Aus der aktuellen Ausgabe vom Montag, 23 April 2018

Fryco Wojto počesćeny

Podstupim. Wjelelětneho wjesnjanostu Hochozy Fryca Wojta je prezidentka Krajneho sejma Braniborskeje Britta Stark (SPD) pjatk w Podstupimje z Me­dalju krajneho sejma počesćiła. Tak hódnoći braniborski parlament jeho zasadźenje za žiwu serbsku rěč a kulturu w komunje. „Wšako animěruje Wojto wšudźe, so naj­prjedy w maćeršćinje rozmołwjeć“, rěkaše mjez druhim w lawdaciji.

Nowa zwukowa dokumentacija

Choćebuz. Mjeztym třeći dźěl zwukoweje dokumentacije delnjoserbskeje rěče steji bjezposrědnje před prezentaciju. Brošurka z dwěmaj CDjomaj je nastała w zamołwitosći Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu a wobsahuje něhdźe 60 lět stare hudźbne dokumenty kaž serbske ludowe arije, bamžički jako kěrluše. Wone chowaja w Serbskim kulturnym archiwje w Budyšinje.

Železnisku čaru wožiwić

Michael Harig: „Wón je tón serbski wokrjes, k tomu so wuznawamy“

Budyšin (SN/at). Budyski wulkowokrjes wobsteji lětsa 1. awgusta dźesać lět. „Wón je tón serbski wokrjes, k tomu so wuznawamy“, kaž krajny rada Michael Harig (CDU) našemu wječornikej wobkrući. Za ma­ły jubilej su w krajnoradnym za­rjedźe swjedźenske lěto z mnohostronskimi zarjadowanjemi přihotowali, wo kotrychž su pjatk informowali. Wot samsneho dnja stej adresy Budyskeho wokrjesa w socialnymaj syćomaj Facebook a Twitter přistupnej, zo bychu wuměnu z ludnosću přisporjeli.

Budyšin (SN/bn). Informelne rozmołw­ne koło zajimcow, kotrež chce serbske žiwjenje w Budyšinje kaž tež wosebje w narańšich kónčinach serbskeho sydlenskeho ruma wožiwić, je so sobotu druhi raz w Röhrscheidtowej bašće zešło. „Model Domowinskich skupin wuběži. Tohodla trjebamy nowe formy a puće, serbstwo znowa we wědomju zjawnosće zakótwić a sylnišu prezencu pokazać“, zjima Wuježčan Mato Krygar – hłowny iniciator koła zhromadnje ze Šulšečanku Sonju Hrjehorjowej – hišće raz wotmysł zet­kanja tež dla toho, dokelž su mjez 15 wobdźělnikami někotři prěni króć přitomni byli.

W Chorwatskej a Słowjenskej dźěłaja tuchwilu na časopisu wo Krabaće. Figura ze stawiznow je wo wjele wjace hač jenož mytos a skića nimo hospodarstwa a turizma tójšto dalšich temow.

Budyšin/Metlika (SN/BŠe). Wulki projekt zaběra tuchwilu předsydku Kraba­toweho towarstwa w Žumberakskim regionje w Chorwatskej Moniku Bračika. Jako direktna potomnica Janka Šajatovića – Jana Šadowica alias Krabata je wona aktiwna na polu slědźenja za swojim prjedownikom a iniciěruje mnohe za­rjadowanja wo temje Krabat. Z wulkim entuziazmom dźěła wona z dalšimi akterami na nowym časopisu z mjenom Krabat Svet – Krabatowy swět. W nim njezaběraja so jenož z historiskej figuru Jana Šadowica, ale wěnuja so zdobom načasnym temam. Časopis ma w štyrjoch rěčach­ – chorwatšćinje, słowjenšćinje, něm­činje a jendźelšćinje – w třiměsačnym rytmusu wuchadźeć. „Wězo bě tež serbšćina tema“, Monika Bračika wuswětli. Tola za přełožk su pjenjezy trěbne, kotrež tuchwilu lědma dosahaja.

Delnja Kina (SN). Dotal njeznaći su wopomnjensku taflu za wopory masoweho mordarstwa w Delnjej Kinje rozbili. Tole zwěsćichu Budyski měšćanosta za financy, porjad, kubłanje a socialne dr. Robert Böhmer (CDU) a sydlišćowi radźićeljo, jako­ chcychu sobotu na wójnske złóst­nistwo spominać. Dnja 22. apryla 1945 běchu wojacy 1. Ukrainskeje fronty 195 wojowarjow tak mjenowaneho Volkssturma do bróžnje zezamkali a twarjenje na to zapalili. Kóždolětnje na tutym dnju njeskutk wopominaja.

Tafla ze zornowca, kotraž móžeše so jenož z wulkej namócu rozbić, je „woby­dlerjam wěnowana, kotřiž su na kóncu Druheje swětoweje wójny žiwjenje při­sadźili. Tele zničenje je fawca wšitkim po­tom­nikam woporow, kotřiž hišće dźensa w Delnjej Kinje bydla“, rjekny Böhmer a mjenowaše njeskutk „bjezpietetny“. Přitomni zezběrachu črjopy a zesadźachu je hromadźe. Z mjeńšinu ćišiny a buketom spominachu na zamordowanych kaž tež wšitke ciwilne wopory wójny.

