Wupředaty hudźbny wjeršk

Freitag, 10. September 2021 geschrieben von:

Hornjołužiski festiwal komorneje hudźby je hižo do prěnjeho zynka wupředaty, 750 zastupnych lisćikow je rozebranych. Wot dźensnišeho hač do přichodneho pjatka hudźi dohromady 45 mjezynarodnych instrumentalistow w sydom łužiskich hrajnišćach.

Bart (SN/bn). „Hudźba je najrjeńša forma připowědanja. Wjeselu so tuž, zo zahajimy 2. hornjołužiski festiwal komorneje hudźby tu w Bartskej cyrkwi, hdźež smy před lětomaj mysličku za njón zrodźili. Zaměr zarjadowanja je, hudźbnikow, předewšěm ze Sakskeje, ale tež z tamnych zwjazkowych krajow a cyłeho swěta hromadu wjesć, zo bychu woni ze swojim skutkom hosćom zdaloka a zbliska rjanosć hudźby a regiona wuwědomili.“ To zwurazni intendant festiwala dr. Hagen W. Lippe-Weißenfeld wčera we wobłuku nowinarskeje rozmołwy w Bartskej ewangelskej swjatnicy.

Sokoł Malešecy

Freitag, 10. September 2021 geschrieben von:
10. septembra 1921 běchu w Malešecach na iniciatiwu wjesneho šewskeho mištra, wjesneho chronikarja a zahoriteho serbskeho prócowarja Arnošta Sykory, a jeho syna Kurta jednotu Sokoła załožili. Arnošta Sykoru wuzwolichu za starostu, načolnik (tak rěkaše zamołwity nazwučowar) bě wučer Ota Jurak. Spočatnje přewjedowachu jenož proste (gymnastiske) zwučowanja, ale hižo w nowembru samsneho lěta móžachu młodźi Sokoljo swoje kmanosće na prěkušu a bradłach dopokazać. Narjady běštaj Marko Smoler a Herman Šleca w Čěskej darmotnje dóstałoj. Malešanska jednota so derje wuwi, bu přikład za to, wutworić lěto pozdźišo dalšej jednoće w Poršicach a Ra­dworju. W Malešecach wotměchu 1. awgusta 1922 prěni sokołski swjedźeń w Serbach. Lěto pozdźišo wutworichu tam sku­pinje Sokołkow-žonow a Sokolatow-dźěći. Najmłódšich nawjedowaše Kurt Sykora. Wón bu 1927 zwjazkowy nazwučowar. Lěto do toho bě w Malešecach w stawiznach Sokoła mjez 1920 a 1933 jenički zlět Sokolatow z wobdźělenjom wosom skupin. Hač do rozpušćenja jednoty po 9.

Regionalny a zdobom europski

Donnerstag, 09. September 2021 geschrieben von:

Poprawom nalěto planowany a na ­nazymu přestorčeny Nysowy filmowy festiwal (NFF) skići cineastam dohlad předewšěm do kina Němskeje, Pólskeje a Čěskeje. Wospjet wuhotuja we wobłuku festiwala tež specifiski serbski ­wječor.

Wulke Hendrichecy (SN/bn). Towarstwo Kunstbauerkino wuhotuje NFF mjeztym 18. raz. Wot 16. septembra wubědźuje ­so wjace hač 60 mjezynarodnych hrajnych, dokumentarnych a krótkofilmow w třoch kategorijach wo sklptury, „Rybički Nysy“ mjenowane. Darićel hłowneho „Třikrajoweho filmoweho myta“ w hódnoće 10 000 eurow je sakske ministerstwo za wědomosć, kulturu a turizm. Najlěpšu dokumentaciju mytuje kam­panja „So geht sächsich“ z 5 000 eurami, za najlěpši krótkofilm přewostaji studijna rada Wysokeje šule Žitawa/Zhorjelc dobyćerjam 1 000 eurow. Swjatočne zakónčenje z přepodaćom mytow budźe 18. septembra w Habrachćicach (Ebersbach). Patronojo NFF su wospjet sakski ministerski pre­zident Michael Kretsch­mer (CDU), hejtman ­Liberecskeho kraja Martin Půta a Zgor­zelecski měšćanosta Rafał Gronicz.

