Z wudaća: srjeda, 24 meje 2017

srjeda, 24 meje 2017 14:00

Krótkopowěsće (24.05.17)

Prapremjera na cyrkwinskim dnju

Berlin. We wobłuku Němskeho ewangelskeho cyrkwinskeho dnja dožiwi kruch komponista Sebastiana Elikowskeho-Winklera „rěč a wěra 2“ swoju prapremjeru jutře na koncerće „Sichtungen“ w Berlinskej cyrkwi swj. Hilžbjety. Prěni dźěl na Jana Kilianowy choral „Zbudźenje za Serbow“ poćahowaceje so kompozicije měješe prapremjeru na wosebitym koncerće spočatk lěta.

Witaja noworjadowanje

Njebjelčicy. Iniciatiwa Serbski sejm wot Sakskeho krajneho sejma wobzamknjenu změnu wysokošulskeho zakonja wuraznje wita. Nětko maja zajimcy ze serbskorěčnymi znajomosćemi spěšniši přistup k wučerskemu studijej. W nowinskej zdźělence žada sej iniciatiwa dalše konkretne kročele, kaž lěpše wuknjenske wuměnjenja­ na Lipšćanskej uniwersiće.

Domy bomby dla ewakuowali

wozjewjene w: Krótkopowěsće
Słónčne wjedro minjenych dnjow je w Delnjej Łužicy truskalcy tak daloko zrawić dało, zo móža pilni pomocnicy prěnje słódne­ płody hižo šćipać. Tak žněja nětko na 30 hektarach truskalcowych zahonow błótowskeho ratarja Ricken blisko Kosojc,­ měšćanskeho­ dźěla Wětošowa. Mjez tamnišimi pomocnicami je tež Erika Condrea. Čerstwy sad předawaja w daloko widźomnych truskalcowych kioskach, kotrež maš wšudźe­ we Łužicy. Foto: Peter Becker

wozjewjene w: Hospodarstwo
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Zhromadnješěsć lět wuknyć

Sakska šulerska rada zahaji spočatk tohole­ tydźenja iniciatiwu, podlěšić zakładnošulski­ čas wot štyrjoch na šěsć lět. Milenka Rječcyna je so z rěčnikom rady Leonardom Kühlewindom­ rozmołwjała.­

Čehodla je tale tema Sakskej šulerskej radźe wažna?

L. Kühlewind: Zasadnje nimamy k tejle problematice poziciju. W zańdźenych měsacach pak zwěsćichmy, zo wobsteji potrjeba diskusije. Dokelž su mnohe znapřećiwjace so měnjenja, hač měli zakładni šulerjo štyri lěta abo dlěje zhromadnje wuknyć, smy so rozsudźili so šulerjow samych prašeć. Nětko smy wćipni na wuslědk.

Nowelěrowany šulski zakoń je wobzamknjeny. Čehodla so hakle nětko z tejle temu rozestajeće?

L. Kühlewind: Naš wid na to, hač měli zakładni šulerjo štyri abo šěsć lět zhromadnje wuknyć, je generaciske prašenje. Rozsudźimy-li so w Sakskej přichodnje za dlěše zhromadne wuknjenje na zakładnej šuli, budu hišće mnohe diskusije trěbne a wjele detailow ma so wotwažować a rozjasnić. Mamy to za dołhotrajny proces. Zdobom pak myslimy, zo je runje nětko prawy čas za diskusiju.

wozjewjene w: Rozmołwa
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Wěstota dźěći w srjedźišću

Kubłarki su za swojich chowancow zamołwite a maja same rozsudźeć

Worklecy/Biskopicy (SN/MiR). Njezbožo z pěstowarskim dźěsćom krótko do jutrow při Budyskim spjatym jězorje bě chětro rozbudźace, byrnjež tajkile pad jara rědki był. Wěstota we wšěch dźěćacych dnjowych přebywanišćach je dźě by­tostna. Přiwšěm je stajnje zaso rěč wo tym, wo kelko dźěći měła so kubłarka starać.

