Hdyž Jurij a Hanka kwasujetaj ...

Mittwoch, 05. August 2020 geschrieben von:

Kwasne hrónčka

Kak błyšćitaj we čestnej pyši

so młodaj zwěrowanaj tu!

Hdyž jeju zwjazk je Bóh Najwyši

dźens přijał z wěčnej lubosću.

Hlej, z kajkej radosću so směje

tu młody muž a mandźelski!

Dźens jom najrjeńše zbožo kćěje

we njewjesćinskej lubosći.

Haj, Kralec Jurij je sej zhladał

a pytał młodu mandźelsku;

je za njej hižo dawno žadał

a k njej so chilał z wutrobu.

A Hanka kruće při nim sedźi

a zboka přeco zhladuje,

kak mika wón a što wón slědźi,

so nihdźe wot njoh njehibnje.

Hdyž lědma padachu nam směrki,

hlej, ze Sulšec do Němcow tu

přez wšitke pola a přez kerki

je Jurij chwatał na žeńtwu.

Tak wón tu rady z kołom dojěł

drje husto k swojej Hance je.

A Hanka, doniž njebě přijěł,

na njeho dawno čakaše.

Hdyž mać tež druhdy tróšku swari:

„Što jenož mysliš, Hanka sej?

Ta wěc pak při wšěm lari-fari

so zbóžnje tola pleće z njej.

Tak jědźeše tón čołmik chětře

hač do wěsteho přistawa;

dźens ruce zawdaštaj na přece

sej k zwjazkej swjatoh mandźelstwa.

Tuž swjećtaj dźensa prawje rjenje

swój zbožowny a čestny kwas.

Wój njebudźetaj kać so ženje,

hdyž derje trjebataj swój čas.

Debit Jill-Francis Ketlicojc

Dienstag, 04. August 2020 geschrieben von:

Budyšin (SN). Mnohim ludźom w Delnjej Łužicy je młoda awtorka a redaktorka Nowe­ho Casnika Jill-Francis Ketlicojc mjeztym znata. Nětko je w Ludowym nakład­nistwje Domowina jeje prěnička wušła, a to za dźěći w starobje wot wosom lět pod hesłom „Wuchack głupack a druge tšojeńka“. Thomas Binder je čitanku barbnje wuhotował.

Čehodla płaći zajac jako hłupak? Na tajke a hinaše dźiwne prašenja nadeńdźeš w knize překwapjace žortne wotmołwy a zeznaješ hišće dalše lóštne figury.

Přeco zaso borkać

Dienstag, 04. August 2020 geschrieben von:
Poprawom dyrbiš so dźiwać, čehodla serbske knihi a dalše medije w našej maćeršćinje znajmjeńša we wšitkich sakskich a braniborskich knihownjach na składźe nimaja. Dokelž su přewažnje komuny nošerjo bibliotekow, měło tuž spěchowanje Serbow poprawom tež w jich zajimje być. Što rěka spěchowanje? Štó dyrbi so z nami a našej žiwej rěču a kulturu zeznajomić, hdyž w bibliotece ani jeničku serbsku knihu abo CD njenańdźe a hdyž móže jako turist jenož na karće a dwurěčnych napisach čitać, zo we Łužicy Hornjo- a Delnjoserbja bydla? Prašam so, je to wěc pła­ćizny abo nastajenja, čehodla sej w němskich bibliotekach tak ćežko činja. Abo zaleži­ na nami samymi, zo swoje publi­kacije knihownjam dosć njeposkićamy? Mi so zda, zo swoje prawa nastupajo pře­ma­ło borkamy. Hdyž tak bohaty poskitk serbskeje a dwurěčneje literatury mamy, dźě to zdobom tež kulturu Němskeje wobo­haća. Měrćin Weclich

Podstupimske zrěčenje wo rjadowanju Němskeje

Montag, 03. August 2020 geschrieben von:

2. awgusta 1945 skónči so konferenca „wulkich třoch“ – reprezentantow USA, Sowjetskeho zwjazka (ZSSR) a Wulkeje Britaniskeje – na Podstupimskim hrodźe „Cecilienhof“. Započeli běchu so historisce wu­znamne jednanja 17. julija 1945 (hlej Róčnicu w SN ze 16. julija). Hłowna tema konferency bě dojednanje wo połoženju we wobsadźenej Němskej, wo jeje přichodźe, kaž tež wo rjadowanju powójnskeje Pólskeje, Awstriskeje a dalšich krajow Europy, kotrež běchu poboku němskeho fašistiskeho stata wojowali. Jednanje w Podstupimje bě zdobom prěnja kročel k zymnej wójnje, kotraž so hakle­ lěto pozdźišo zahaji.

