Z wudaća: srjeda, 14 junija 2017

W aprylu zahajichu šulerjo Kulowskeje wyšeje šule „Korla Awgust Kocor“ projekt na temu plasta. Mjez druhim su jedyn dźeń při Salowskej dróze a při Čornicy wotpadki zběrali. Minjeny tydźeń nětko dale na swojim projekće dźěłachu. Tak podaštej so 7. a 9. lětnik do recyclingoweho za­woda w Drobach blisko Minakała. Tam widźachu, kak plastowe wotpadki, zhromadźene w žołtych sudobjach domjacnosćow, sortěruja. W tym zwisku rozkładźechu šulerjam tohorunja kompostowanje biowotpadkow.

Dalšu formu wobdźěłanja wotpadkow dožiwichu wuknjacy we Łutach, hdźež wobhladachu sej spalernju wotpadkow. Projekt, kotryž su zhromadnje z Njeswačanskej přirodoškitnej staciju organizowali, bě połny wuspěch, dokelž móžachu sej šulerjo na te wašnje škit wobswěta lěpje wuwědomić. Achim Nowak

Radwor (SN/BŠe). Kooperaciski zwjazk mjez gmejnami móhł synergijowe efekty wuwabić a tak nowe šansy zmóžnić. Tole wuzběhny wčera fachowc za regionalne planowanje w Drježdźanskim běrowje towaršnosće STEG Andreas Worbs na posedźenju Radworskeje gmejnskeje rady. Pozadk toho je, zo wobsteji tuchwilu tajki mjez gmejnomaj Radwor a Wulka Dubrawa, kotrejž tworitej tak mjenowany zakładny centrum. Jako tajki je w regionalnym planje zakótwjeny. Plan dyrbi so nětko dale wjesć. Malešanska gmejna je tuž próstwu stajiła, wobstejacemu kooperaciskemu zwjazkej přistupić směć. Na njedawnej regionalnej konferency w Radworju bě to hižo tema. Mnohich wobmyslenjow a prašenjow Radworčanow dla bě wjesnjanosta Wincenc Ba­berška (CDU) fachowcow regionalneho planowanskeho zwjazka Hornja Łužica-Delnja Šleska na posedźenje přeprosył, zo móhli wo zaměrach a wobmyslenjach tajkeho zwjazka rěčeć.

Zhromadnje spěwali

Wuježk. Kóždolětnje w juniju přewjeduje Bukečanska Bjesada spěwny wječor we Wuježku. Tam zetka so wčera znowa něhdźe 20 Serbow z Bukec a wokoliny, zo bychu zhromadnje spěwali a bjesadowali. Za přewod a podpěru při spěwanju běchu sej Michała Cyža přeprosyli. Marko Grojlich wobohaći wječork z powěsćemi, kotrež bě při slědźenjach w starych Serbskich Nowinach našoł.

Wobchad na Łobju haćeny

Drježdźany. Niłkeje wody dla je wobchad łódźow na Łobju tuchwilu wobmjezowany. Nakładne łódźe smědźa jenož hišće 20 procentow swojeje kapacity wućežić. Magdeburg wone scyła wjace njedocpěja. Tež wulětne parniki mjenje ludźi­ sobu bjeru, kaž sakski přistawowy zarjad zdźěla. W Drježdźanach je Łobjo runje hišće 75 centimetrow hłuboke.

Pokuta čěskej železnicy

Praha/Berlin. Statne železniske předewzaće České dráhy dyrbi Němskej železnicy pokutu 1,1 miliona eurow zapłaćić, dokelž njeje kaž přilubjene na čarje Praha–Berlin–Hamburg 93 moderni­zowanych wagonow zasadźiła. Pokutu chcedźa sej České dráhy nětko wot porjedźernje Pars Nova wróćo žadać.

Projekt skići přemysłownikam we Wojerecach nowe šansy

Wojerecy (SN/BŠe). Dožiwjenjowpołne stare město z drobnowikowarjemi, kotrymž kupcy dowěrjeja, flaněrować a rady tam přebywać – tole je són dweju Wojerowskeju citymanagerow, kotrajž spytataj po wšelakorych pućach tamniše stare město wožiwić. Wčera staj Frank Graumüller a Yvonne Zschornack-Lubner zhromadnje z marketingowym poradźowarjom Mathiasom Priebu nowinarjam projekt předstajiłoj, kotryž zaběra so z analyzu přemysłownikow.

Politiku sakskeho knježerstwa z Braniborskej nastupajo strukturnu změnu we łužiskim brunicowym rewěrje kaž tež wobłuk energije je statny minister dr. Fritz Jaeckel (CDU), nawoda sakskeje statneje kenclije, na 17. srjedźostawskim dnju rozrostoweho regiona Drježdźany Zwjazkoweho zjednoćenstwa srjedźostawskeho hospodarstwa (BVMW) wčera w Biskopicach rozłožił.

Biskopicy (SN/at). Nimale hač do lěta 2047 maja milinarnje a brunicowe jamy we wobłuku tak mjenowaneje přechodneje fazy wěstotu, w kraju produkować směć. To wuwjedźe sakski statny minister dr. Jaeckel, kiž bě na dnju zhromadneho kabinetneho posedźenja braniborskeho a sakskeho knježerstwa w Ranju do Biskopic přijěł. Nětko ma so čas wužić, tež ze srědkami Zwjazka nowe struktury za dobu po brunicy wuwić. Fritz Jaeckel mjenowaše tu za projekty sumu 1,2 miliardow eurow, kotrež žadatej sej Braniborska a Sakska hač do lěta 2024.

