Chcemy informacije posrědkować a forum za tworjenje měnjenja być

Na wjeršku serbskeho narodneho wozrodźenja wuńdźe lěta 1842 w Budyšinje prěni króć Tydźenska Nowina. Wona bu w doměrcowskim času ze swojim redaktorom Handrijom Zejlerjom duchowne srjedźišćo serbskeho kulturneho a politiskeho žiwjenja. Z wudawanjom serbskorěčnych nowin wobkrućachu Serbja zaměry narodneho hibanja: hajenje a zdźerženje serbskeje rěče a kultury, wuwučowanje serbšćiny, wuwiwanje literatury, hudźby a dźiwadła, wuwědomjenje swójskich stawiznow a rozwiwanje serbskeho nowinarstwa a nowinskeje swobody. Při tym bě nowinske skutkowanje wobmjezowane, přetož z koncesiju za tydźenik předpisowaše rada města Budyšina nowinje, zo nima žane wonkownopolitiske powěsće rozšěrjeć, nad čimž lokalny censor stražowaše. Rewolucija 1848/49 wudoby nowinarstwu byrgarsku nowinsku swobodu. Wot 25. měrca 1848 njepodsteješe Tydźenska Nowina hižo censurje.

Druha połojca 19. lětstotka přinjese nowinam wuspěchi, ale tež znowa wobmjezowanje nowinskeje swobody. Nazymu 1848 bě Jan Arnošt Smoler redaktorstwo Tydźenskeje Nowiny přewzał. Wón podpěrowaše kaž Zejler njepowalnje serbske narodne hibanje, wón powjetšowaše nowinu, rozšěrjowaše ju po Serbach a přemjenowa ju 1854 na Serbske Nowiny. Wot lěta 1875 daše ju w swojej ćišćerni ćišćeć a wosta wudawaćel nowiny hač do swojeje smjerće lěta 1884.

Jeho syn Marko Smoler přewza po nim jeho dźěło a wukonješe je nimale 50 lět. Za čas Prěnjeje swětoweje wójny dyrbješe zesylnjenu censuru znjesć, dokelž njespěchowaše wójnsku propagandu. Wot lěta 1920 wutwari wón Serbske Nowiny na dźenik, natwarjowaše roznošowanje po serbskich wsach a zdoby sčasami na 6 000 abonentow. Hižo w aprylu 1933 Serbske Nowiny na wosom dnjow zakazachu a wjacori nowinarjo buchu zajeći. W awgusće 1937 wobsadźi gestapo rumnosće redakcije, štož woznamjenješe kónc Serbskich Nowin.

W lěće 1947 dósta ćišćernja a nakład Domowina licencu za wudawanje serbskeje nowiny Nowa doba, zwoprědka jako tydźenik. Wot lěta 1955 wuchadźeše Nowa doba jako dźenik šěsć króć wob tydźeń. Kónctydźenska přiłoha Předźenak rozšěri so w lěće 1967 na 12 stron. Za čas NDR njebě swoboda měnjenja data. Skutkowanje redaktorow bě ambiwalentne. Tež hdyž spyta wjetšina  z nich swojich čitarjow dokładnje a wobšěrnje wo wažnych podawkach z cyłeje Łužicy a ze swěta informować, pisaše tola mjenje abo bóle po zakładach politiskich a ideologiskich předpodaćow stata a strony SED. Mjez redaktorami běchu wjacori informanća statneje bjezstrašnosće.

Přewrót do demokratije w lětomaj 1989/90 přinjese serbskemu dźenikej wuswobodźenje z idelogiskich putow a móžnosć, swoje měnjenje swobodnje wuprajić. Nowina přiwza swoje stare mjeno Serbske Nowiny a wuchadźa wot lěta 1991 jako wječornik pjeć króć wob tydźeń. Zakładny zakoń Zwjazkoweje republiki Němskeje a sakska wustawa zawěsćatej, zo stej swoboda nowinarstwa a swoboda rozprawnistwa přez rozhłós a film zaručenej. Censura so njewukonja.

Na tutym zakładźe chce redakcija Serbskich Nowin swojich čitarjow wšědnje wo žiwjenju Serbow we Łužicy informować a z rozprawami, reportažemi, interviewami, komentarami a dopisami  čitarjam a zjawnosći pomhać sej swoje měnjenje tworić. Nimo ćišćaneho  wudaća poskićuje nowina wšěm zajimcam wotnětka Serbske Nowiny online. Digitalny poskitk chce runje tak kaž ćišćana nowina być forum za přihłosowanje a za kritiske rozestajenje ze wšěmi naležnosćemi, starosćemi a wuspěchami serbskeho luda dźensa.

Serbska debata

nowostki LND