Za serbsku rěč a kulturu so zahorił
Hubert Demus pochadźa z Waršawy. Tam je na gymnaziju mjez druhim němčinu wuknył. Wulki zajim pak wuwi młody Polak za słowjanske rěče, runje tak kaž za kulturu a towaršnosć srjedźneje Europy a Balkana. Započało bě so wšitko před štyrjomi lětami, jako započa wón makedonšćinu wuknyć a so za kraj dale a bóle horješe. Rěč je sej Hubert Demus cyle sam přiswojił a ju dźensa běžnje nałožuje. Mjeztym tež serbochorwatšćinu derje wobknježi. Lěto wob lěto jězdźi na Balkan, zo by nawuknjene rěče tam nałožował kaž tohorunja ludźi a kulturu bliže zeznał.
Serbscy brigadnicy w Juhosłowjanskej
W septembrje a oktobrje před 75 lětami dźěłaše štyrnaće čłonow Serbskeje młodźiny jako dobrowólna brigada při powójnskim nowonatwarje w Juhosłowjanskej. Woni su železnisku čaru z Brčka do Banovićija we wotležanej kónčinje Bosniskeje sobu twarili. 62 000 młodostnych ze wšěch republikow Juhosłowjanskeje a dwaceći mjezynarodnych brigadow z mnohich krajow, na přikład Čěskosłowakskeje, Bołharskeje a Awstriskeje, bě tam zasadźenych. Serbska brigada pod komandantom Janom Nalijom z Małeho Wjelkowa bě jenička ze sowjetskeho wobsadniskeho pasma w Němskej. Jan Nalij bě syn 1887 w Židźinom rodźeneho pismikistajerja w Smolerjec knihićišćerni a ludoweho spisowaćela samsneho mjena. Poskitk předsydy Ericha Honeckera, z młodeje, 3. měrca 1946 załoženeje Swobodneje němskeje młodźiny brigadu dobrowólnikow za twar železniskeje čary pósłać, knježerstwo Juhosłowjanskeje wotpokaza. Wone nochcyše žanu pomoc wot młodostnych, kotřiž běchu snadź sami abo jich bratřa abo nanojo přećiwo Juhosłowjanskej wojowali abo Hitlerskej młodźinje přisłušeli.
Štyri serbske prapremjery po „połčasu“
Choćebuz (SN/bn). Z koncertom „Hudźba za štyrjoch“, w kotrehož wobłuku je Choćebuski smyčkowy kwartet Armonia minjenu njedźelu twórby mjez druhim Franka Petzolda, Ulricha Pogody, Jana Pawoła Nagela a Bernda Weinreicha w Braniborskim krajnym muzeju za moderne wuměłstwo Choćebuz předstajił, poda so 47. Choćebuska hudźbna nazyma takrjec do połčasa. Přichodne zarjadowanje budźe mjenujcy hakle 7. nowembra. Potom chcedźa čłonki a čłonojo Klarinetoweho kwinteta Berlin w Bórkowskej cyrkwi „Hudźbu ze stareho a noweho časa“ prezentować.
Slědowacej koncertaj stej ze serbskeho wida wosebje zajimawej. Pod hesłom „Hudźba z klasiki a moderny“ zaklinča wjacore prapremjery w njewšědnej wobsadce. Trio vocalis Choćebuz, wobstejacy z fletistki Dagmar Klauk, klarinetista Martina Funka a Bastiana Brewinga na fagoće, chcedźa 13. nowembra w Módłejskej (Madlow) cyrkwi mjez druhim nowej kompoziciji Jana Cyža a Ulricha Pogody prěni raz hrać.
Załožba je třiceći
19. oktobra 1991 běchu zamołwići Zwjazka, Kraja Braniborskeje a Swobodneho stata Sakskeje we Łazowskej cyrkwi zakład za nastaće Załožby za serbski lud połožili. To podpisachu tam mjenujcy zastupnica Zwjazka Angela Merkel – wona bě tehdy zwjazkowa ministerka za žony a młodźinu –, tehdyšej ministerski prezident Sakskeje Kurt Biedenkopf (wobaj CDU) a ministerski prezident Braniborskeje Manfred Stolpe (SPD) wukaz wo prawnisce njesamostatnej Załožbje za serbski lud. Z tym woni přilubichu, Serbow při zachowanju a wuwiwanju maćeršćiny, kultury kaž tež swojich nałožkow a tradicijow podpěrać. Tak je so dźensniša załožba takrjec „narodźiła“. Porjadnje dźěłać započała je wona w aprylu 1992. 28. awgusta 1998 bu potom w Slepom statne zrěčenje wo wutworjenju Załožby za serbski lud podpisane.
