Z wudaća: štwórtk, 16 februara 2017

Bonn (dpa/K/SN). Zwjazkowy wonkowny minister Sigmar Gabriel (SPD) wita dźensa w Bonnje wonkownych ministrow 20 najwažnišich hospodarskich krajow swěta (G 20). Dwaj dnjej chcedźa woni wuradźować. W srjedźišću konferency steji wonkowna politika USA pod prezidentom Donaldom Trumpom. Z napjatosću wočakuja zetkanje šefa diplomatije USA Rexa Tillersona z jeho ruskim kolegu Sergejom Lawrowom. Tež Gabriel – jako hospodarski minister bě wón za dźělne zběhnjenje sankcijow přećiwo Ruskej wabił – zetka so prěni raz z Lawrowom. Zaměr Gabriela je, zo da G 20 jasne znamjo nastupajo centralny wuznam dodźerženja mjezynarodnych dojednanjow.

Při starće do jelenja zrazyła je mašina na lětanišću města Charlotte w zwjaz­kowym staće USA North Carolina. Lěta­dło so wobškodźi a dyrbješe so po wot­lěće zawróćić a zaso přizemić. Nichtó ze 44 pasažěrow a štyrjoch čłonow wobsadki so na zbožo njezrani. Charlotte Douglas International Airport je jedne z najwjetšich lětanišćow USA. Wone je z lěsom, ale tež z wulkim płotom wobdate. Kak bě so jeleń na ležownosć dóstał, dotal nje­wědźa.

Bjez šofera je póstowy transporter w Du­rinskej něhdźe 200 metrow po nahłej dróze jěł a do parkowaceho awta prasnył. Při zražce nasta 20 000 eurow škody. Prawdźepodobnje njebě šofer transportera ručne borzdźidło přićahnył. Jako spyta jón tola hišće dosćahnyć, póstownik padny a so chětro wobodrě.

Berlin (dpa/K/SN). Před přepytowanskim wuběrkom Němskeho zwjazkoweho sejma w naležnosći NSA je kanclerka Angela Merkel (CDU) dźensa jako swědk wustupiła. Wjele hodźin dyrbješe wona na kritiske prašenja wotmołwjeć. Dźěše při tym mjez druhim wo jeje wuprajenje lěta 2013 „přećelow wobčušleć – to scyła njeńdźe“. Zastupnica Lěwicy w gremiju Martina Renner k tomu rjekny: „To bě chětro wulke zamydlenje wočow.“ Merkel je na rozprawy wo tym reagowała, zo bě ameriska tajna słužba NSA tež jeje handy „wotposłuchała“. Pozdźišo so wukopa, zo bě tež němska tajna słužba (BND) spřećelene staty wobčuš­lała. Kanclerski zarjad BND direktnje dohladuje.

Rüsselsheim (dpa/K/SN). Rozprawy, zo móhł francoski koncern PSA přewzać koncern Opel, su zwjazkowe knježerstwo „wubudźili“. Zarjad kanclerki kaž tež přisłušni ministrojo chcedźa z Parisom ručež móžno rozmołwy wjesć, praji rěčnik knježerstwa Steffen Seibert. Zaměr je, zachować­ němske produkowanišća Opela a tak dźěłowe městna. Powěsć wo planowanym přewzaću Opela přez PSA bě za Berlin njenadźicy přišła. Mjerzace je, zo tež wot francoskeho knježerstwa njeje do toho žaneje informacije dóstał. Opel ma w Europje něhdźe 35 000 sobudźěłaćerjow, wjetšinu z nich w Němskej. Dźe wo twornje w Rüsselsheimje, Eisenachu a Kaiserslauternje.

Ratarstwo a hońtwjerstwo stej wusko ze sobu zwjazanej, wšako wobě krajinu hladatej. Je tuž zmysłapołne hromadźe dźěłać. Po wšěm zdaću pak to stajnje tak derje njefunguje. Ratarjo swarja, zo hoń­twjerjo dźiwinu dosahajcy njereguluja a zwěrina škodu na polach zawinuje. Ći pak žadaja sej wjace podpěry ratarjow, na přikład w zwisku z wusywanskimi a žnjenskimi terminami. Wuchadźam z toho, zo su to jeničke pady njedorozumjenja. Wšako wobkedźbuju wokoło žnjow we Łužicy jara dobre mjezsobne wothłosowanje. W Radworju na přikład dźakuja so hońtwjerjo kóžde lěto sobudźěłaćerjam tamnišeho ratarskeho drustwa za dobre zhromadne dźěło ze swjedźenjom, na kotrymž syda pražene dźiwje swinjo. Dobry to přikład, wšako su tam spóznali, zo jedyn wot druheho wotwisuje. Nadźijam so wjace tajkich přikładow we Łužicy. Bianka Šeferowa