„Hižo dlěje kubłarjo, starši, nošerjo, třěšne zwjazki, dobroćelstwa a dźěłarnistwa na tule wažnu tematiku skedźbnjeja. Dotal pak njebuchu dosć słyšeni. Jara nas rozhorja, zo dyrbješe so najprjedy tajke njezbožo stać z přičinu, na dawno nuznu změnu w Sakskim zakonju wo dźěćacych dnjowych přebywanišćach pokazać“, zdźěli Marlies Eichler, nawodnica ressorta dźěło z dźěćimi a młodźinu w zwjazku Ludoweje solidarity Bisko­pi­cy. Předsydka Serbskeho šulskeho towarstwa Ludmila Budarjowa skedźbnja na to, zo „kóžda pěstowarnja pućowanja na swoje wašnje rjaduje. Dlěše přewjedu zarjadnišća SŠT za dźěći w starobje štyrjoch do šěsć lět z dosć personalom.“

wozjewjene w: Kubłanje
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Trilogija so skónči

Bórkowy (SN/CoR). Dźesaty króć wotměja so swjatki na Bórkowskej hrodowej horje­ Błótowske bajowe nocy. 25 předstajenjow z wjace hač 1 000 sobuskutkowacymi a wjace hač 50 000 přihladowarjemi tam dotal wotměchu. Pod wuměłskim nawodom Statneho dźiwadła Choćebuz je so sydom inscenacijow wokoło legendarneho serbskeho krala w lětach 2006 do 2012 jako wjeršk regiona etablěrowało. Po dwulětnej přestawce zwaži so Bórkowska gmejna lěta 2015 na nowozapočatk ze Serbskim ludowym ansamblom. Wot toho časa stara so Jěwa-Marja Čornakec wo nowe powěsće a baje.

Na lětušich předstajenjach wot 3. do 5. junija při Bismarckowej wěži skónči so trilogija wo krónje serbskeho krala pod hesłom „Nadźija“. Ignac Wjesela z Chrósćic tam jako lajski hrajer sobu skutkuje. Štóž chce wědźeć, kak stawizna wuńdźe, dyrbi so do Delnjeje Łužicy podać, wšako ju lětsa w Mortkowje njepředstaja. W předprogramje budźe widźeć dźěćacy musical „Kara w kraju lutkow“ Franka Kosyka, kotryž je lěta 2012 w Choćebuzu prapremjeru dožiwił. Šulerjo Delnjoserbskeho gymnazija tam sobu hraja.

wozjewjene w: Kultura

Choćebuz (SN/BŠe). Z blokadu před hłownym sydłom předewzaća Łužiska energija a milinarnje (LEAG) w Choćebuzu chcychu zawčerawšim łužiski camp zahajić. Zašlahanja centrale přez policiju dla pak njemóžachu aktiwisća akciju tak přewjesć, kaž běchu planowali. Přiwšěm su njedaloko centrale LEAG z čerwjenym bantom znamjo sadźili a na te wašnje pokazali, zo předewzaće hranicy překroča. Hłowne žadanje protesta bě, zo ma so koncern jasnje k přichodej Wjelčanskeje brunicoweje jamy wuprajić. Dotal njeje to hišće konkretnje činił. Hakle w lěće 2020 chce LEAG plany wozjewić.

wozjewjene w: Hospodarstwo
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Wo načasnym wikowanju

Budyšin (SN). Načasne wikowanje je jedyn ze zaměrow Budyskeje citymana­gerki Gunhild Mimuß. Tohodla wabješe wona za wosebity seminar „Wot wopytowarja ke kupcej – wot kupca k fanej“. Wjace­ hač 70 zajimcow něhdźe 30 wobchodow z Budyšina je so za zarjadowanje 31. meje w tudyšej statnej studijnej akademiji přizjewiło. To je za Budyske wi­kowarstwo nahladna ličba. Hladajo na dale a wjac ludźi, kotřiž w interneće naku­puja, maja sej drobnowikowarjo sprjewineho města swoje móžnosće wuwědo­- mić. K tomu mjez druhim słuša, lěpšiny stejnišćow wuzběhnyć a je z wosebitej kwalitu serwisa zwjazać.

