To a tamne (06.11.19)

Mittwoch, 06. November 2019 geschrieben von:

Bjez wědźenja staršeju je so dwanaćelětny Würzburgčan z ćahom na puć k přećelej do Nürnberga nastajił. Sto kilometrow do cila pak jeho policisća zadźeržachu. Železnicarce bě samlutki jěducy pachoł w spěšniku ICE napadnył, kiž měješe nimo toho jeničce šulersku jězdźenku poruhrskeje kónčiny při sebi. Staršej wo tym ničo njewědźeštaj. Šula njeje jeju informowała, zo njebě hólc scyła na wučbu přišoł.

Ze schowanej minikameru je 32lětny w Engelskirchenje pola Kölna spytał jězbne pruwowanje zmištrować. Njedaloko twarjenja, w kotrymž pruwowanje bě, móžeštaj kumpanaj přez mobilnoškrič­kowy zwisk wšitke prašenja sobu čitać a pruwowancej přez małe słuchatko we wuchu prawe wotmołwy přišeptnyć. Pospyt pak so nimokuli. Pruwowar to pytny a zawoła policiju, kotraž wšitkich třoch zaja a techniku sćaza.

Žadaja sej rozmołwy z AfD

Dienstag, 05. November 2019 geschrieben von:

Erfurt (dpa/SN). W zhromadnym lisće žada sej 17 funkcionarow durinskeje CDU po wólbnej poražce swojeje strony zwólniwosć k rozmołwam z AfD w swobodnym staće. W kruhach strony rozšěrjeja „apel konserwatiwnych čłonow unije w Durinskej“, kaž medije rozprawjeja. Funkcionarojo maja za njepředstajomne, zo je „nimale štwórćina wolerjow“ w Durinskej při rozmołwach wo nowym knježerstwje wuzamknjena. W lisće drje AfD z mjenom njemjenuja, přiwšěm je směr jasny. AfD bě 23,4 procenty dóstała.

Özdemir: Problemy wostanu

Berlin (dpa/SN). Politikar Zelenych Cem Özdemir je před přehnatymi wočako­wanjemi hladajo na elektroawta na dróhach Němskeje warnował. „Wobchadna změna njerěka, zo 47 milionow spalerjow fosilnych maćiznow ze 47 milio­nami elektroawtow narunamy“, rjekny předsyda wobchadneho wuběrka zwjazkoweho sejma dźensa w rańšim magacinje ZDF. „Bychmy drje mjenje wotpłunow a mjenje hary w městach měli, wobchadny infarkt pak by wostał.“ Zwjazkowe knježerstwo je wčera wobzamknyło, premiju za nakup elektroawtow zwyšić.

Chłostanja ranja wustawu

Dźiwadźelnicy su wčera ze wšelakimi scenami na Berlinskim Alexanderowym naměsće swjedźenski tydźeń składnostnje 30. róčnicy powalenja Berlinskeje murje zahajili. Po wšěm měsće zwobraznjeja wuměłcy nimo toho ze wšelakimi naročnymi widejowymi instalacijemi historiske podawki přewrótoweho časa. Foto: dpa/Paul Zinken

Generalny sekretar UNO: Preč wot wuhla!

Dienstag, 05. November 2019 geschrieben von:

Bangkok (dpa/SN). Generalny sekretar UNO António Guterres swět namołwja, so klimoweje krizy dla energije z wuhla wzdać. „Sym so jara za polěpšenja na polu podróšenja wuhlikoweho dioksida zasadźał, zo bychmy zaručili, zo hač do lěta 2020 žane nowe wuhlowe milinarnje njenastanu“, rjekny Guterres na wjerškowym zetkanju statnych a knježerstwowych šefow juhowuchodoaziskeho zjednoćenstwa statow Asean předwčerawšim, njedźelu, w Bangkoku. Staty njesměli dalše biliony dolarow dawkowych srědkow wudawać, zo bychu fosilne palne maćizny potuńšili, měnješe wón hladajo na změnu klimy. Ta zawinuje dalše sylne wichory, tropiske chorosće a konflikty.