Kak dale z dźiwadłom?

Montag, 03. August 2020 geschrieben von:
Kak raznje so koronawirus na towaršnostnu normalitu wuskutkuje, pokazuje tež bilanca hrajneje doby NSLDź. Nimale połojcu mjenje přihladowarjow su tam zličili. Dźiwadło, kotrež hewak rady ze superlatiwami a nowymi rekordami nastupajo wućeženje a dochody na so skedźbnja, dyrbješe tónraz skerje zrudźace powěsće šěrić. Wšitke prócowanja a wša kreatiwita, z kotrejž njejsu jenož nowe digitalne formaty, ale samo miniaturnu wariantu lětnjeho dźiwadła wuwili, njejsu pomhali deficit Budyskeho, wosebje lětnjeho dźiwadła wurunać. Tež hdyž „lětnje dźiwa­dło na dźiwadłowej zahrodźe“ dopoka­zuje, zo publikum swoje dźiwadło lubuje, zbywa prašenje, hač to tež za nošerja trjechi. Budyski wokrjes je dźiwadźelnikow do krótko­dźěła pósłał. Je tuńšo. Tón argument płaći tež přichodnje. Kak potajkim z NSLDź w nowej hrajnej dobje dale póńdźe? Plany tam maja, ale změja tež podpěru nošerja? Cordula Ratajczakowa

Prózdniny w Čěskej

Montag, 03. August 2020 geschrieben von:
W lěće 1920 móžachu někotre serbske dźěći prěni raz w susodnej Čěskosło­wakskej rjane prózdninske dny přežiwić. Přebywachu w městačku Bělá pod Bezdězem we wokolinje Mladeje Boleslavy. Hłowny organizator bě Josef Maštálko, šulski wjednik a zdobom starosta se­wje­ročě­skeje župy (Fügneroweje) Čěskeho Sokoła. Župa a towarstwo Adolf Černý­ zawěsćištej pjenježnu pomoc. Zo dóstachu so dźěći z Łužicy do prěnjeje a w slědowacych lětach do dalšich „ferialnych kolonijow“, tomu­ drje běchu zwiski Maštálka ze serbskimaj wučerjomaj Michałom Nawku a Jurjom Słodeńkom polě­kowali. Po skromnym spočatku rozwi so lěh­wo ze zaběrami w sporće, ale tež ze serbskej rěču a kulturu. Tak po­mje­no­wachu lěhwo 1922 jako „první lužicko-srbské škola“. Mjez dźěćimi běchu Anton a Józef Nawka, Jurij Delan, Maks Rječka, Jurij Šołta a Jurij Rjenč. Lěhwa přewje­dowachu po tym wot lěta 1925 do 1927 we Vehlovicach a wot 1930 do 1932 w Jabkenicach a na dalšich městnach. Hólcy a holcy přebywachu tež w čěskich swójbach. Po nastupje nacijow njeběchu prózdninske dny w Čěskej hižo dowo­lene. Mikławš Krawc

Młodźi wuměłcy so wuspytuja

Freitag, 31. Juli 2020 geschrieben von:
Na lětnjej wuměłstwowej dźěłarničce Budyskeho Kamjentneho domu pod hesłom „Pop2Go“ su so Johanna Kubašec, Madlenka Cyžec (stejo wotl.) a Marta Handrikec (napr.) za skupinu rozsudźili, w kotrejž móža swoje hudźbne kmanosće hromadźe z tamnymi młodostnymi Konradom Brücknerom (percussion), Kalle Schönbauwom (gitara) a Aliciju Grube (piano) wuspytać a wuwiwać, mjeztym zo je so Jana Mło­dźinkec za rejwanje rozsudźiła. Dalši wobdźělnicy dźěłaja na animaciskim filmje. Po cy­łym tydźenju pilneho zwučowanja wuwjerchola prócowanja wobdźělnikow njedźelu w njezjawnej prezentaciji wuslědkow na jewišću. Foto: SN/Hanka Šěnec