Přestrjenc je přestrjenc

Donnerstag, 09. September 2021 geschrieben von:
Myslimy-li na filmowe festiwale, ma wjetšina z nas zawěsće wobrazy z Cannesa, Venediga abo Berlina před wočomaj: čerwjeny přestrjenc, wupikane hwězdźički w designerowych zmachach a jich w royalnym duktusu wopisowacy reporterojo, za awtogramami a „selfiejemi“ žedźacy so fanojo a tón abo tamny, zwjetša inscenowany skandal. To wšo – hdyž tež skerje wšitko w trochu snadnišim ramiku – móžemy tež pola nas, takrjec před swójskimi durjemi dožiwić. Swojorazny charakter pak pokazuje Nysowy filmowy festiwal předewšěm ze swojim decentralnym konceptom. Paski prezentuja na frinkolacych so hrajnišćach, ale tež na městnosćach, kiž samo z nawigaciskim systemom lědma namakaš a kotrež bjez swjedźenja najskerje nihdy na wědomje brał njeby. Dźe potajkim wo wjace hač „jenož“ wo ­filmy. Runje tak wažne je sej njeznate ­kućiki našeje domizny wotkryć a spóznać, zo tež „prowinca“ tójšto wjelorakeje kultury we sebi chowa. Bosćan Nawka

Spočatk we Wjerbnje

Mittwoch, 08. September 2021 geschrieben von:
Mjeztym zo běchu Hornjoserbja hižo 10. meje 1945 w Chrósćicach wot fašistow zakazanu Domowinu wobnowili, poradźi so nowy spočatk w Delnjej Łužicy hakle 8. septembra 1946. To sta so w domje Měta­ Lažkeho we Wjerbnje. Na zeńdźenju 20 Serbow (mjez nimi Bogumił Šwjela a dr. Jurij Rjenč z Budyskeje centrale Domowiny) wuzwolichu Lažkeho za předsydu, Kita Smogarja ze Žylowa a Božidara Pjelu ze Šlichowa za zastupjerjow, Fryca Maraka ze Smogorjowa za sekretara za młodźinu a Minu Witkojc za kulturne dźěło. Prawiznik Rjenč bě hižo spočatk junija w jednanju na sowjetskej komandanturje w Choćebuzu přizwolenje za dźěło serbskeje narodneje organizacije dóstał. Na zeńdźenju we Wjerbnje Měto Lažki sam přitomny njebě, jeho běchu zajeli (kaž na krótki čas tež Minu Witkojc) po wobwi­nowanju ze stron němskich nacionalsocialistow. Hižo 1932 běchu tući Lažkeho „Wendenkönig“ mjenowali a po jeho wobdźělenju na Wšosokołskim zlěće w Praze „Tschechenfreund“ a „tschechischer Quertreiber“. Wo ćežkim dźěle Domowiny swědči, zo su hakle 15. meje 1949 sekre­tariat za Delnju Łužicu w Choćebuzu wu­tworili. Mikławš Krawc

Nowe stawizniske standardne dźěło

Dienstag, 07. September 2021 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Hornja Łužica w Druhej swětowej wójnje“ rěka fachowa, dwu­zwjazkowa kniha stawiznarja Michaela Richtera, kotraž je wotnětka na předań, hač do kónca měsaca za potuńšenu subskripcisku płaćiznu. Wudawaćel publi­kacije rjadu Spisy Serbskeho instituta (SI) je Ludowe nakładnistwo Domowina. Jed­na­ćel LND Syman Pětr Cyž wuzběhny na wče­rawšej, online zwoprawdźenej nowinarskej rozmołwje, zo „je zajim na knize wulki, tójšto skazankow je hižo dóšło. Z nimale dwaj kilogramaj ćežkimaj, wuběrnje rešeršowanymaj zwjazkomaj měrimy so předewšěm na historikarjow, chronistow a wšitkich na regionalnych stawiznach zajimowanych.“

Lektor LND Michał Nuk doda: „Kniha móhła nimo toho studentam wažne žór­ło­ być a hodźi so runje tak jako přewšo detailowany leksikon wužiwać, z čimž nabudźe raz standardneho dźěła. Tež 70 lět po kóncu nacionalsocializma je po­trjeba na předźěłanju diktatury dale wulka, wosebje hladajo na to, zo bě kritiske reflekto­wanje za čas Němskeje demokratiskeje republiki znajmjeńša bjez ideologiskeho wliwa praktisce njemóžne.“

