W rumnosći skupiny předšulskich dźěći na prěnim poschodźe Rownjanskeje pěstowarnje „Milenka“ knježi čiłe žiwjenje. „Dźěći, zestajejće prošu stólcy. Knjeni Kaulfürstowa hižo jědźe!“, prosy naměstnica wjednicy pěstowarnje Adelheid Nousch pjerachow w serbskej rěči. Holcy a hólcy su z Rownoho, Mułkec, Slepoho, Miłoraza a Běłeje Wody, zo bychu tule tež serbsce rěčeć nawuknyli. Najstarša skupina zwučuje runje kulturny program, kotryž chcedźa na Njepilic statoku předstajić. Koordinatorka serbskich projektow w Slepjanskej wosadźe Juliana Kaulfürstowa je, kaž hižo loni, tež tónkróć dźěćacy wustup za tradicionalny swjedźeń zestajała. Wona jězdźi tydźensce do pěstowarnje, zo by hromadźe z kubłarku a dźěćimi program nazwučowała. Pod hesłom „Z čołmikom po Struze“ chcedźa wone wowki a dźědow kaž tež staršich z hrónčkami, spěwami a rejkami zawjeselić. Dźěći su cyle při wěcy, hdys a hdys je koordinatorka při reji abo recitaciji koriguje.
Čas knihow a časopisow je so z nazymu zahajił, a to nic jenož nowonakładow Ludoweho nakładnistwa Domowina dla. Redaktor Pětr Šołta je nam z Protyku 2016 po zwučenym wašnju pisanu paletu temow a awtorow do ručneho formata zezběrał.
Titulna strona wabi z motiwom Florenca nad Łobjom – a to cyle hinak, hač so město Drježdźany nažel w minjenym času demonstracijow Pegidy dla w medijach prezentuje. Byrnjež Protyka hižo lochko zastarski próšk měła, njech sej ju kóžda generacija raz na křesle sedźo abo na konopeju ležo do ruki wozmje. Po temach mnohostronsku móhła sej Protyku we wurězkach jako digitalnu wersiju předstajić. Hdyž hižo redaktor sam w předsłowje Protyku z jězbu přirunuje, da chcemy wězo wědźeć, što je pućowanski běrow přihotował. Kalendarij je tónkróć wosebje na młody publikum wusměrjeny. Dwanaće pokiwow, dokal měł sej w stolicy Sakskeje raz wulećeć, su woprawdźity dobytk. Samo jako znajer města namakaš tam překwapjenki.
Pjenježna hódnota mólby abo grafiki a plastiki njeruna so zwjetša wěrnej wuměłskej hódnoće wuměłskeje twórby. Tele zwěsćenje njetrjeba poprawom dopokazy, jeli pak tola: Tuchwilna wustajeńca „Ja sym – molerstwo – grafika – plastika“ šěsć serbskich wuměłcow w Budyskej Ludowej bance rěči za sebje za tutu wěrnosć (Serbske Nowiny 11. nowembra pod „Namibija w Budyskej bance“ rozprawjachu). Iris Brankačkowa, Isa Bryccyna, Maja Nagelowa, Sophie Natuškec, Marion Kwicojc a Borbora Wiesnerec swoje nowše, samo najnowše twórby w Budyšinje pokazuja. Wothladajo wot kedźbyhódneho podawka, zo šěsć žonow-wuměłčow jedneje generacije hromadźe wustajeja, a njehladajo na to, zo trochowana pjenježna hódnota jich dźěłow wjace hač 50 000 eurow wučinja, je estetiska, wuměłskostawizniska hódnota wjele wjetša.
We wobłuku portretoweho koncerta a składnostnje předstajenja w Rojec ediciji wušłeje noweje CD „Komorna hudźba“ dožiwi 17. oktobra na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja něhdźe 80 připosłucharjow zajimawy a reprezentatiwny zarys tworjenja Jura Mětška.
Pokazka na zajimawostki němskorěčneho romana
Štóž chce wědźeć, kak šokoloda nastawa, kak so conchěruje, a štóž chce nimo toho wědźeć kak so róže plahuja, tomu poručam čitać knihu Teresy Simon „Die Frauen der Rosenvilla“.