K třicećinam so załožba sama wobdari. Wot dźensnišeho je jeje nowy kanal na Instagramje zarjadowany. W nim a po dalšich digitalnych pućach chce institucija z krótkimi widejemi swójske stawizny, sobudźěłaćerjow kaž tež swoje skutkowanje předstajić. Janek Wowčer
Mjeńšiny a migranća towaršnosć wobohaćeja a wudospołnjeja
Wosebita wustajeńca „5 x Němska po cyłym swěće“ pokazuje wšědny dźeń potomnikow něhdy z Němskeje wupućowanych, tworjacych w nowej domiznje dźensa mjeńšiny na cyłkownje pjeć kontinentach. Zhromadnu přehladku Goethoweho instituta a Serbskeho muzeja Budyšin su wčera tudy wotewrěli.
Wosebity wid na wjetšinu jako mjeńšina
Budyšin (SN/bn). „5 x Němska po cyłym swěće“ rěka nowa wosebita wustajeńca, kotruž Serbski muzej w Budyšinje a Goethowy institut njedźelu w sprjewinym měsće wotewrjetej. Přehladka pokazuje zhromadźenstwa potomnikow wupućowanych Němcow na pjeć kontinentach. Fotograf Jörg Müller je jich wot lěta 2014 do 2018 wopytał a portretuje jich wšědny dźeń kaž tež „němske“ swojoraznosće, kotrež su sej přez doby wobchowali. Konkretnje wěnuje so koloniji menonitow w Mexiku, wsy Litowka w Sibirskej kaž tež městam Wartburg (Južna Afrika), Oberwitschau (Rumunska) a Pomerode (Brazilska). „Štož je mjenowanym městnam a tamnišim wobydlerjam zhromadne: Wšitcy nałožuja němčinu – w dwěmaj padomaj samo dialektaj, kotrejž w Europje wjace njenamakamy – a pěstuja němske tradicije. Přiwšěm so rěč dźeń a bóle – hdyž tež tu spěšnišo a tam pomałšo – zhubja. Předewšěm młódša generacija so přiběrajcy na wokolnu, wjetšinowu rěč wusměrja“, Jörg Müller na wčerawšej nowinarskej konferency zjima.
Medije škitać
Lipsk (dpa/SN). Rozhłosowy sćelak MDR a sakska policija chcetej přichodnje wušo hromadźe dźěłać. Wčera stej MDR a Policajska wysoka šula Sakskeje wotpowědne kooperaciske zrěčenje podpisałoj. Zaměr ma być, zo žurnalisća a zastojnicy za dźěło tamneho wjac zrozumjenje wuwiwaja. Zastupjerjo medijow dyrbjeli na policajskich zasadźenjach tohorunja lěpje škitać, předewšěm při demonstracijach.
„Před někotrymi lětami bě za mnje hišće njepředstajomne, zo dyrbju so na demonstracijach starosćić“, rjekny wčera intendantka MDR Karola Wille. Mjeztym pak dožiwjeja žurnalisća zdźěla njesměrnu hidu a agresiwne reakcije. Tohodla je sćelakej wažne swojich sobudźěłaćerjow škitać. Zhromadne dźěło z policiju ma k tomu přinošować.
Sobotu posledni raz w NSLDź
Literaturu sej zhromadnje (znowa) wotkryć
„Čitanski klub“ Budyskeho Kamjentneho domu přeproša na rozmołwy wo knihach
Měsačnje zetkawaja so zajimcy w Budyskim Kamjentnym domje, zo bychu so wo wubranych literarnych twórbach rozmołwjeli. Format mjenuje so „Čitanski klub“ a dopomina trochu na z němskeje telewizije znaty magacin „Literariski kwartet“. Čłonki a čłonojo wólnočasneho a swobodnje zestajaneho kluba dojednaja so zhromadnje na knihu, wo kotrejž chcedźa diskutować. Kóždy/kóžda smě swojich faworitow namjetować, hač beletriju abo fachowu publikaciju, hač lyriku abo krótkoprozu. Po wuzwolenju maja namjetowacy nadawk, knihu na přichodnym zetkanju skrótka zjimać a slědowacu rozmołwu moderěrować. Cyle po wobjimje wotpowědneje twórby maja wšitcy štyri do wosom tydźenjow chwile sej knihu přečitać. Tak rozestajachu so lětsa mjez druhim z romanom Arundhatija Royja „Der Gott der kleinen Dinge“, ze stawizniskej refleksiju Timothyja Snydera a Tonyja Judta „Nachdenken über das 20. Jahrhundert“ kaž tež z wobšěrnym powědančkom Anny Weber „Anette, ein Heldinnen-Epos“.
