – je to špatna abo dobra powěsć?

J. Kaulfürstowa: Wjeselimy so, zo móžemy zaso prawje koncertować. Smy lětsa hižo Božu mšu we wobłuku putnikowanja do Róžanta 8. septembra hudźbnje wobrubili runje tak kaž prěnje swjate ­woprawjenje w klóštrje Marijinej hwězdźe w Pančicach-Kukowje. W zymje běchmy zwučować přestali, wot apryla činjachmy to zaso digitalnje a wot junija smy prawidłownje hromadźe pod hołym njebjom z wulkimi wotstawkami probowali – a to w Jaworje. To bě hinaše zwučowanje hač hewak, ale rjenje, zo bě scyła móžne.

Lipjenjo zajutřišim tež z chórom Worklečanskeje wyšeje šule zhromadnje spěwaja. Kak sće mysličku zrodźili?

Maja łužiske krajiny po wudobywanju wuhla potencial na titul swětoweho namrěwstwa? Wo tele prašenje dźěše minjeny tydźeń na konferency wědomostnikow w Choćebuzu. Pozadk je projekt „LIL-studija swětowe namrěwstwo Łužica“ Serbskeho instituta (SI), Braniborskeje techniskeje uniwersity Choćebuz-Zły Komorow (BTU) a Institute for Heritage Management (IHM) (SN rozprawjachu). Cordula Ratajczakowa je so ze sobudźěłaćerku projekta Heidi Pinkepank (BTU) rozmołwjała.

Konferenca je so z ekskursiju do łužiskeje jamy zakónčiła. Hdźe sće čehodla byli?

Mór abo cholera, što je wam lubšo?

pjatk, 17. septembera 2021 spisane wot:
Bosćan Nawka

Hišće něhdźe třećina wólbokmanych njewě, komu zapřichodnu njedźelu swojej hłosaj dać, rěkaše njedawno w politiskej talkshow němskeje telewizije. Mału pomoc so rozsudźić skića digitalne serwisy, kaž na přikład Wahl-O-Mat abo Wahl Swiper. Dokelž je na mjenowanymaj portalomaj wuběr tezow wobmjezowany, dokelž móžeš tam tež na kompleksne prašenja jenož pak z haj pak z ně wotmołwić resp. so takrjec hłosa wzdać, a dokelž złožuja so podaća jednotliwych stron na jich wólbne programy (na kotrež so mnozy politikarjo spěšnje wjace dopominać nochcedźa abo samo njemóža, ručež je wotum wotbyty), wobhladuja ludźo tajke poskitki často jako hrajku. A tomu tež tak je, wšako skutkuja wone trochu kaž zabawny kwis. Přiwšěm móža wólbnemu rozsudej polěkować, mjenujcy pokuknješ-li raz na to, što wšo strony na žadyn pad politisce zwoprawdźić nochcedźa. Tak je na přikład jara zajimawe zwěsćić, štó wo škiće přirody a wo naprawach přećiwo změnje klimy přewjele njedźerži – hdyž docyła.

Ze simultanym tołmačenjom

štwórtk, 16. septembera 2021 spisane wot:

Hłowna wólbna zhromadźizna Domowinskeje župy „Handrij Zejler“ budźe jutře w załoženskim domje narodneje organizacije, na žurli Kulturneje fabriki we Wojerecach. Do toho je so Axel Arlt z rěčnicu župneho předsydstwa Gabrielu Linakowej rozmołwjał.

Wólbna doba ma dwaj wotrězkaj, prěni z wuzwolenym županom, tamny z Wami jako rěčnicu. Bě dźěławosć předsydstwa tohodla wobsahowje wobwliwowana?

G. Linakowa: Smy we wšědnym dźěle župneho předsydstwa kontinuitu zwoprawdźili. Dotalny župan je dale w gremiju sobu dźěłał. Mi jako rěčnicy je wažne, zo jako skupina we wšěch praktiskich prašenjach hromadźe dźěłamy. Tak móžachmy na přikład zahajenje Lěta župow ze swjatočnym zarjadowanjom k stoćinam župow we Wojerowskej radnicy wuspěšnje přihotować.

Što běchu wjerški župneje dźěławosće?