Zaměrowy zwjazk Łužiska jězorina Sakskeje dźěła zaměrnje na systemje za wodźenje motorizowaneho wobchada po pućach. Na informaciskich taflach měli so z pomocu QR-koda informacije w třoch rěčach jewić, tež w serbskej. To je přidatna naprawa a zdobom wuznaće k serbskemu sydlenskemu rumej.

Hamor (AK/SN). „Dotalne naprawy turistiskeho systema wodźenja po pućach chcemy rozšěrić a wudospołnić“, podšmórny zastupowacy předsyda Dietmar Koark (CDU) wčera na posedźenju zaměroweho zwjazka w Hamoru. Na 34 stejnišćach budźe 90 informaciskich taflow instalowanych, z čimž je potom cyłkowny sakski dźěl łužiskeje jězoriny wuhotowany. Něhdźe 60 000 eurow naprawa płaći a wopřijima přełožk tekstow do serbšćiny, čěsćiny a jendźelšćiny, a zdobom wuhotowanje z wobrazami. Kaž jězorinowy zaměrowy zwjazk jednohłósnje wobkrući, chce za to swójski podźěl 15 000 eurow zwjesć.

Zo zamóže so młodostny serbsce pisomnje derje zwuraznić, njeje dźensniši dźeń hižo tak samozrozumliwe. Chrystofer Wjenka to zamóže a dopokazuje to jako praktikant w redakciji Serbskich Nowin. W Konjecach bydlacy 16lětny chodźi na Budyski Serbski gymnazij a zmištruje runje tak kaž jeho sobuwuknjacy tuchwilu šulerski praktikum. „Za Serbske Nowiny sym so rozsudźił, dokelž rady pisam a so runočasnje za politiku zajimuju“, Chrystofer powěda. A tak wón tele dny wšědnje z dobrym serbskim prawopisom němskorěčne manuskripty do maćeršćiny přełožuje a wězo tež swójske artikle pisa, kaž we wudaću SN zawčerawšim tón wo putnikowanju dekanatneje młodźiny do Róžanta. Zo by swoje serbskorěčne znajomosće dale polěpšił, chce so Chrystofer wot přichodneho šulskeho lěta na Serbskim gymnaziju na wukonowym kursu serbšćiny wobdźělić.

Hižo dźesać lět Konječan na klawěrje hraje, na kotrymž so dźensa sam dale wukmanja. Nimo toho wón rady foto­grafuje, najradšo přirodne motiwy a portrety. A skónčnje angažuje so w dekanatnym kružku młodźiny.

Budyšin (SN). Zasadnje předźěłane nastroje za hornjoserbsku prawopisnu kontrolu su wotnětka pod adresu www.soblex.de k dispoziciji, zdźěli Serbski institut. Zakład za nje je słowoskład aktualneho wudaća Hornjoserbsko-němskeho słownika Pawoła Völkela, a to ze wšitkimi skłonjowanymi formami kaž tež z najčasćišimi wotwodźenkami. Dohromady je to wjace hač 4,8 milionow słownych formow něhdźe 61 000 słownikarskich zapiskow.

Za kompjuter čitajomny system prawidłow, tworjacy jadro prawopisneje kontrole, staj wuwiłoj Bernhard Baier a Wito Bejmak. Wot lěta 2009 realizujetaj wonaj předewzaće jako opensourcowy projekt zhromadnje z Rěčnym centrumom WITAJ a ze Załožbu za serbski lud. Loni je Serbski institut nawod a koordinaciju projekta přewzał. W tamnišim rěčespytnym wotrjedźe su pod nawodom dr. Sonje Wölkoweje w běhu zańdźeneju lět wšo dokładnje pruwowali, poprawjeli a zasadnje předźěłowali. Sakska, Zwjazk a Braniborska přewostajeja přidatne srědki.

Berlin (dpa/K/SN). Zwjazkowe knježerstwo je so dźensa z eksportom bróni zaběrało. Hižo do toho bě znate było, zo buchu loni, za čas hospodarskeho ministra Sigmara Gabriela (SPD), dowolnosće za 6,88 miliardow wudźělene, štož je miliarda mjenje hač 2015. Nowina Bild wšak rozprawja, zo je Němska loni hłownje Katarej, Algeriskej a Južnej Koreji wójnske brónje w hódnoće 2,3 miliardow eurow dodawa, jónu telko kaž 2015.

Jednanja po terminje

Paris (dpa/K/SN). Britiska premierministerka Theresa May chce přichodny tydźeń z Europskej uniju zahajić jednanja wo brexiće. Francoskemu prezidentej Emmanuelej Macronej wona wčera na wopyće Parisa wobkrući, zo wostanje při dorěčanym časowym planje. Do toho bě so rozšěrjało, zo Wulka Britaniska hišće žadyn termin za to nima. Přěhrate wólby a zhubjena wjetšina w parlamenće běchu May njenadźate problemy wobradźili.

Strašne dochodowe rozdźěle