Krynhelecy (AK/SN). We wjesce Krynhelecy, kotraž Hamorskej gmejnje přisłuša, je so póndźelu wječor něhdźe 30 wobydlerjow na dźěłarničce do přichoda wobdźěliło. Iniciator běše wjesnjanosta Hendryk Balko (Hamorske wolerske zjednoćenstwo). Před třomi lětami přebywaše wón we wsy Altgottern w Durinskej. Tam zezna wot gmejny a wobydlerjow realizowany projekt 24-hodźinskeho regionalneho předawanišća. „Podobne chcychmy w našim gmejnskim dźělu Rychwałd tež zwoprawdźić. Ideja pak zwrěšći na falowacych spěchowanskich srědkach,“ wón dźěłarničku wotewrě.

To wšitkim pomha

srjeda, 01. februara 2023 spisane wot:
Štyri łužiske UNESCO-městna a imaterielne kulturne namrěwstwo Serbow tworja zakład za zhromadny projekt w změnje strukturow UNESCO 5. Titl projekta pokazuje na kubłanje jako zwjazowacy zakład wobdźělenych zarjadnišćow. Biosferowymaj rezerwatomaj Hornjołužiska hola a haty a Błóta, Mužakowskemu parkej abo geoparkej Mužakowski zahork skići spočatk lěta zahajene předewzaće składnosć, serbske kulturne namrěwstwo jako pozadk za skutkowanje w swójskim wobłuku sobu wotbłyšćować. Tak móhli sej wopytowarjo regiona, ale runje tak tež Łužičenjo sami hišće lěpje wuwědomić, što před swojimi durjemi maja: Rjanu, wjelestronsku krajinu, kotruž škitać so na kóždy pak wudani. Kaž hižo tak husto w dotalnym procesu změny strukturow, je iniciatiwa z Braniborskeje wuchadźała. Prěnje wuslědki maja hižo lětsa předležeć. Serbska strona je dobyćerka projekta. Jeje wobsahi hromadźe z tamnymi specifiskimi šěrja. To wšitkim pomha. Axel Arlt

„Bjez lawgi by moje mydło jěsć móhł“

srjeda, 01. februara 2023 spisane wot:

Na wopyće w Bórkowskej mydłowej manufakturje

Bórkowy. Bjezposrědnje při hranicy mjez Radušom a Bórkowami – štož běše jónu hranica mjez Sakskej a Pruskej – je w prěnim rynku mała mydłownja zaměstnjena. Mydłarka (Seifensiederin) Anja Held je sej tam loni w aprylu són spjelniła. Tehdy w Tupcu (Teupitz) bydlaca, bě zhromadnje ze swojim mandźelskim za změnu pytała, powołansce, ale tež bydlenje nastupajo. Kaž to w žiwjenju tak je, je připad druhdy wosud: Lěta 1875 twarjeny bydlenski dom z pódlanskim twarjenjom bě w Bórkowach na předań. „Wšitko bě trochu stare a saněrowanja potrěbne, namaj pak zdobom nadawk – najskerje hišće na wjele lět“, zhladuje Anja Held na lěto 2015, jako sej dom kupi. Dom při baćonjacym hnězdźe dósta módru barbu, tak wón napadnje a je něšto za wóčko. Nimo jěducy kolesowarjo wuhladuja tam tafličku z wotewrjenskimi časami mydłoweje manufaktury.

Hdyž woda faluje, stabilnosć popušći

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:

Łužiska energija a milinarnje (LEAG) planuje wudobywanje brunicy w Janšojskej jamje kónc lěta zakónčić. Najebać to planuje hórnistwowe předewzaće, tam dale hač do lěta 2044 dnownu wodu wotklumpać. Wobswětowa syć Zelena liga je k tomu wobšěrne stejišćo wudźěłała.

Choćebuz (SN/at). W srjedźišću stejišća steji wohrožena stabilnosć planowanych pohórnistwowych jězorow. Zelena liga měni, zo namjet LEAG přiběracy njedostatk wody we Łužicy ignoruje.

Wjedra dla wyša bjezdźěłnosć

wutora, 31. januara 2023 spisane wot:

Budyšin (SN/at). Počas njeje tajki, zo bjezdźěłnosć we wuchodnej Sakskej woteběra. Powołanja, kotrež so zwonka wukonjeja, su wot wjedra wotwisne. Při temperaturach wokoło nule stopjenjow přiběra ličba tych, kotřiž bjezdźěłnosć přizjewjeja. Budyska wotnožka Zwjazkoweje agentury za dźěło je dźensa dźěłowične ličby za prěni měsac lěta 2023 předpołožiła. Po tym je we wuchodnej Sakskej aktualnje 19 294 bjezdźěłnych, 1 309 wosobow resp. 7,3 procenty wjace hač loni w decembrje, a 1 365 wosobow resp. 7,6 procentow wjace hač loni w januarje.

