Z wudaća: srjeda, 26 julija 2017

Monika Bethmann z Kosarnje (Cossern) pola Hodźija, mandźelska lěta 2001 zemrěteho Joachima Bethmanna, je wustajeńcu z twórbami wuměłca w Biskopičanskej galeriji Carla Lohsy zestajała. Alfons Wićaz je so z Moniku Bethmann rozmołwjał.

Što je Was pohnuło přehladku zestajeć?

M. Bethmann: Najskerje to, zo stajnje na njeho myslu. Nadźijam so, zo móžu nětko pušćić. Lubosć a dušina bliskosć běštej wulkej. Myslu sej, zo móžeš někoho hakle pušćić, hdyž sy jemu bliski. Mam něhdźe 100 listow wot njeho a k tomu swoje, kotrež sym jemu pisała. Puć, so wopušćena čuć, hač k tomu, zo sym dźakowna za wšě te słowa, kotrež je mi pisał, je jara dołhi. Sym něhdźe dźesać lět trjebała, tole předźěłać. Nětko wobhladuju sej jeho wobrazy, bjez toho zo dyrbju płakać. Dopominam so, kak a čehodla je něšto molował. Wjetšina wobrazow bě prosće dar za mnje. Wón je kóžde lěto něšto molował a paslił. Chcyše mi wjeselo wobradźić. Pytanje za dospołnosću jeho ćěrješe, stajnje něšto lěpšeho a rjeńšeho tworić. To chcu pokazać.

Wustajeja twórby Joachima Bethmanna

Galerija Carla Lohsy w Biskopicach, kotraž přisłuša tamnišemu měšćanskemu zarjadnistwu, prezentuje stajnje znowa zajimawe wustajeńcy z twórbami přede­wšěm łužiskich wuměłcow. Tež serbskemu wuměłstwu je přistupna. Hakle loni mějachu tam a w Biskopičanskim měšćanskim zarjadnistwje serbske wuměłče reprezentatiwnu přehladku.

Dźěl bohateho zawostajenstwa

Nětko pokazuja w galeriji wustajeńcu z twórbami lěta 2001 zemrěteho grafikarja, typografa a molerja Joachima Bethmanna. Serbskemu zajimcej tworjaceho wuměłstwa je wón derje znaty. Wot lěta 1988 hač do swojeje smjerće bě wón wuměłski nawoda Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina. Jeho skutkowanje je tuž wusko zwjazane ze serb­skej kulturu, wosebje z wuhotowanjom w LND wuchadźacych knihow.

Minjenu sobotu a njedźelu přewjedźe 19 cyłkow 6. cup piratow na beachvolleyballnišću we Wojerecach. Mustwa wojowachu w měšanych teamach, w kotrychž běchu stajnje dwě žonje a dwaj mužej. Dwuboje wotměchu so na třoch hrajnišćach a hrajny modus běše kóždy přećiwo kóždemu. Wobdźělnicy běchu z Wojerec a blišeje wokoliny­, z Lipska, Choćebuza a Drježdźan. Turněr dobyło je mustwo z mjenom Chippendales. Foto: Werner Müller

BSV Sebnitz

– SJ Chrósćicy 5:1 (2:0)

Zestawa hosći: Cyž – Dórnik, Sentivan, Runt, M. Zahrodnik, Domaška, Młynk, Kunze, F. Zahrodnik, Němec, Věchet

Zańdźenu sobotu podachu so koparjo 1. mustwa Chróšćanskeje SJ k testowej hrě do Sebnitza. Byrnjež tam poražku 1:5 poćerpjeli, běše duel tola cyłkownje wurunany. Hižo po někotrych hratych mjeńšinach měješe Radim Věchet po přihrawce Josefa Němeca, kiž bě so přećiwo škitarjej přesadźił, prěnju składnosć. Wrotar pak kop wotwobara. Wotnětka hosćićeljo na hrajnišću dominowachu. Tomáš Hurab, kiž bě před lětami z Chrósćic do Sebnitza šoł, třěli we 8. min. 1:0. Domjacy po nawjedowanju dale sylnje kombinowachu a wuhrachu sej tójšto móžnosćow. Přichodna šansa pak skićeše so Chróšćanskemu nowopřichadej Němecej. Jeho sylny kop dźěše jenož do žerdźe. Hosćićel drje měješe wjele składnosćow, młody wrotar Matej Cyž, kiž steješe prěni raz za 1. mustwo SJC w klětce, pak je solidnje a zdźěla sylnje wotwobara. W 35. min. pak prasny wón njezbožownje do nadběhowarja, a sudnik pokaza na dypk. Jědnatku přetwori Vladimir Semanco, kiž bě tež jónu w Chrósćicach hrał.

London (dpa/SN). Wulka Britaniska planuje, bencinowe a dieselowe awta wot lěta 2040 zakazać. Tole je wobswětowy minister Michael Gove dźensa w Londonje potwjerdźił. Hłowna přičina su škódne maćizny, kotrež awta do powětra wustorkuja. Tole zawinuje strowotniske problemy a škodźi přirodźe, wón rjekny. Potrjechene su tež hybridne awta, kiž maja elektro- a bencinowy motor. Hakle njedawno bě Francoska připowědźiła, hač do lěta 2040 předawanje awtow z ćěriwo spalacymi motorami zakazać.

