Zasněžene hody
Mario, młody, zróstny muž, štapa we hłubokim sněze po hórskim puću. Chce do připołdnja burski statok, na hórce sam stejacy, docpěć. Je patoržica. Rano zahe bě wón z Mnichowa wotjěł. We wsy, w kotrejž je so za „Frau Grantlhuber“ prašał, su jemu puć na horu w Allgäuskich alpach pokazali.
Mjeztym so dale a sylnišo sněhuje. Mario lědma hišće něšto widźi. Jenož derje, zo su wulke žerdźe na kromje puća wěsta orientacija. Byrnjež temperatura pod nulu ležała, so Mario poći. Po hłubokim sněze kročić, a to hišće na horu, jeho tola chětro napina.
Haj, čehodla je so Mario scyła ze swojeho přijomneho bydlenja w Mnichowje sem podał? Před někotrymi dnjemi bě mać z Łužicy Marijej zdźěliła, zo budźe ćeta Lejna, njeboh wowcyneje sotra, runje hody, 25. decembra, wosomdźesat lět, a zo by wón při tej składnosći ćetu Lejnu wopytać móhł a jej tež w mjenje maćerje gratulował. Mario, na ničo njemyslo, što móhło jeho zwonka Mnichowa wočakować, bě so tuž z małym darom we wačoku na puć podał. Měješe dźě mjez hodami a Nowym lětom swobodne.
Dźěła na nowym twarjenju na ležownosći Budyskeho Serbskeho ...
Nastawa film „Bože dźěćatko“
Běły Chołmc (SN/CoR). Režiserka Angela Šusterec z Běłeho Chołmca přihotuje serbskorěčny hodowny krótkofilm „Bože dźěćatko“ a pyta hišće podpěraćelow za jeho zwoprawdźenje. Załožba za serbski lud spěchuje projekt ze 60 procentami, zbytk pobrachowaceho financowanja chce filmowča nětko přez crowdfunding-kampanju na internetnej stronje https://de.gofundme.com/f/ein-lausitzer-weihnachtsfilm zběrać. Tam wona tež serbsce wabi: „Lubja so Wam hodowne filmy? Maće snadź hišće pjenjez w kapsy, kotryž byšće hewak za chłóšćenki wudali? Podpěrajće nas a darće Łužicy mału hodownu hru wo Božim dźěćatku. Stworće z nami něšto wobstajne – film, kotryž kóžde lěto znowa wjeselo w hodownym času wobradźa.“
W srjedźišću filmoweho jednanja steji Wojerowske Bože dźěćatko w 1920tych lětach, jako bě nałožk hišće žiwy. Hižo w oktobrje je filmowy team Angele Šusterec w Stróžanskim šulskim muzeju „Korla Awgust Kocor“ nahrawać započał. Podpěrało je jón něhdźe třinaće dźěći. Wosebje za wupožčenje a přiměrjenje serbskeje drasty hišće pjenjezy faluja.
Zawěta wjeska
Sněh pada – běłe wšudźom wšo –,
a wětr sepje mjeta šwarne.
Pod hórku chowa wjeska so,
we sněze chěžki tča kaž sparne.
Puć wusypany přez wjes dźe
a wusypane k dwórčkam šćežki.
Wot chěžkow mało widźeć je,
sněh słomjane tež kryje třěški.
Tam styskno tak za ćicho tak
a ničo nic so njezasłyši.
Sněh drobny dele pada pak,
a wětr z mjećelemi tyši ...
A z wuhnjow zakuri so wšěch.
Mać staja neplki do něsće:
„Sej skoro přečakała běch;
nan z dźěła přińdźe hłódny wěsće.“
Jakub Bart-Ćišinski
wujimk ze Serbskeje poezije 11
LND 1981
Nowotar a pućrubar
Nestor serbskeho filmowstwa dr. Toni Bruk njejapcy wumrěł
W našich dnjach, hdyž w Serbach – skónčnje! – zaso wo serbskim filmje rěčimy, je najkompetentniši hłós za njón na přeco womjelknył. 18. decembra je dr. Toni Bruk, promowowany filmowc, wěcywustojny teoretikar a njesprócniwy praktikar serbskeho filmowstwa po krótkej ćežkej chorosći zemrěł.
Zeznach Tonija Bruka, jako steješe hišće na čole Domowinskeje župy Wysoke šulstwo „Jan Skala“. Wón kaž druzy młodźi ludźo w narodnej organizaciji, kaž Hans Nowuš a Ruth Thiemannowa, starosćachu so wo Domowinu. Mějachu ju za mjenje bóle sprostnjenu. Diskusije tych młodych w klubowni Serbskeho domu zdachu so přiwótřene być. To pak njezadźiwa, pytaše dźě druha młoda, powójnska generacija puć za sebje a za serbsku organizaciju.
Prěnja wustajeńca z wuměłcami Pólskeje a Slepoho
Mały Kólsk (JoS/SN). W prěnjej wustajeńcy pod titulom „Kunst. Raum. Geopark – Der Beginn“ w jednaćelni UNESCO Global Geoparka Mužakowskeho zahorka/Łuk Mużakowa w Małym Kólsku (Klein Kölzig) su twórby pólskeje rězbarki-keramikarki Małgorzaty Bukowicz ze Zieloneje Góry, rězbarja Thomasa Schwarza a fotografa Franka Steina (wobaj ze Slepoho) widźeć. Wotewrěli běchu tuchwilu zjawnje njepřistupnu přehladku składnostnje přepodaća wobnowjeneje Stareje cyhelnicy hižo w nowembrje. Znajmjeńša hač do měrca chcedźa twórby hišće pokazać, wo podlěšenju rozmysluja.