Prezident Miloš Zeman dospołny zakaz kurjenja podpisał

Praha (HJS/SN). To drje bě čěskemu prezidentej Milošej Zemanej chětro ćežko: Wuznawacy sylny kurjak je zakoń podpisał, kotryž bě w Čěskej dotal njepředstajomny. Po swětowym dnju njekurjenja, 31. meje, njesmědźa Češa w swojich dotal zakurjenych korčmach hižo pachać.

Wot lěta 1990 su w čěskim parlamenće wjace hač dźesać króć spytali, cigarety w hosćencach kraja zakazać. Nětko drje su to docpěli. Po tym zo stej delnja ko­mora a senat zakonjej přihłosowałoj, nochcyše so Zeman tomu dlěje spjećować. Dotal smědźeše korčmar rozsudźić, hač smědźa wopytowarjo w jeho hosćencu kurić abo nic. To budźe wot 1. junija nimo.­ Po cyłym kraju płaći potom generelny kruty zakaz kurjenja.

Čěska korčmowa „kultura“ je hinaša hač ta w Němskej. Mjeztym zo Němcy piwo abo dwě pija a zaso domoj du, je Čecham korčma městno, hdźež móža z druhimi bachtać a při tym piwko wjace pić. Dokelž rozmołwy dlěje traja hač wone mjelčenje w Němskej, sej ludźo při tym tež rady cigaretu zapala.

Berlin (dpa/SN). Předsyda Mnichowskeje wěstotneje konferency Wolfgang Ischinger je njepřestajne twitterowanje – rozšěrjowanje informacijow na internetnej platformje – prezidenta USA Donalda Trumpa kritizował. „Štóž so takle flacowsce napřećo medijam, sudnikam a swójskim tajnym słužbam zadźerži, tón swojej wobličomnosći a tej swojeho mustwa škodźi“, rjekny Ischinger nowinje Bild a doda, „přestańće twitterować, knježe prezidento!“ Nimo toho něhdyši diplomat skorži, zo je nowy prezident USA „maksimalnu njewěstosć“ do wonkowneje politiki přinjesł. Ischinger w tym zwisku tež sobudźěłaćerjow Trumpa kritizuje: „Hdyž so wosobina kaž prezident USA z wosobami wobdawa, kotrež zbudźeja wjace prašenjow hač wotmołwow, da so dowěra pozhubja.“

Ludwig Zahrodnik z Jaseńcy zhladuje na serbske narodne žiwjenje:

Kaž w mnohich druhich wsach tež su so młodźi a starši Jasčenjo při zhromadnej silwesterskej zabawje do noweho lěta podali. Swjedźenjowanje pak dale dźe: Nimo někotrych swójbnych swjedźenjow, kaž 90. narodniny Rejzy Šwejdźineje, běchu to jolka-swjedźeń w Nuknicy, ptačokwasny program SLA w Chrósćicach a póstniska zabawa w Jaseńcy.

Wo ptačokwasnym programje SLA sym wšudźe jenož chwalobne słowa słyšał. Jako zasłyšach w Chróšćanskej „Jednoće“ stary šlager „Słónco a kwětki“, so dopomnich, kak běch 1957 w starej Budyskej „Krónje“ prěni program SLA pod nawodom Jurja Winarja sobu dožiwił. Rady na to myslu, kak zahorjeni my te­hdyši studenća Serbskeho wučerskeho wustawa (SWW) wo programje běchmy. Ale dopominam so tež na wuprajenje staršeho knjeza, zo to žadyn ptačokwasny program njebě, ale keklija.

W najnowšim čisle Praskeho časopisa Česko-lužický věstník (11-12/2016) je dwustronska rozprawa Trudle Malinkoweje wo jeje jězbje z mandźelskim Janom loni w oktobru do Čěskeje. W městačku Neveklov južnje Prahi chcyštaj wuslědźić, kotre slědy bě tam naš krajan Jan Ćěsla zawostajił.