Sawrije Wjelkowa

wutora, 21. decembera 2021 spisane wot:
Berlin (SN/bn). Najnowša kniha nakładnistwa Berlinartbooks ze stolicy Němskeje „Aus einem Land vor unserer Zeit – Die Kinder von Kleinwelka“ je wotnětka na předań. Wobrazowy zwjazk wotbłyšćuje z dohromady 90 zdźěla čornoběłymi fotgrafijemi a wobšěrnym esejom stawizny Małowjelkowskeho parka sawrijow wot lěta 1978 do 1999. Zestajałoj staj knihu wědomostnica a publicistka Janne Gärtner a žurnalistka Anne Waak, kotrymajž běchu wopytowarjo parka za to­ wuběr swojich fotow přewostajili. Publikacija płaći 15 eurow a hodźi so w kóždej kniharni kaž tež online skazać.

Jan Awgust Sykora

póndźela, 20. decembera 2021 spisane wot:
19. hodownika 1921 zemrě w Biskopicach farar Jan Awgust Sykora, posledni serbski duchowny w Smělnej (Schmölln) na kromje tehdyšeho serbskeho sydlenskeho ruma. Wón bě so 27. požnjenca 1835 w Malešecach do nahladneje burskeje swójby narodźił. Po maturiće na Budyskim gymnaziju studowaše w Lipsku ewangelsku teologiju a bě zastupowacy senior tam­nišeho Serbskeho prědarskeho towarstwa. Wot lěta 1863 do 1899 wón w Smělnej wuspěšnje fararješe. Podawši so na wuměnk přesydli so do Biskopic, hdźež w swójskim domje bydleše. Na zahrodźe wuměnkarskeho statoka dopomina kamjeń na njeho. A při Smělnjanskim Božim domje skedźbnja pomjatny kamjeń na zasłužbneho serbskeho duchowneho. Sykora bě tež wobšěrnu nabožnu literaturu pisał. Z jeho pjera su 1877 ćišćana kniha wo Mar­tinje Lutheru, zběrka „Trójniki“ a „Kłosy a zornjatka“. Wo „Trójnikach“ nasta zwada, kritik­i dla Sykora 1886 z Maćicy Serbskeje wustupi, kotrejž bě 25 lět přisłušał. Přełožił bě tohorunja „Lěkečanski stary wučer a jeho syn“. Najznaćiše literarne dźěło Sykory běchu jeho dopomnjenki „W Malešecach před 100 lětami“, kotrež su tež w němskej a jendźelskej rěči wušli.

Wo knihach a kniharni (17.12.21)

pjatk, 17. decembera 2021 spisane wot:

Kaž je so lěto 2021 započało, tak podobnje so tež kónči. Turbulentnje a překwapjace so wone nachila. Smy zbožowni, zo je­ so nam přiwšěm poradźiło swoje nadaw­ki jako Ludowe nakładnistwo Domowina spjelnić. Mjez homeofficeom a karantenu smy knihi lektorizowali, nowiny a časopisy pjelnili, knihi a wabjenske materialije wudawali. Operatiwnje dyrbjachmy jednać, jako su roznošowarjo Serbskich Nowin abo šoferojo transportneje firmy wupadnyli. Běchmy wjeseli, zo móžachmy nalěto našu Smolerjec kniharnju zaso wotewrěć. Hišće bóle pak so radowachmy, jako smědźachmy w kniharni a druhdźe zaso zarjadowanja přewjesć.

Njehibać so přećiwo wětřikej

štwórtk, 16. decembera 2021 spisane wot:

Psychiater Bertrand Piccard wě, kak ze strachami wobchadźeć

„Sternstunde Philosophie“, pod tymle hesłom nadeńdźeće darmotnje poskićenu widejowu seriju w mediatece telewizije 3sat, kaž tež na Youtubu sćelaka SRF. Za hesłom chowa so wjele zajimawych rozmołwow k najwšelakorišim prašenjam žiwjenja a aktualnym podawkam. Rozmołwy su stajnje z hinašej wosobu abo skupinu ludźi.

W awgusće 1818 předa Jan Jurij Matka-Mütterlein swoje knjejstwo Mały Wosyk z Njeradecami a Nowym Dworom z hospodarskim inwentarom a poddanymi subrektorej Budyskeho gymnazija C.F. Barthej za 40 600 toleri. Kupił bě knjejstwo 1782, po tym zo bě je hižo tři lěta dołho jako najenk wobhospodarjał, za 22 000 toleri, potajkim wo něšto wjac hač połojcu. W měsće zasłužeše tehdy wuwučeny muler něhdźe 70, dnjowy dźěłaćer 50 tolerjow na lěto.

Z předawanskim zrěčenjom wučini sej Mütterlein hišće wšelake wuměnjenja. Tak wuwza wšě meble, kotrež w hrodźiku do hospodarskeho inwentara njesłušachu, składowane žně z předchadźaceho lěta kaž tež wšón palenc, piwo a butru na składźe. Dale zrezerwowa sej wšitke hač do swj. Michała (29. septembra) dołžene wotedawki, njezapłaćene kupne dawki (pjeć procentow płaćizny kupjeneje žiwnosće, takrjec „dawk za nabyće ležownosće“) a dalše pjenježne žadanja na swojich něhdyšich poddanow.

