Z wudaća: pjatk, 16 junija 2017

Kamjenc. W dźěćacym domje na Fichtowej 17 w Kamjencu přeproša Černobylske towarstwo póndźelu, 19. junija, w 19 hodź. na sobustawsku zhromadźiznu. Zo bychu tež dalšich zajimcow, bywšich hóstnych staršich a podpěrarjow za swoje aktiwity zajimowali, přewjedu zhromadźiznu jako zjawne zarjadowanje.

Wo přewróće rěčeć

Wulka Dubrawa (SN). Spěchowanske towarstwo Margarećineje hěty we Wulkej Dubrawje přeproša zajimcow zajutřišim, njedźelu, w 10 hodź. na diskusiju ze sakskej ministerku za integraciju Petru Köpping do muzeja. Zarjadowanje wotměje so składnostnje 26. róčnicy wobsadźenja zawoda. Dźěłaćerjo běchu so 18. junija 1991 hrožacej demontaži mašinow wobarali, po tym zo bě rukowaćelnja zawod předała a 800 ludźom wupowědźiła.

Frank Richter porěči

Budyšin. We wobłuku Budyskich rozmołwow porěči póndźelu, 19. junija, w 19.30 hodź. bywši nawoda Drježdźanskeje krajneje centrale za politiske kubłanje Frank Richter w Muzeju Budyšin wo přičinach tuchwilneje njespokojnosće w kraju a njedowěry do politiki.

Dźěćo so zraniło

Kulow. Při wobchadnym njezbožu w Kulowje je so zawčerawšim popołdnju dźewjećlětny hólc snadnje zranił. Dźěćo je blisko stareho dwórnišća z kolesowanskeje šćežki na puć zjěło a njeje při tym na wobchad kedźbowało. 37lětna wodźerka Opela njemóžeše zražce hižo zadźěwać. Wuchowanska słužba dowjeze dźewjećlětneho do chorownje.

Na wopyće pola fotografikarja Jürgena Maćija w Budyšinje

We Łužicy a zwonka njeje sej jeho jako fachowca na polu fotografiki a dokumentacije chwala. Sprawom bě znaty direktor Zhorjelskich zběrkow za stawizny a kulturu dr. Jasper von Richt­hofen na wotewrjenju wustajeńcy „Transformacija – Zhorjelc“ Budyskeho fotografikarja loni w awgusće w tamnišim Bibliskim domje rjekł: „Mam Jürgena Maćija za dokumentarista Łužicy.“ Tam je Budyski wuměłc předstajił swoje čorno-běłe fota, kotrež bě w lětach 1980 do 1990, tehdy hišće jako amaterski fotograf, w Zhorjelcu a pólskim Zgorzelecu zapopadnył. Jim je w přehladce – nětko jako profijowy fotogra­fikar – tehdy fo­tografowane motiwy w nětčišim stawje a jako barbne fota napřećo stajił.

Přispomnjenki zajimowaneho lajka k mjenowědnej nowostce

Někotry Serb asociěruje mjeno prof. Waltera Wenzela z jeničkim słowom – mjenowědnik. Wón studowaše slawistiku a anglistiku, wučeše na Lipšćanskej uniwersiće rušćinu a promowowaše a habilitowaše hižo z mjenowědnej tematiku. A mjenowědźe so hač do dźensnišeho swěrnje wěnuje. Podatosć ćěri jeho do archiwow a slědźi tam za mjenami wšelakeho razu, kotrež su słowjanskeho pochada. Namaka je w rumach, hdźež ně­hdy zapadosłowjanske kmjeny sydlachu a hdźež so nětko hišće serbuje. Publikuje wuslědki w studijach a mnohich přinoškach za fachowe časopisy. Čitaš, zwotkel wone pochadźeja, kak nastachu, što wo­znamjenjeja a kak so w geografiskim rumje rozpřestrěwachu. Smjerćpilny slědźer njeje škodu měł z procha archiwowych podłožkow.

Dopomnjenki Kamjenčana Güntera Kerna – bratra mjezynarodnje znateho Georga Baselitza

Serbska wjes Pěskecy blisko Lessingoweho města Kamjenca nazhonja mjez druhim při wustajeńcach mjezy­narodnje znateho wuměłca Georga Baselitza wulku kedźbnosć. Móža pak wo­pytowarjo wustajeńcy Georga Baselitza z tym něšto započeć, hdyž na přikład we Wienje abo w Londonje mjeno serbskeje wsy w titlu wobraza čitaja?

Bych-li so Pěskečanow za Georgom Baselitzom a za wobrazom „Brězowy haj pola Pěskec“ prašał, hač drje bych to někajkeje rozjasnjowaceje wotmołwy dóstał?

Što maja nětko Pěskecy we Łužicy a mjezynarodnje renoměrowany wuměłc Georg Baselitz zhromadneho?

23. januara 1938 narodźi so w Němskich Pazlicach na wjesnej šuli Hans-Georg Kern jako syn šulskeho nawody Johannesa Kerna a jeho mandźelskeje Lieselotty. Nimo staršeje sotry a njeho přińdźech tam 1941 tež ja na swět a dóstach mjeno Günter.