Dalši termin zarjadowanja wo načasnym wikowanju je tež hižo kruće zaplanowany. Tak přewjedu zajimcy po lětnich prózdninach znowa dźěłarničku, hdźež chcedźa so z wikowanjom w přichodźe rozestajeć. K tomu wobhladaja sej wobdźělnicy přikłady. Wosebje pak dźe zarjadowarjam wo to, zo dóstanu Budyscy wikowarjo impulsy a ideje, kak móža po nowych pućach kročić.

wozjewjene w: Hospodarstwo
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Babiš skorži přećiwo Sobotce

Praha (ČŽ/K). Dźensa popołdnju, po dwunjedźelskim wahanju, wotwoła prezident Miloš Zeman z knježerstwa předsydu strony ANO Andreja Babiša a po­woła zapósłanca ANO Ivana Pilneho za noweho­ financneho ministra. Hłowa stata jedna takle po čěskej wustawje a wotpowěduje namjetej premiera Bohuslava Sobotki.­ Přećiwo njemu je Babiš skóržbu zapodał, wobarajo so Sobotkowym twjerdźenjam­ wo jeho dawkowym hrě­šenju.

Bamž Trumpa přijał

Rom (dpa/K/SN). Dźensa dopołdnja je bamž Franciskus we Vatikanje prezidenta USA Donalda Trumpa prěni raz na awdiencu přijał. Po połhodźinskej roz­mołwje zwurazni swjaty wótc nadźiju, zo stanje so Trump „z gratom měra“. Prezident USA mjenowaše awdiencu „wulku česć“. Zetkanje Trumpa a bamža Fran­ciskusa běchu z wulkej napjatosću wo­čakowali. Mataj dźě wonaj k mnohim temam­ rozdźělne nahlady, tak nastupajo škit klimy a migrantstwo.

Dalšich podhladnych zajeli

wozjewjene w: Kraj a swět
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Trjebamy Pólsku w Europje

Waršawa (dpa/SN). Zwjazkowy wonkowny minister Sigmar Gabriel (SPD) je Pólsku namołwjał, wjace za Europu činić. „Bychmy sej přeli, zo so pólske knježerstwo bóle za Europu angažuje a so jasnje k europskim hódnotam wuznawa“, rjekny Gabriel pólskej nowinje Gazeta Wyborcza. „Chcemy mócnu Europu“, wón podšmórny. Wólbne dobyće noweho francoskeho prezidenta Emmauela Ma­crona je wulka šansa za „kuru wočer­stwjenja“ a za nowe namjety k skrućenju zhromadźenstwa. „To pak sami njezdokonjamy. Za to trjebamy Pólsku w mu­stwje“, Gabriel rjekny.

Pólska bě so wospjet přećiwo tomu wuprajiła, dźělić Europu do wjacorych skupin, kiž so ze wšelakimi spěšnosćemi wuwiwaja a kotrež Europu na kóncu pača. Gabriel pak wobmyslenjam znapřećiwja a potwjerdźi: „Nochcemy žadyn kraj na kromu stłóčić.“

wozjewjene w: Kraj a swět
srjeda, 24 meje 2017 14:00

Saksko-čěska wzajomnosć přibywa

Drježdźany (ČŽ/K). Zo je so na schadźowanju sakskeho kabineta w Praze wicepremier Čěskeje za wědomosć, slědźenje a rozwiće Pavel Bělohrádek wobdźělił, pokazuje, kak wzajomnosć na wšěch polach přibywa. „Naše zhromadne dźěło rozkćěwa, chcemy wšak tež, zo bychu ludźo wobeju krajow poćahi hižo za čas dźěćatstwa hajić započeli“, cituje powěsćernja ČTK sakskeho premiera Stanisława Tilicha (CDU). Tak wobsteji hižo 40 pěstowarnjow, do kotrychž němske a čěske dźěći zhromadnje chodźa. Tilich zwurazni tež zajim za podpěru dwurěčneho šulstwa. Bělohrádek rjekny: „Zdźěłanosć, wěda, slědźenje, hospodarske­ zwiski a mjezyčłowjeske poćah su najlěpši srědk za to, zhromadnje najwjace wuzbytkować kaž tež globalne wužadanja zmištrować.“

Hosćićeljo překwapichu Tilicha z tym, zo pokazachu jemu­ hóstnu knihu něhdyšeho Serb­skeho seminara z jeho zapisom. Jeho rjadownja Budyskeje SRWŠ bě tam w aprylu 1977 na wopyće była.

wozjewjene w: Słowjanski wukraj

Serbska debata

nowostki LND