Hłowna wosoba romana, młoda Anna Kepler, je po politiskim přewróće 1989 wilu w Drježdźanach-Błoženecach (Blasewitz) zdźědźiła. Wobnowjejo zahrodku z wubranymi róžemi namaka wona z přećelom-zahrodnikom Janom metalowu šatulu. W njej su mjez druhim stare listy a jednotliwe strony dźenika w třoch wšelakich pismach, přeradźace intimne začuća pisarki wo njezbožownych mandźelstwach. Zhonimy wo žedźbach a strachach žonow, kotrež su na někajke wašnje přiwuzne młodeje Anny. Wobsah listow a dalše tajne namakanki – kaž rjećazk, zubički, foto, šawl a druhe – rozwiwaja swójbne stawizny dynastije přez wjacore doby producentow šokolody w Drježdźanach.
Štóž chcyše ze srjedźneje Europy do Italskeje, tomu staješe so přeco hižo njesnadny geografiski zadźěwk do puća: wysoke hórstwo Alpow. Mjeztym je tónle wot přirody stajeny zadźěwk z magistralemi, kaž su to Brennerautobahn abo Gotthard-Straßentunnel, wo tójšto złahodnjeny. Wozmješ-li pak tola raz nahły a w njeličomnych serpentinach so wijacy puć přez Gotthardpass abo Via San Gottardo, nazhoniš přemóžacy wobraz. Hdźež so mjez šwicarskimaj gmejnomaj Göschenen a Andermatt dźiwje wody rěki Reuss přez wusku hłuboku wudolinu předrěwaja, sahaja zdźěla runje horje 300 metrow wysoke kamjentne sćěny. Čłowjek móhł sej dźensa lědy předstajić, kak je tu w lětach 1820 do 1830 nastał masiwny kamjentny móst – njeby-li swój čas łužiski wuměłc w znatej wolijowej mólbje „Bau der Teufelsbrücke“ podawk zapopadnył. 1798 w Choćebuzu rodźeny Carl Blechen, nimo Caspara Davida Friedricha jedyn z najwuznamnišich molerjow němskeje romantiki, běše po maćernej stronje serbskeho pochada.
Proces europskeho zjednoćenja traje hižo 70 lět. Ideja bě genialna: po Druhej swětowej wójnje zadźěwać dalšim wójnam w Europje přez hospodarske splećenje a politiske připodobnjenje europskich statow. Koncept je logiski, jón zwoprawdźić pak njeje lochko. 1957 załoži so Europske hospodarske zjednoćenstwo (EWG), 1993 Europske zjednoćenstwo (EG), w lěće 2009 Europska unija (EU). Zjednoćić najprjedy šěsć statow, mjeztym 28, je wulke wužadanje. Kóždy lud ma swoje stawizny a nahlady, tež rany a předsudki z prjedawšich wójnow a rozkorow. Tola hłowny zaměr je docpěty: W minjenych 70 lětach njebě hižo wójnow mjez statami-čłonami. Zjednoćenje pak ma dalši zaměr, wusko zwjazany z mjenowanym: wutworić europsku demokratiju jako zakład trajacych měrliwych, runoprawnych a konstruktiwnych poćahow mjez statami-čłonami kaž tež mjez wšěmi ludami Europy.
Njedźelu hornjoserbsce
11:00 Łužica tutón tydźeń, mjez druhim rozprawa wo sobotnym posedźenju Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny
11:20 Słuchora „Wopyt w chorowni“ (awtor Helmut Rychtar)
11:45 Rozprawa wo 141. schadźowance w Budyskej „Krónje“
12:00 Nabožne wusyłanje
(farar Hans-Friedrich Fischer)
po tym gratulacije
delnjoserbsce
12:30 Aktualny magacin z powěsćemi tydźenja
13:00 W Pratyji 2016 čitane
13:30 Nabožne wusyłanje
(Ingolf Kšeńka)
po tym zbožopřeća