Wustajeńcu sej knihować

Freitag, 31. Juli 2020 geschrieben von:

Zhorjelc (SN/bn). Sakski krajny centrum za rěče susodow w Zhorjelcu zdźěla, zo je wotnětka zaso móžno sej wosebitu pućo­wansku wustajeńcu „Nachbar?Sprache! – Podawizny z namjezneho regiona“ knihować. Přehladka, kotruž njejsu za­rjadowarjo minjene tydźenje pandemije dla spřistupnić móhli, wopřijima dwa­naće plakatow we wulkim formaće. Na nich předstajeja ludźi wot šulerja hač k wuměnkarjej cyle wosobinske nazhonjenja z rěču a kulturu čěskich resp. pólskich susodow.

Ekspozicija ma po słowach krajneho centruma „impuls kaž tež inspiracija być so z prašenjom rozestajeć, kajku hódnotu móže wobknježenje susodneje rěče w namjeznym regionje skićić“. Zdobom chcedźa tak wopytowarjow motiwować, pólšćinu abo čěšćinu nawuknyć a „hra­nicy překročacej wuměnje“ polěkować.

Wustajeńca hodźi so do zjawnych zarja­dowanjow na přikład w kulturnym abo kubłanskim wobłuku zapřijeć. Poskitk je darmotny. Nadrobniše informacije kaž tež za knihowanje trěbne kontaktowe daty nańdu zajimcy na internetnej stronje nachbarsprachen-sachsen.eu.

Wo knihach a kniharni (31.07.20)

Freitag, 31. Juli 2020 geschrieben von:

16. pražnika swjećachmy po dołhim času zaso knižnu premjeru, nic w Smolerjec kniharni, kaž bychmy to w „normalnych“ časach činili. Ně, časy su njenormalne, a tak dyrbjachmy druhdźe za kmanym městnom pytać. Swjećili smy w „Čerwjenej korčmje“ w Splósku, nic pod hołym njebjom na jeje piwowej zahrodźe, kaž běchmy sej to wusonili, zo njebychmy, wšako to zabawnosći njetyje, trjebali z wotstawkom połdra metra za blidami sedźeć. Ně, dokelž tón dźeń sylne šwihele Łužicu pospochi krjepjachu, dyrbjachmy nochcyjo chcyjo nutřka swjećić.

Hosći bě sej tójšto do Splóska dojěło, wjace hač běchmy wočakowali, štož by w „normalnych“ časach jara zwjeselace było, ale časy su ... Přičina nawala bě kniha­, kotrejež wuńdźenje směm – bjez přehnawanja! – wulki podawk mjenować, kniha Jana Krala, wučerja a lektora na wuměnku w Boranecach, „Zelena radosć“.

Nócna zahrodna kriminalka

Donnerstag, 30. Juli 2020 geschrieben von:

Budyske dźiwadło prěni dohlad do klětušeho spektakla na Hrodźe dało

Mišterski detektiw přepytuje w Budyšinje. Sherlock Holmes sedźi na dźiwa­dłowej zahrodźe a dopokazuje swój duchowny talent. Jemu poboku je dr. Watson, kiž jeho rady raz „naduteho facku“ mjenuje. Jeju dyrdomdej započina so w Londonje z mysterioznym padom, wjeducym jeju naposledk do Łužicy.

Z programom „Sherlock Holmes 1 – Paski Beatlesow“ podawa Němsko-Serbske ludowe dźiwadło prěni zaćišć wul­keho lětnjeho spektakla pod hołym njebjom­, kotryž dyrbješe lětsa korony dla wupadnyć. Klětu chcedźa inscenaciju po zwučenym wašnju na Budyskim hrodźe předstajić. Program je skerje čitanje dyžli činohra. Přiwšěm wopřijima derje hrate sceny, spěwy Beatlesow a na kla­wěrje wot komponista samoho inter­pre­towanu rjanu hudźbu Tassa Schille. Intendant NSLDź Lutz Hillmann přeradźa z wječorom někotryžkuli detail scenarija, kiž je swobodnje po knihach Arthura Conana Doyla spisał, a wukonja sam rólu powědarja na jewišću.

Serbska debata

Neuheiten LND