Zwyšenu ličbu bjezdźěłnych wobkrući dźěłowy zarjad zdobom ze změnu lětow. „To je typiski časowy dypk, ke kotremuž wobmjezowane dźěłowe zrěčenja wuběža a dźěławi nachwilnje do bjezdźěłnosće přeńdu“, wuswětla Kathrin Groschwald, nawodnica jednaćelstwa Budyskeje agentury za dźěło. Wona wuzběhny, zo zawody w twarstwje swojich ludźi při sezonalnych wupadach dźěła za dobu špatneho wjedra pušćić njetrjebaja. Ze sezonalnym pjenjezom za krótkodźěłacych móža bjezdźěłnosći swojich dźěławych zadźěwać.

Křižerske graty sčasom přepruwować

póndźela, 30. januara 2023 spisane wot:
Hižo wjace hač 40 lět šije a wuporjedźa Handrij Kral w swojej polstrowanskej a sedłarskej dźěłarni w Kamjenej blisko Radworja křižerske graty. Sam běše w lěće 1977 k prěnjemu razej z křižerjom. „To běchu jutry z porjadnje sněhom,“ so wón dopomina. Wšěm lětušim křižerjam doporuči wón, konjace graty hižo nětko z łubje wzać a na škody přepruwować, zo móhł, je-li reparatura trěbna, tutón tež sčasom dokónčić. „Krótko do jutrow wšak je nawal potom zwjetša wulki“ – Handrij Kral doda. Jeho pokiw za hladanje gratu: hnydom po jutrach kožane dźěle włóžnje wurjedźić a po tym z lochkim wolijom pomazać. Foto: SN/Hanka Šěnec

Ličba załoženych firmow woteběra

póndźela, 30. januara 2023 spisane wot:

Drježdźany (SN/at). Wo 668 na dohromady 21 327 je ličba zawodow we wobłuku Drježdźanskeje rjemjeslniskeje komory 2022 porno lětušemu woteběrała. Najwjetši spad zwěsćachu ze 154 pola kładźerjow kachlicow, platow a mozaikow. Dźewjeć nowozałoženym firmam steji 163 zawrjenjow napřećo. „Jedna přičina tutoho wuwića tči we wulkej potrjebje fachowcow w rjemjesle kaž tež w njewěstych wuhladach konjunkturu nastupajo“, rozłoži Andreas Brzezinski, hłowny jednaćel Drježdźanskeje rjemjeslniskeje komory. Wón skedźbni na přikład na to, zo dotal solosamostatni kachlicykładźerjo do kruteho přistajenja přeńdu.

Rjemjesło we wuchodnej Sakskej je dale šěroke nastajene. Najwjetši přirost firmow bě loni pola fotografow kaž tež w přemysle rjedźerjow twarjenjow. W tudyšej rjemjeslniskej roli, oficialnym zapisku rjemjeslniskich zawodow w regionje, je aktualnje 687 fotografow zapisanych, 48 wjace hač 2021. Pola rjedźerjow twarjenjow naliči statistika 794 předewzaćow, 51 wjace hač před lětom. Loni běše 1 245 nowych zapisowanjow do rjemjeslniskeje role, załoženja pak tež tu woteběraja.

Pola Gelenauwa w Rudnych horinach dźěła sobudźěłaćerka statneho zawoda Sachsenforst Ines Buchhold z konjom, kotryž drjewo z lěsa ćaha. Předewšěm na ležownosćach, kotrež su ćežko přistupne, statny zawod zwěrjata zasadźuje. Dźěło z konjemi na ­přestrjenjach město ćežkich mašinow je za lěs jara spomóžne, wšako je tak mjenje škodow w přirodźe. Foto: dpa/Hendrik Schmidt

Bjez podpěry mizeru přetrać

štwórtk, 26. januara 2023 spisane wot:

Tež serbscy předewzaćeljo so z drohej energiju bědźa

Budyšin (SN/MiP). Zapodaš-li hesło „dobytki po miliardach“ do pytanskeje mašiny Google, wuhladaš w hornich wuslědkach zdźělenki wo rekordnych bilancach energijowych koncernow w Němskej. Porno tomu ćerpja mali a srjedźni předewzaćeljo, kotřiž wyše wudawki cyle ­jednorje na kupcow dale dawać njemóža. Zwjazkowy statistiski zarjad mjenuje zwyšenje płaćizny za tepjenski wolij wo 87,0 procentow a za zemski płun wo 64,8 procentow porno lońšemu lětu.

Niska (SN/at). Z jědnatej wopominanskej stražu su sej sobudźěłaćerjo Nišćanskeje wagonownje wčera před zawodnymi wrotami žadali, zo mějićel ze Słowakskeje skónčnje konkretne jednanja ze zawodnymi a dźěłarnistwowymi akterami nastupajo perspektiwu, strukturu a strategiju za dalše wobstaće stejnišća zahaji. IG metal wuchodneje Sakskeje rěči po akciji wo „zaćišća połnym wobdźělenju a krutosći kolegow na městnje“. Tych, kotřiž hišće dźěłowe městno maja, podpěrachu „nimo staršich wagonownikow, kiž su hižo na wuměnku, a tež tajcy, kotřiž dyrbjachu předewzaće wopušćić. Woni nětko na perspektiwu do přichoda čakaja, zo móhli so nawróćić.“

Serbska debata

nowostki LND