Wuznamny serbski spisowaćelej a žurnalistej Jurij Koch swjeći dźensa 85ćiny. K tajkej składnosći rady dokładnje na wu­znamne žiwjenske stacije jubilara zhladuješ. A tajke dali so někotre naličić, je dźě Koch w zašłych lětach ze swojimi dopomnjenkami a dźenikowymi zapiskami sam nazorny dohlad do swojeho žiwjenja skićił. Zajimawše hač jednotliwe žiwjenske stacije pak je Kochowe tworjenje, za kotrež je wšak znaty a tež wobdźiwany. W nimale 60 lětach je so bohata, wšelakora a swojorazna zběrka dźěłow nakopiła, mjez druhim nowele, romany, krótše a dlěše powědančka, miniatury, dramatiske a zabawne dźiwadłowe hry, basnje, pěsnje, a eseje, zo bych jenož někotre formy naličił. Při tym stej so žur­nalizm a literatura husto mjez sobu wobwliwowałoj. Tajke stilizowane a překomponowane reportaže a zapiski kaž pola Jurja Kocha lědma druhdźe nańdźeš. Zajimowany čitar njech pohlada raz do loni wušłeje knihi „Gruben–Rand–Notizen“, hdźež w zapisku wo kóncu wsy ­Łakomy jenož poslednje chěže njespotorhaja, ale we wušiknym wopisowanju Kocha Zakładny zakoń hnydom sobu.

Hłuboke, mało znate teksty

wutora, 14. septembera 2021 spisane wot:

We wobłuku rjadu Serbskeho ludoweho ansambla „Zynki a linki“ wuhotuja fletist­ka Marie-Luisa Fryčowa, bubnar Benedikt Sauber a dźiwadźelnica Božena Bjaršec jutře, srjedu a zajutřišim hudźbno-literarny wječor w Budyšinje resp. Lejnje. Teksty Jana Larasa měješe poprawom Katka Krygarjec čitać, kotraž pak schorjenja dla krótkodobnje pódla być njemóže. Bosćan Nawka je so z njej rozmołwjał.

Knjeni Krygarjec, što je Was pohnuło program sobu wuhotować?

K. Krygarjec: Přez tři róžki – kaž je to w serbskej Łužicy často z wašnjom – je naprašowanje SLA ke mni dóšło. Njetrjebach scyła rozmyslować a připrajich bjez toho zo bych konkretneje wědźała, kotre teksty dramaturgiski wotrjad domu naposledk wuzwoli.

Studujeće tuchwilu w Zinnowitzu na dźiwadźelnicu. Kak su wam Waše znajomosće, kotrež sće sej dotal přiswojiła, nastupajo program pomhali?

Za wjace sprawnosće

pjatk, 10. septembera 2021 spisane wot:
Marko Wjeńka

Kak dołho chcedźa zamołwići w našim kraju poprawom hišće twjerdźić, zo njewobsteji winowatosć šćěpjenja pře koronawirus? Hdźežkuli hladaš, so pokazuje, zo dźe wuwiće cyle jasnje do směra t. mj. „3G“- abo „2G“-prawidła, zo ma kónc z darmotnymi testami być, abo nješćěpjenym w karantenje žana mzda njepři­steji, kaž su wčera w Sewjerorynsko-Westfalskej namjetowali a wo čimž je tež rěč w druhich zwjazkowych krajach. Prjedy abo pozdźišo su nješćěpjeni nuzowani so šćěpić dać. Sym za to, ludźom sprawnosć rjec. Město toho so politikarjo dale wija a wurěčuja. Na jednym boku twjerdźa, zo je to dobrowólny rozsud kóždeho jednotliwca, na tamnym boku wótře wo tym rozmysluja, hdźe maja přichodnje jenož hišće šćěpjeni, wustrowjeni abo testowani přistup měć. A najpozdźišo, hdyž dyrbja ludźo za kóždy test 20 eurow a hišće ­wjace płaćić, je za wulki dźěl ludnosće tež tale móžnosć z blida. Njerěču ani wo tym, zo budu potom wosebje ći ze snadnymi dochodami potrjecheni. To płaći na přikład za tych, kotřiž su wšědnje na ćah abo bus jězby na dźěło dla pokazani.

nowostki LND