Nowa dźěćaca kniha wušła

srjeda, 15. decembera 2021 spisane wot:
Budyšin (SN). Za předšulsku a prěnju čitan­sku starobu je w LND nowa papjercowa kniha „W nadróžnym wobchadźe“ wušła. Pisanje ilustrowana a z woknješkami wuhotowana podawa wona w dźesać kapitlach najwažniše informacije ko­ło­wokoło wobchada. Na dwójnej stronje je stajnje jedne prašenje rozłožowane a te­ma bliže předstajena. Hač su to rjadowanje wobchada přez amplu, wšelake wobchadne znamješka, prawe přeprěčenje dróhi abo natwar kolesa – na kóždej stronje móže sej dźěćo něšto nowe wotkryć.

Dobyćerjo hódančka wulosowani

srjeda, 15. decembera 2021 spisane wot:

Dopominaće so hišće na wulku napjatosć do premjery pop-opery a do wuchadźenja magacina Carpe noctem? Runje­ tajka knježeše wčera dopołdnja w Smolerjec kniharni.

Budyšin (SN/MiR). Hódančko wo serbskej hudźbje, kotrež bě Jan Bogusz ze­stajał, žněješe dobry wothłós. Dohro­mady 14 dopisow je redakcija Serbskich Nowin dóstała. Nimale wšitcy su wuhódanje e-mejlnje sposrědkowali, a wšitcy běchu prawe hesło wuhódali. MŁODA SERBSKA HUDŹBA JE ŽIWA, tak měješe w kašćikach pod hódančkom rěkać­.

Wčera dopołdnja je wučomnica ­Lu­doweho nakładnistwa Domowina za e-com­merce Jadwiga Šołćic jako sonina wšelake wudźěłki LND na blido składła, kotrež móhli dobyćerjam powabne być. K tomu słušachu nowostki za dorosćenych, młodostnych a dźěći. Runje tak wabje­še wulka ličba cejdejkow a słucho­knihow. Při tym su tež mjez wudaćemi zašłych lět woprawdźite drohoćinki.

Před twarjenjom MDR stawkowali

wutora, 14. decembera 2021 spisane wot:
Zjednoćene dźěłarnistwo za posłužby (ver.di) je wčera w Drježdźanach k stawkej kruće přistajenych sobudźěłaćerjow předewzaća MCS Sakska namołwjał, kotrež ­poskića techniske posłužby a mjez druhim tež serbske wusyłanje Wuhladko pro­dukuje. Předewzaće přisłuša medijowej skupinje MDR. Kaž dźě­łar­nistwo informuje, nimaja swobodni sobudźěłaćerjo žane tarifowe zrěčenje. Zaměr stawka bě ćišć na dźěłodawarja wukonjeć, při čimž žadaja sej po­trjecheni domowy tarif. Dale zasadźichu so dźěłopřijimarjo wčera za dalepłaćenje mzdy w padźe chorosće, za zawodne starobne zastaranje, za 30 dnjow płaćeneho dowo­la kaž tež za pjećdnjowski dźěłowy tydźeń. Tež dźensa chcedźa přistajeni zaso stawkować. Foto: Andreas Kalauch

Narodny partizan

póndźela, 13. decembera 2021 spisane wot:
Dokelž runoprawosć Serbow hač do kónca lěta 1946 dawno hišće zaručena njebě, wutwori so 13. hodownika 1946 kružk młodostnych, zo by ludźi z akcijemi pozbudźował. Hinc Šewc, Achim Brankačk, Jan Rawp a potom tež Jan Wukaš nawjedowachu wot januara 1947 zhotowjenje lětakow a plakatow, zwoprědka pisanych, po tym ćišćanych w zawodźe Pawoła Krječmarja w čěskim Rumburku. Na plakatach njeběchu jenož hesła kaž „Tež naš narod woła za swobodu!“, ale wabili su tež za přizamknjenje k Čěskosłowakskej. Pod materialijemi steješe jako wotpósłar „Narodny partizan Łužica“. Akcije wjedźechu k přepytowanjam ze stron němskich a sowjetskich organow. Ze strony Domowiny wšak předsyda Pawoł Nedo, Arnošt Simon a Jan Šołta k tomu namołwjachu akcije zakónčić. „Pósłachu pak někotrych młodych aktiwistow na studije do Pólskeje, zo by so skónčiło přepytowanje němskeje policije“ – tak pisaše w lěće 2011 čěski wědomostnik Jaroslav Šůla. (Přispomnjenje: Wot Narodneje rady z Prahi 1947 podpěrane akcije, do kotrychž bě tež Fryco Marak ze Smogorjowa zapřijaty, so tohorunja „Narodny partizan Łužica“ mjenowachu.) Mikławš Krawc

Nahrawaja film we Wojerecach

pjatk, 10. decembera 2021 spisane wot:

Hižo wot nazymy 2020 dźěła filmowča Angela Šusterec na čornoběłym němym krótkofilmje „Bože dźěćatko“ (SN rozprawjachu). Pandemije dla dyrbjachu nahrawanje přeco zaso přetorhnyć, nětko pak su na Dołhej hasy we Wojerecach poslednje sceny skónčnje nawjerćeli. Mjez mnohimi sobuskutkowacymi su tež Hannah Gräser, Marit Reinel a Leonora Šusterec (wotlěwa), kotrež běchu so hižo w dźiwadłowej skupinje Wojerowskeje Kulturneje fabriki angažowali. Z mnohimi wariantami serbskeje narodneje drasty Towarstwo za hajenje regionalneje kultury w srjedźnej Łužicy projekt podpěruje. Film změje klětu premjeru. Foto: Katrin Demczenko

nowostki LND