Wuwiće Noweje doby bytostnje wobwliwował
Dźensa před sto lětami narodźi so Maks Pilop, kiž je w powójnskim serbskim nowinarstwje wusahowacu rólu měł. Z nim na čole su so bytostne změny w serbskim žurnalizmje stali: Nowa doba bu dźenik, redakcija bu po principje šefredaktora natwarjena, struktura redakcije po wotrjadach a fachowych polach přerjadowana. Byrnjež redakcija po ludźoch mała była – personalny wobstatk hibaše so mjez 15 a wjace hač 20 ludźimi, – bě Nowa doba nětkole do principow NDRskeho nowinarstwa zarjadowana: ze wšěmi lěpšinami, ze wšěmi špakami.
Maks Pilop njebě w serbskim nowinarstwje cuzy, hdyž jeho 1954 na městno šefredaktora sadźichu. Jako młodźenc bě hižo do přiłohi Serbskich Nowin dopisował. Po wójnje dźěłaše na wšelakich městnach w Budyšinje a w Pančicach, natwarjejo nowy powójnski porjad, doniž so w redakciji Lausitzer Rundschau, spočatnje za Łužicu, pozdźišo za Choćebuski wobwod wuchadźacu stronsku nowinu, na žurnalista njewukmani. Na Lipšćanskej Karla Marxowej uniwersiće bu na diplomoweho žurnalista wukubłany.
Zbožo, strowotu a Bože žohnowanje za nowe lěto
W Mułkecach dźěćetko jako drjewjana skulptura wjesnjanow a wopytowarjow zawjesela
Wćipnosć wone wodnjo budźi, zakuzłace pak je wječor a w nocy. Při starej Mułkečanskej šuli w Slepjanskej wosadźe wot prěnjeho adwenta rězbarjena skulptura Mułkečanskeho Božeho dźěćetka wobydlerjow a wopytowarjow zawjesela. „Smy prosće bjezrěčni, smy hordźi“, dźiwa so gmejnski a wjesny radźićel Ingo Herschmann hladajo na wuslědk. W sprócniwym filigranym dźěle je Slepjanski drjewowy wuměłc Thomas Schwarz z 200 lět stareho duboweho zdónka Mułkečanske dźěćetko a dwě přewodźerce stworił. „Štom steješe prjedy při hońtwjerskim hrodźe, eksaktnišo prajene při Zelenej šćežce pola duboweje zahrody. W awgusće smy sej z Mułkečanskej wjesnej radu drjewo wuzwolili. W oktobrje sym dźěłać započał“, Schwarz powěda. Skulpturu financować poradźi so dźakowano spěchowanju přez krajnu pawšalu za sylnjenje wjesneho ruma. Elvira Rathner z towarstwa Kólesko je wuměłca barby, muster a typiku Mułkečanskeho dźěćetka nastupajo wustojnje poradźowała.
Štož dźěći z lěhwa ćěkancow wo hodźoch mysla
Budyšin (SN/at). Njewšědny čas njewšědne projekty rodźi. Tajki mjezykulturny z mjenom „Ow, jědlenka ...“ je wot Sahila Kahna a Bettiny Renner, kotraž bě projekt nastorčiła a jón nawjeduje. Kahn, sam ćěkanc, přebywaše dwě lěće w lěhwje Moria a je nětko w grjekskej stolicy Athenje zaměstnjeny. Kulturny běrow města Budyšina a Kulturna załožba Swobodneho stata Sakskeje předewzaće spěchujetej, wo kotrymž su wčera a dźensa wustajeńcu natwarili.
Kaž Budyski kulturny běrow informuje, mnohe dźěći w grjekskim lěhwje ćěkancow Malakasa hody poprawom njeznaja, dokelž njeje tónle swjedźeń wobstatk jich kultury. Najebać to pak su nam wosebite hodowne postrowy paslili. Kak pak sej hody z tudyšimi tradicijemi wot hodowneho štoma hač k poprjancam předstajeja? Dwaj dnjej su dźěći a młodostni paslili. Připódla słuchachu na pěseń wo jědlence a na stawiznički wokoło hód a běchu zahorjeni.
Feminizm na bitwišću rymow
Kolektiw Klanki feat. Jimmie Prage je z widejom „Družki“ debatu wo wobrazu žony nastorčił
Prjedy hač je so z hiphopa etablěrowany a komercielnje přewšo wuspěšny žanr stał, bě tónle stil hudźba a zdobom žiwjenske wašnje w „čornych getach“, kaž na přikład měšćanskimaj štwórćomaj New Yorka Queens a wosebje Brooklynej w 1980tych lětach rěkachu. Z rappowanymi tekstami tematizowachu zažni protagonisća wšo to, štož wšědnje nazhonjachu: namóc (často ze stron policije), kriminalitu, chudobu a rasizm. Tak naby žanr zdobom raz prowokowaceho protestneho hibanja – doniž, kaž tak často, rewolucija swoje dźěći nješlapny. Z přiběracej popularitu njeje so hiphop jenož do dźeń a wjace substilow rozpačił, ale tójšto akteram tež tołstu móšeń wobradźił.