Wosebje Guterresa znjeměrnja, zo w někotrych dźělach swěta nowe milinarnje twarja, kotrež wobswět dale za­njerodźeja, kaž na wuchodźe, juhu a ju­howuchodźe Azije. Zdobom dyrbjeli indus­trijne kraje wuwićowym krajam pomhać, wustork klimje škodźacych maćiznow­ pomjeńšić. Za to su konkretne naprawy trěbne.

Nazhonjenja sej wuměnjeli

Dienstag, 05. November 2019 geschrieben von:

Berlin (SN). Składnostnje 20. róčnicy wob­staća Europskeje charty regionalnych a mjeńšinowych rěčow je mjeńšinowy sekretariat pola zwjazkoweho nutřkowneho ministerstwa w zwjazkowej stolicy politisko-kulturny wječor zarjadował. Pod hesłom „Młodźi ludźo w Berlinje“ mějachu zastupnicy wšitkich awtochtonych mjeńšin w Němskej składnosć projekty předstajić, w kotrychž so ze swojej kulturu a rěču rozestajeja. Přeprošeni běchu tež politikarjo, z kotrymiž móžachu młodostni a młodźi dorosćeni wo swojich přećach a žadanjach na politiku dis­kutować, zo bychu so regionalne a mjeńšinowe rěče zachowali a dale wuwili.

1999 bě Europska charta regionalnych a mjeńšinowych rěčow płaćiwosće nabyła. Z njej maja Danojo w Južnej Schleswigskej, Frizojo, němscy Sintojo a Romojo, Łužiscy Serbja kaž tež wužiwarjo delnjoněmčiny wosebity škit. Politiski wječor bě wjeršk štyri dny trajaceho zetka­nja mjeńšin, kotryž mjeńšinowy sekretariat organizuje. W srjedźišću stejitej wuměna nazhonjenjow a mjezsobne zeznaće.

Njetrjebamy so hordźić

Dienstag, 05. November 2019 geschrieben von:
Zo sej nětko samo generalny sekretar UNO António Guterres zjawnje žada so wuhla jako nošerja energije wzdać, je znamjo, zo je problematika takrjec nětko tež najwyšu runinu Zjednoćenych narodow (UNO) docpěła. Fachowcy su sej wěsći, zo njemóže čłowjestwo při wobchadźenju z fosil­nymi palnymi maćiznami tak dale činić kaž dotal. Indiska stolica New Delhi je tele dny najlěpši přikład, dokal móže agresiwne žedźenje za materielnym derjeměćom wjesć. Tam je powětr tak zanjerodźeny, zo njemóžeš jón hižo zadychać. Zdobom wěmy, zo po wšěm swěće nowe wuhlowe milinarnje twarja. Njewěrju, zo so napominanja nawody UNO tuž wulce wuskutkuja. Němska chce wšemu swětej z přikładom być a swoje wuhlowe milinarnje za 20 lět zawrěć. Njetrjebamy pak so scyła hordźić. Hač do dźensnišeho njemóže nam nichtó rjec, zwotkel budźemy po lěće 2038 milinu brać a što budźe wona potom płaćić. Paruju koncept! Marko Wjeńka

To a tamne (05.11.19)

Dienstag, 05. November 2019 geschrieben von:

Zhubjeny třilětny hólčk je w šwabskim Bad Wörishofenje zasadźenje policije zawi­nił. 16lětny bratr měješe nje­dźelu popołdnju na njeho kedźbować, je pak sej wusnył. Po tym zo bě zaso wo­tućił, njemóžeše třilětneho po cyłym domje namakać. Prjedy hač zawołana policija dojědźe, młodostny bratřika tola wuhlada, schowaneho pod poslešćom.

Pokradnjeny pomnik Göttingenskeho dźiwadźelnika Heinza Erhardta su dźensa zaso stajili. Tři tydźenje bě pomnik woblubowaneho komikarja zhubjeny, doniž njeje pěšk wobškodźenu stelu na štom zlehnjenu našoł. Je to po wšej Němskej jenički pomnik dźiwadźelnika, kiž bě w Göttingenje wosom filmow nahrawał. Lěta 2003 postajeny pomnik pokazuje, kak Erhardt (1909–1979) w róli policista wobchad rjaduje. Stela je nětko zesylnjena, zo njemóža ju wjace pokradnyć.