Woheń 10 000 ludźi wuhnał

Paris (dpa/K/SN). Noweho lěsneho wohenja w južnej Francoskej dla su tam znajmjeńša 10 000 wobydlerjow a turistow do wěstosće přeměstnili. Pola Bormes-les-Mimosas w departemenće Var rozšěrichu so płomjenja na 600 hektarach, čehoždla su ludźo bydlenja a campingownišća wopušćić dyrbjeli. Čłowječich woporow po prěnich informacijach dotal žanych njeje. W južnej Francoskej a na Korsice běchu spočatk tydźenja wjacore lěsne wohenje wudyrili.

Sudnistwo zrěčenje zběhnyło

Po dny trajacych zliwkach bědźa so w Delnjosakskej a Durinskej z wulkej wodu. Dźensa je z kanalizacije so tłóčaca woda stare město delnjosakskeho Goslara zapławiła (hlej wobraz). Wohnjowa wobora spyta z pěskowymi měchami nasypy rěkow skrućić. Dźěle města dyrbjachu ewakuować. Tež druhdźe nuzowe kwartěry za wobydlerjow přihotuja. Foto: dpa/Swen Pförtner

Dospołnje nimo kulił je so pospyt žony w Mnichowje, wosace hnězdo na balkonje bydlenja wotpalić. Po tym zo běchu so meble na balkonje zapalili, rozpřestrěchu so płomjenja w bydlenju a na balkon přichodneho poschoda, wohnjowa wobora zdźěli. Wobornicy woheń podusychu. Cyłkownu škodu trochuja na 50 000 eurow. Žona móžeše bydlenje hišće w prawym času wopušćić a so njezrani. Wosace hnězdo njejsu po wohenju hižo namakali, kaž rěkaše.

Štyrilětny je w badiskim Kehlu zasadźenje policije zawinował, po tym zo je chowanje hrał. Kaž policija zdźěli, bě so přiwuzny, kiž měješe na hólca kedźbować, přizjewił a zdźělił, zo je hólc tež po dokładnym pytanju zhubjeny. Na to policija za nim pytaše. Muž so w tym času hišće raz dokładnišo po domje rozhladowaše a namaka štyrilětneho – pod łožom.

Rom (dpa/K/SN). Zastojnicy italskeho knježerstwa a pomocnych organizacijow su wčera w italskej stolicy wo kodeksu zadźerženja jako zakład za wuchowanje migrantow na Srjedźnym morju jednali, dojednać pak so njemóhli. Tohodla so woni jutře znowa zeńdu, rozprawja Titus Molkenbur, kiž wobdźěla so na jednanjach za němsku NGO Jugend rettet. Z kodeksom zadźerženja chce italske knježerstwo nastajić jasne prawidła za wuchowanske akcije na Srjedźnym morju, štož pak je pola pomocnych organizacijow njewěstosć wuskutkowało. Z postupowanjom italskeho knježerstwa čuja so skriminalizowane, byrnjež po prawu a zakonjach za morjo jednali.

Luxemburg (dpa/SN). W zwadźe rozdźělowanja ćěkancow dla je poražka Madźarskeje a Słowakskeje před Europskim sudnistwom wotwidźomna. Generalny prawiznik Yves Bot je dźensa poručił, skóržbje wobeju krajow přećiwo rozdźělowanju migrantow z Italskeje a Grjekskeje na tamne čłonske staty EU wotpokazać. Po jeho měnjenju měłoj so Madźarska a Słowakska na tym wobdźělić. Zwjetša sudnicy w Luxemburgu doporučenju wěcywustojneho slěduja. Wusud wočakuja w septembru. Knježerstwje w Budapesće a Bratislawje běštej přećiwo wobzamknjenju EU w septembrje 2015 skoržiłoj, hač do 120 000 ćěkancow rozdźělić. Wobaj krajej běštaj runje tak kaž Čěska a Rumunska při wothłosowanju podležałoj. Pólska bě swój čas małemu kontingentej přihłosowała, mjeztym pak tohorunja wotpokazuje, ćěkancow přiwzać.

Washington/Berlin/Moskwa (dpa/K/SN). Dom reprezentantow je z přemóžacej wjetšinu naćisk zakonja schwalił, kiž předwidźi dalše sankcije napřećo Ruskej, Iranej a Sewjernej Koreji. Nětko dyrbi hišće senat wo nim wothłosować a potom prezident Donald Trump jón podpisać. Po wonym zakonju je wotmyslene, dotalne sankcije, napřećo Ruskej praktikowane jeje pozdatneje róle w ukrainskim konflikće a móžneho wobwliwowanja prezidentskich wólbow dla, rozšěrić a wutwarić. Naćisk zdobom prezidentej mjezy staja nastupajo ewentualne zběhnjenje sankcijow. Němski wonkowny minister Sigmar Gabriel (SPD) komentuje wotpohlad dalšich sankcijow ze słowami: „Njemóže być, zo sankcije nětkole za to znjewužiwaja, wutłóčeć ruski płun, zo móhli ameriski předawać.“ Ruska předwidźane rozšěrjenje sankcijow přećiwo njej zasudźa, dokelž je to zadźěwk na puću normalizowanja poćahow mjez woběmaj krajomaj.