Boža nóc

pjatk, 22. decembera 2023 spisane wot:

Nětk swjatočnje so zaso ćiše bliži

nóc boža w rjanym hwězdnym wodźěwje,

kiž k drěmacej so zemi z njebja niži

tak połna Knjezoweje miłosće;

so njeličomnje wjele swěcow swěći,

błyšć jasny pjelni tež najchudši dom

a hodownički wupyšeny štom

dźens wobwyskuja miliony dźěći.

A spěwy hodowne nam derje znate

nětk klinča luboznje nam do dušow;

ach, něhdy buchu spěwane a hrate

tež wot nas za čas młodych zbóžnych dnjow.

A drohe wosoby ze zańdźenosće,

na kotrychž rowje lětnje róže ktu,

nas z miłym směwkom z jědle strowjeju

a dźěla z nami hodow wjesołosće.

Ow njestej zdala, w horju rozrudźeny,

bu wzate tež najrjeńše zbože ći!

Hlej, hdyž je Zbóžnik nam dźens narodźeny,

da njejsmy ženje chudźi, zrudźeni!

Z nim wobradźi Bóh za žiwjenske chody

najkrasniše nam swětło za duše,

kiž hrěje nas, tež ženje njehasnje

a swěći horje nam na wěčne hody!

Korla Awgust Fiedler

wujimk ze Serbskeje poezije 44, LND 1999

Zběrka krótkopowědančkow „Prěni raz“ skići dosć dobry dohlad do spektruma aktualneje serbskeje literatury. Wona wopřijima teksty nazhonitych awtorkow runje tak kaž z młodeho pjera.

Roman wo Nikoli Tesli

štwórtk, 21. decembera 2023 spisane wot:

Štóž pyta lekturu za zymu, z kotrejž móže čitajo do druhich dźělow Europy a samo do New Yorka pućować, móže sebi nowu knihu Alidy Bremer wobstarać. Bremer powěda w swojim mjeztym třećim romanje „Tesla oder die Vollendung der Kreise“ wo lěkarju Antonu, kotryž so w Dalmaciskej, wjacerěčnej historiskej kónčinje na teritoriju dźensnišeje Chorwatskeje a Čorneje hory, narodźi a so, prjedy hač złoži maturu, do New Yorka poda. Roman započnje z jězbu na łódźi do Ameriki, hdźež Anton Italčana Ernesta zeznaje. Z rozmołwami młodostneju wopisuje Bremer wuraznje wjacerěčnu atmosferu w mediteranej Dalmaciskej – hdźež rěčitej so chorwatšćina a italšćina; wobydlerjo dožiwichu wšelake politiske systemy a statne konstelacije.

Štyri wupředate předstajenja

wutora, 19. decembera 2023 spisane wot:
Dorostowej cyłkaj Serbskeho ludoweho ansambla Łužičanka a Łužičanska rapsodija stej lěto z programom „Hodowny són“ zakónčiłoj. Dohromady zličichu na cyłkownje štyrjoch předstajenjach něhdźe 600 wopytowarjow, z čimž běštej žurla SLA před dwěmaj njedźelomaj kaž tež minjenu sobotu wjacezaměrowa hala w Chrósćicach stajnje wupředatej. Wjace hač 150 dźěći a młodostnych pokaza pisany, wot Maximiliana Grubera moderěrowany program kołowokoło serbskich nałožkow a powěsćow, kaž na přikład „Reju lutkow“ (na foće). Přihladowarjo mytowachu wukon sobuskutkowacych ze sylnym přikleskom. Foto: Maćij Bulank

Kniha šulerjow

wutora, 19. decembera 2023 spisane wot:
Budyšin (SN). Ludowe nakładnistwo Domowina je lětsa projekt „Naša serbska kniha“ w Radworju přewjedło, prěni raz ze šulerjemi wot 5. do 10. lětnika. Pod hesłom „JA – ich“ wuspytachu so jako awtorojo a ilustratorojo nic jenož maćernorěčni, ale tež serbšćinu wuknjace holcy a hólcy. Tuž jewja so zdobom němske teksty ze serbskim přełožkom. Za šulerjow běše projekt wosebite dožiwjenje: Móžachu proces nastaća knihi wot spisanja tekstow a zhotowjenja ilustracijow přez wuhotowanje hač k ćišćej sobu přewodźeć. Knižna premjera budźe srjedu, 20. decembra, w Radworskim Dwórnišću inkluzije.