Po informacijach je so lěwicarsko­ekstremistiska skupina k zničenju tafle wuznawa, tole pak njeje wopodstatnjene.

Toronto (dpa/SN). Wonkowny minister Heiko Maas (SPD) je nawrót Ruskeje do kruha wodźacych zapadnych industrijnych krajow G 7 wotpokazał. „Dotal njejsu wuměnjenja date. Tuž so z tym wokomiknje scyła njezaběramy“, rjekny wón wčera na zetkanju wonkownych ministrow G 7 w kanadiskim Toronće. Do toho běchu so politikarjo FDP a Lěwicy za to wuprajili, ruskeho prezidenta Wladimira Putina na wjerškowe zetkanje G 7 w juniju do Kanady přeprosyć. Rusku ­běchu lěta 2014 ze skupiny G 8 wuzamknyli, wumjetujo jej aneksiju Krimy.

Nowe brónje za wójsko

Berlin (dpa/SN). Zakitowanske ministerstwo w Berlinje chce nowe brónje skazać, a tak wuhotowanje zwjazkoweje wobory polěpšić. Na lisćinje ministerstwa je cyłkownje 18 pozicijow. Kóžda z nich płaći wjace hač 25 milionow eurow, Handelsblatt a Bild dźensa rozprawjatej. Wojacy maja mjez druhim nowe raketymjetaki, helikoptery a transportne lětadła dóstać. Wotzamknyć chcedźa tež zrěčenje za wupožčenje israelskich njewobsadźenych bojowych lětadłow.

Razniše zakonje schwalene

Berlin (dpa/SN). W Němskej po informacijach wobswětoweje załožby WWF kóždolětnje 18 milionow tonow žiwi­dłow zniča. Połojca z toho móhła so bjeze ­wšeho hišće wužiwać, zdźěli wobswětowy zwjazk minjeny pjatk w Berlinje. Z toho wuchadźejo fachowcy zwěsćeja, zo w Němskej kóžde lěto 2,6 milionow hektarow pódy wobhospodarjeja, jenož zo bychu tam plahowane ratarske wudźěłki pozdźišo zaso preč ćisnyli. To je 15 procentow wšeje wužiwaneje ratarskeje płoniny Němskeje.

Informacija wo brojenju 18 milionow tonow žiwidłow złožuje so na wobličenje Instituta za naslědne zežiwjenje Fachoweje wysokeje šule Münster. Brojenje žiwidłow hač dotal w Němskej systematisce njeregistruja, rěčnica WWF zdźěli. Zwjazkowe ratarske ministerstwo rěči dotal wo jědnaće milionach tonow. Při tym njewobkedźbuja ani brojenje žiwi­dłow w ratar­stwje.

Berlin (dpa/SN). Po wuzwolenju Andreje Nahles za nowu předsydku SPD so Lěwica nadźija, zo so socialdemokraća jej přichodnje bóle přiwobroća. Tole je šef frakcije Lěwicy w zwjazkowym sejmje Dietmar Bartsch powěsćerni dpa rjekł. Nowa předsydka njemóže SPD zasadnje znowa wusměrić, hdyž so wona dale na Angelu Merkel a Horsta Seehofera wjaza, Bartsch zwurazni.

Nahles je prěnja žona na čole SPD z wjace hač 150lětnymi stawiznami. Ju běchu wčera na wurjadnym zjězdźe we Wiesbadenje wuzwolili. Delegaća pak zapowěchu jej dospołnu podpěru: Nahles dósta jenož 66,3 procenty delegatnych hłosow. Přećiwna kandidatka, wyša měšćanostka Flensburga Simone Lange, zdoby sej wjace hłosow hač běchu po­wšitkownje wočakowali.

Nahles mjenowaše wólbny wuslědk w sćelaku ZDF „absolutnje zastupujomny“. SPD je minjeny čas wo prawy puć wojowała. Wočiwidnje pak je hišće tójšto skeptikarjow. „Wot jutřišeho dopokazam, zo je móžno knježić a stronu ponowić.“

Protesty přećiwo koncertej prawicarjow we Wostrowcu měrne wostali

Wostrowc (dpa/CRM/SN). We wuchodosakskim Wostrowcu při němsko-pólskej mjezy su so minjeny kónc tydźenja wuspěšnje prawicarskoekstremnym wobarali. Hinak hač wočakowane, wostachu protesty přećiwo festiwalej neonacijow „Tarč a mječ“ měrne. Po informacijach policije wobmjezowachu so konflikty zwjetša na werbalne rozestajenja. Funkcionar NPD Thorsten Heise rěčeše wo něhdźe tysac wobdźělnikach prawicarskeho koncerta. Po informacijach policije bě jich něhdźe 1 200. Wostrowc wobaraše so z „Měrowym swjedźenjom“. Tam zličichu wjace hač 3 000 wobdźělnikow.

Policija bě sčasom z 1 900 zastojnikami prezentna. Sakskich policistow podpěrachu kolegojo z Badensko-Württembergskeje, Berlina a Durinskeje. Tež zastojnicy z Čěskeje a Pólskeje běchu zasadźeni. Wot pjatka hač do njedźele zliči policija 70 chłostajomnych njeskutkow.