Hladansku słužbu přewzali

Montag, 04. November 2019 geschrieben von:

Erfurt/Ulm (B/SN). Pomocna słužba mal­tezow w Erfurće je 1. oktobra pře­wzała nošerstwo ambulantneje hladanskeje słužby „Pomocliwej ruce“ w durinskim Martinrodźe. „My přewozmjemy cyle wěsće hladansku słužbu při potrjebje tež z druhimi eksistowacymi słužbami, na přikład z našimi wopytami abo z našej ambulantnej hospicnej słužbu“, rjekny Winfried Weinrich, nawoda słužby maltezow w Erfurće.

Bjez cyrkwje žadyn přewrót

Köln/Lipsk (B/SN). K měrliwej rewolu­ciji 1989 njeby po posudku katolskeho Lipšćanskeho propsta Gregora Giele bjez cyr­kwinskeho zasadźowanja dóšło. Ewangelska cyrkej bě „hłowny akter měrli­weje rewolucije“. Wobě cyrkwi njeběštej tehdy jenož rumnosće přewostajiłoj, ale stej tež mnohich protagonistow zasadźiłoj, „kotřiž pokazachu iniciatiwu kaž předewšěm zmužitosć“.

Přilubja wosadam židow podpěru

Tydźeń wopominanja

Montag, 04. November 2019 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Składnostnje 30. róčnicy powalenja murje je so dźensa w Berlinje wopomnjenski tydźeń z wjace hač 200 zarjadowanjemi zahajił. K zazběhej porěča knježacy měšćanosta Michael Müller (SPD) na Alexanderowym naměsće. Tam běchu so runje před 30 lětami, 4. nowembra 1989, statysacy wuchodnych Němcow zhromadźili, zo bychu za swobodu měnjenja a demokratiju demonstrowali. Dźens wječor su w Domje zapósłancow wo wuskutkach měrniweje rewolucije diskutowali.

Wopomnišćo wopytała

Zwickau (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je dźensa w Zwickauwje dźesać woporow prawicarskoekstremneje teroristiskeje skupiny NSU wopominała. Wopomnišćo, wobstejace z dźesać sadźenych štomow, su wčera poswjećili. Čłonojo neonacistiskeje trójki, kotřiž zatřělichu dźesać ludźi – zwjetša z turkowskimi korjenjemi –, běchu wjacore lěta w Zwickauwje bydlili a tam swoje njeskutki planowali.

Awtowy wjeršk w stolicy

Chcedźa w Berlinje demonstrować

Montag, 04. November 2019 geschrieben von:

Grodk/Drježdźany (dpa/SN). Tójšto łužiskich gmejnow, městow a wokrjesow Braniborskeje a Sakskeje žada sej nuznje wjace pomocy ze stron Zwjazka, kak zmištrować skónčenje zmilinjenja brunicy. Strukturna změna móže so jenož poradźić, „hdyž nam zamołwići za to trěbne instrumenty přewostaja“, rjekny Grodkowska měšćanostka Christine Herntier (bjestronska) nowinarjam. „Za to su měšćanosća njeparujomni.“ Herntier ma spěchowanske srědki za jednotliwe předewzaća za wužitne, zo móhli wone spěchowanske programy zwoprawdźić. Tójšto komunow je w ćežkim połoženju.

Komuny, zjednoćene w tak mjenowanym Łužiskim kruhu w Braniborskej a Sakskej, su so njedawno z listom na zwjazkowu kanclerku Angelu Merkel (CDU) wobroćili. W nim žadaja sej změny w tak mjenowanym zakonju wo sylnjenju strukturow. Dale planuja demonstraciju před zwjazkowym sejmom 14. nowembra. (SN wo tym hižo rozprawjachu.)

Serbska debata

Neuheiten LND