Knižne polcy ze spisami wo serbskej politice abo politice napřećo Serbam bywaju dźeń a połniše, přewažnje su ze zwjazkami nahladneho wobjima nastajane. Serbski institut je w rjedźe swojich Spisow jako najnowšu ediciju wudał, a to „Deutsche Parteien in der sorbischen Oberlausitz 1945–1953“ Michaela Richtera. Titul zbudźa wćipnosć, wšako jedna so wo čas, hdyž běchu so kolije za poz­- dźišu narodnostnu politiku NDR kładli. Ale čini tež wćipny na to, kak abo hač je so awtorej poradźiło, sej při tajkej brizantnej tematice njezalězć do paslow pruda časa, do pruda jednostronskeho zhladowanja. Wězo chceš, sy-li hižo něšto lětdźesatkow we Łužicy žiwy, móhłrjec jako časowy swědk nakrjeslene měć, hač a kajke běchu časowe cezury w nastajenju politiskich stron napřećo Serbam. Žórłow k temje je nětkole dosć a na­dosć přistupnych. Richter bě je w bohatej ličbje namakał. Tomu dodał je zapis wosobow a městnow, akterow a městnow politiskeho jednanja. Kaž často, je tež tule tak: Prašenje rěka, kak awtor wšitko do konteksta zarjaduje a tuž, kak wuwažena jeho interpretacija je.

Nowosće z NSLDź w hrajnej dobje 2017/2018

Němsko-Serbske ludowe dźiwadło Budyšin swoju aktualnu hrajnu dobu bórze zakónči, ale wačok dźiwadłowych dźiwow za wulkich a małych přihladowarjow w přichodnej hrajnej dobje je hižo spakowany.

Prěnja premjera noweje hrajneje doby 2017/2018 budźe serbska. Wot 13. septembra budźe dźiwadło ducy po pěstowarnjach a zakładnych šulach a pokaza serbskim a serbšćinu wuknjacym dźěćom wot štyrjoch lět třeće čisło „Čmjeły Hany“, znowa z pjera a w režiji Měrka Brankačka. W prěnjej hrě 2012 powědaše čmjeła Hana wo swojim njezbožu a njenadźatym wopyće w chorowni a w lěće 2015 předstaji swojeho noweho přećela, pinguina Kurta. Tónraz wjerći so wšo kołowokoło pomhanja. „Čmjeła Hana chce pomhać“ rěka titul krucha. Zhromadnje z dźěćimi, wšako je to interaktiwna hra, pyta a praša so čmjeła za zmysłom pomhanja a čehodla to samo wjeselo wobradźa.

„Wulkeho Słowjanow splaha najmjeńši narod smy my …“ – tak bě so po wójnje spěwało a do wědomja wołało, zo smy bratřa přez zhromadnu słowjansku krej. A ja hišće dźensa husto při zetkanjach z ruskimi ludźimi praju: „Wy słušeće k najwjetšemu słowjanskemu ludej a ja k najmjeńšemu.“ Słowjansku zhromadnosć, kotraž so mjez druhim w barbach skoro wšěch słowjanskich narodow jewi, ruso­fobija – hida na Rusow – tuchwilu jara wohroža. Saha tak daloko, zo njedawno pólski intelektualc twjerdźeše: Pólšćina njeje słowjanska rěč, zo njeby so zhromadnosć z Rusami wujewiła.

Klětušej 500. róčnicy Martina Lutheroweje reformacije su tež wjacore knihi wušli. Chwalobne je, zo so doba reformacije w našej domiznje tež z katolskeje strony wobswětla. W Chrósćicach bydlacy dr. Jens Buliš je k tomu ze swojej přewšo zajimawej němskorěčnej knihu „Mišnjanske biskopstwo w času reformacije“ přinošował. Jeho na zakładźe wobšěrnych a dokładnych studijow wuběrnje spisana popularno-wědomostna kniha je w Lipšćanskim Nakładnistwje swj. Bena wušła. Drježdźansko-Mišnjanski staro­biskop Joachim Reinelt bě za nju předsłowo spisał.

W zawodnych słowach rozłožuje awtor skrótka wobsah swojich pjeć wobšěrnych kapitlow, kotrež maja wšitke samostatne a skulojćene spisane temy. W prěnim kapitlu „Natwar wuchod“ wopisuje wón Mišnjanske biskopstwo wot nastaća­ w druhej połojcy 10. lětstotka a za čas srjedźowěka kaž tež skutkowanje biskopow. Wosebje skedźbnja na dźesateho biskopa, 1523 swjatoprajeneho Bena, a na jeho poćahi k Hornjej Łužicy kaž k Hodźijej a Chrósćicam.

Tež serbske wsy pódla

Rowno. Pjeć wsow Zhorjelskeho wo­krjesa – mjez nimi Rowno, Jabłońc a Chrje­bja-Nowa Wjes – su so za wubědźowanje „Naša wjes ma přichod“ přizjewili. Fachowa jury kónc septembra wsy wopyta a pohódnoći. Dobyćer wokrjesneho wurisanja wobdźěli so na krajnym wubědźowanju a móže so tam za cyłoněmske finale skwalifikować.

Štyri miliony za projekt

Hamor. Zwjazkowe ministerstwo za hospodarstwo a energiju podpěruje nowe ideje za strukturnu změnu w brunicowej kónčinje ze štyrjomi milionami eurow. Składnostnje swojeho wopyta w Hamorje je ministerka Brigitte Zypries (SPD) wčera regionalnym partneram wotpowědne wopismo za modelowy projekt „Předewzaće rewěr“ přepodała.

Plahowanje hribow z ćežemi

Praha. Čěske plahowarnje šampinjonkow a wustričnych hribow bědźa so z problemami. Produkty njejsu w kraju tak woblubowane kaž druhdźe, dokelž Češa hriby radšo sami w lěsu zběraja. Nowy problem za nich je, zo z Pólskeje wo wjele tuńše hriby dowožuja. Wjetšina čěskich hribowych plahowarnjow je hižo zwrěšćiła, nowiny rozprawjeja.