„Wšo druhe hač lochki rozsud“

póndźela, 18. decembera 2023 spisane wot:

Wothłosowanje za „Hornjoserbske słowo lěta 2023“ je zaběžało. Hač do 28. decembra maja čitarjo składnosć, swój wotum online wotedać. Kaž wotpowědnu lisćinu hesłow zestajaca jury zdźěla, bě wuběr tónraz wosebje wužadowacy.

1985 přińdźeš Ty třeći raz na Budyske dźiwadło. Ja prěni raz. Tak so zeznachmoj. A ja běch chětro wot Tebje jimany. Sy, nimale połstalětny, tabula rasa sčinił, běše ze wšěch organizacijow wustupił, SED, DOMOWINA, Zwjazk serbskich wuměłcow atd. Samo Twoje mandźelstwo so rozwjedźe. Tajku bjezwuměnitu konsekwencu njeběch hač dotal zetkał. Dźiwach so a někak běch tež połny wobdźiwanja – to w NDR, hdźež wšitcy pozdatnje wěstotu pytachu!

Ale tajki ty běše a sy tež wostał: njewobličomny, konsekwentny a połny překwapjenkow.

Tohorunja 1985 přewza w Sowjetskim zwjazku Gorbačow wjesło a naškara z tym cyły wuchodny blok. A Budyske dźiwadło měješe sensacionalny hrajny plan. Na to sy ty jenož čakał, to bě za tebje prawa pomazka. Dopominam so, kak sy so ze swojej cyłej energiju, takrjec wuswobodźeny wot wšeho balasta, do hrow Šatrowa, Aitmatowa a Plenzdorfa dał. To móžach so jenož dźiwać a wuknyć. W „Rewizorje“ Jürgena Großa hraješe Ty wumustrowaneho knježerstwoweho šofera Patscha a ja titulnu figuru. To bě ći wjeselo! Ludźo ćěrjachu k nam do dźiwadła.

Hač po jednotliwych hłosowych registrach abo w cyłej wobsadce: Chór 1. serbskeje kulturneje brigady je so intensiwnje na kóždolětny wjeršk přihotował. Jutře, sobotu, wuhotuja w 17 hodź. tradicionalny adwentny koncert w Budyskej Cyrkwi Marje a Marty, a to prěni razu pod nawodom Judit Kubicec. Na pišćelach zahraje Korla Bajer. Foto: SN/Bojan Benić

Kak su chorych něhdy zastarali

pjatk, 15. decembera 2023 spisane wot:

Budyšin (CRM/SN). Zastaranje chorych něhdy a dźensa bě srjedu tema dalšeho zarjadowanja w rjedźe Kofej w třoch w Budyskim Serbskim muzeju. Muzejownica Monika Ošikowa ma wosobinski poměr k tematice. Běše dźě jeje prawowka Hańža Justowa jako „Baba Justowa“ nic jenož we wsach wokoło Chrósćic daloko znata. Wid muzejownicy pak saha wězo dale do zašłosće. Wona zawodnje rozłoži, kajki wuznam měještej stara a nowa wodarnja w Budyšinje něhdy za cyłkownu hygienu měšćanow. Budyšenjo buchu hižo w 16. lětstotku w nutřkownym měsće z čistej čerstwej wodu z 280 studnjow zastarani. Łazenkarjo/barběrojo njetruhachu pak jenož mužam brodu a běchu zdobom frizerojo, ale zastarachu tohorunja po swojich kmanosćach rany nic jenož měšćanskeje chudźiny. Wo čistotu ćěła běše tohorunja přez zjawne kupanske stwy postarane. Mjez hladarjemi chudych a chorych kaž tež mjez lěkarjemi běchu tež Serbja, kaž je z aktow wučitać­.

Wujimki přednoška dr. Annett Brězanec składnostnje swjatočnosće na česć prěnjeho šefredaktora našeho dźenika

Slědźo za informacijemi wo serbskej wosobinje abo wosebitym podawku abo zjawje w serbskich stawiznach, je prěni krok častodosć přepytowanje serbskich nowin. Zo na tutym puću zajimawe powěsće namakaja, ma so wosebje jednomu Serbej dźakować, kiž njesłuša k dźensa najznaćišim prócowarjam, Markej Smolerjej, hłownemu redaktorej Serbskich Nowin. Wjace hač 50 lět bě tute powołanje wukonjał, wot 1884 hač do 1937. (...)

Serbska debata

nowostki LND