Spěchowanske towarstwo Annahütte Lausitz je minjenu sobotu třihodźinski literarny parcours w delnjołužiskim Ždźarku ­(Annahütte) wuhotowało. Na šěsć městnosćach kołowokoło cyrkwje kaž tež w Božim domje samym prezentowachu wjacori ­awtorojo pod hesłom „Žiwjenje nad wuhlom – Literarna krajina Łužica“ spisowaćelske twórby 20. a 21. lětstotka. Mjez druhim čitachu Monika Auer a Catharina Struwe z knihi Jurja Kocha „Gruben–Rand–Notizen“ a Christiana „Lenka“ Piniekowa hornjo- a delnjoserbske kaž tež němske basnje Kita Lorenca. Foto: Ton Kersten

PhDr Mikławš Krječmar

Dienstag, 07. September 2021 geschrieben von:
Pozdźiši serbski rěčespytnik, literarny stawiznar a uniwersitny docent PhDr Mikławš Krječmar narodźi so 6. požnjenca 1891 chěžkarskej swójbje w Chasowje. Wón bě chowanc Praskeho Serbskeho seminara a studowaše tam katolsku teologiju, slawistiku a germanistiku. Po promociji 1921 bě najprjedy wučer němčiny na čěskich šulach w Praze. Wot lěta 1922 do 1953 bě docent za serbšćinu na Karlowej uniwersiće, hdźež 1948 wo serbskej rěči a literatury habilitowaše. Wot 1946 do 1948 bě wučer a direktor Serbskeho gymnazija w Českej Lípje a Varnsdorfje. PhDr Krječmar běše zasłužbny serbski literarny wědomostnik, kiž přeslědźeše předewšěm listy Jakuba Barta-Ćišinskeho, Mikławša Andrickeho a studentski časopis „Lipa Serbska“. Z prof. dr. Pawołom Nowotnym wuda knihu wo „Listowanju Ćišinskeho z Muku a Černym“. Pisaše wo syntaksy a słowotwórbje našeje maćeršćiny a šěrješe w ČSR wědu wo nas Serbach. Dale zeserbšći někotre literarne dźěła Aloisa Jiráseka, Jana Nerudy a Boženy Němcoveje a Komunistiski manifest. Jako jedyn z prěnich dósta Myto Ćišinskeho. Maćicar a Domowinjan zemrě 22. smažnika 1967 w čěskim Mělníku.

Oratorij wuspěšnje znowa předstajili a nahrawali

Montag, 06. September 2021 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Dźakuju so wšitkim bywšim čłonkam a čłonam 1. serbskeje kulturneje brigady – takrjec 13. a 14. lětnikej Serbskeho gymnazija Budyšin –, zo su­ so hišće raz do našeho cyłka wró­ćili. Dźakuju so aktualnej wobsadce a wosebje nowačkam 10. lětnika, kotřiž su po dosć pustym lěće korony dla partituru w chětro krótkim času nazwučowali. Dźakuju so orchestrej Serbskeho ludoweho ansambla za sćerpnosć a wospjet wuběrne zhromadne dźěło. A dźakuju so hudźbnikam wokoło Malty Rogackeho!“ To rje­kny wuměłski nawoda brigady Friedemann Böhme po najprjedy raz posled­nim předstajenju oratorija Měr­ćina Weclicha a Madleny Nasticcyneje „Hrodźišćo“ w Budyskej „Krónje“.

Handy hasnyć!

Montag, 06. September 2021 geschrieben von:
Mjeztym zo publikum wukony gymnaziastow, rejwarjow, hudźbnikow a solistow Jaroslava Pukača na fujarje a Marije Rabec jako recitatorki na prěnimaj předstajenjomaj oratorija „Hrodźišćo“ w Chrósćicach z hrimotacym přikleskom tež mjez jednotliwymi dźělemi twórby mytowaše, knježeše w „Krónje“ nimale sakralny měr. Samo obligatoriske, dołho potłóčene kašlowanje jewješe so hakle w přestawkach, a to z drožacym so zapozdźenjom. Tajkile wjeršk dźě runjewon wšědnje za wěčnosć njenahrawaja. Ćim bóle mjerzachu mje naposledk njetrjebawše, dokelž jednorje wobeńdźomne mylenja. Byrnjež Friedemann Böhme wčera wospjet wuraznje wo to prosył mobilne telefony hasnyć, bě někotryžkuli klinkot słyšeć. Ludźo: Hdyž njemóžeće šmóratko ani dwě hodźince nabok połožić, wostańće tola prošu přichodnje doma! A to njepłaći jeno za serbske koncerty, ale scyła w dźiwadle, w kinje a na přednoškach – a snano je to tež raz ideja za bjesadu při jědźi. Bosćan Nawka

Neuheiten LND