Aus der aktuellen Ausgabe vom Donnerstag, 13 Januar 2022

Berlin (dpa/SN). We wobłuku tři dny trajaceje debaty zwjazkoweho sejma su dźensa wjacori ministrojo noweho knježerstwa SPD, Zelenych a FDP swoje plany rozłožili. Mjez nimi běštaj minister za strowotnistwo Karl Lauterbach (SPD) a minister za hospodarstwo a škit klimy Robert Habeck (Zeleni). Tón rozkładźe zapósłancam swoje předstawy wo zwoprawdźenju němskich klimoškitnych naprawow. Nimo toho sej wón žadaše, zo měła Němska swoju wotwisnosć wot importow surowiznow pomjeńšić. W běhu dnja bě debata wo naprawach w zwisku z koronapandemiju planowana.

Brest (dpa/SN). Wonkowni a zakitowanscy ministrojo čłonskich statow Europskeje unije su dźensa w francoskim Bresće wo planach za nowy wěstotnopolitiski koncept Europskeje unije wuradźowali. Loni w nowembru předpołoženy naćisk mjez druhim předwidźi wutworić spěšnje zasadźomnu wojersku jednotku 5 000 wojakow. Plan chcedźa přichodne měsacy pod francoskim prezidentstwom Rady EU wobzamknyć.

Po zdaću chcychu wonkowni ministrojo na separatnym posedźenju tež wo žadanjach Ruskeje za wěstotnymi garantijemi za Europu a wo róli EU w mjenowanym procesu rěčeć. Zastupnicy EU běchu naposledk stajnje zaso na to skedźbnjeli, zo dyrbjała EU do jednanjow mjez Ruskej a USA zapřijata być. We wěstotnym zrěčenju, kotrež sej Ruska žada, měli so staty NATO zawjazać so wšitkich wojerskich aktiwitow na Ukrainje a w tamnych wuchodoeuropskich krajach wzdać.

Po jednanjach Rady NATO-Ruska wčera w Brüsselu je Ruska pobrachowacu wolu zapada kritizowała.

Institut Prognos wuwiće minjenych dźesać lět přepytował

Mnichow (dpa/SN). Najebać hoberske wudawki přewrót w němskim energijowym hospodarstwje po najnowšim přepytowanju w mnohich wobłukach da­loko za politiskimi zaměrami chromi. Wjele dźěła wostawa po posudku Baselskeho instituta Prognos dalši wutwar milinowych syćow a mjeńšu přetrjebu miliny nastupajo. Minjene dźesać lět njeje so po wčera wozjewjenej studiji na polu přetwara tepjenjow w twarjenjach na njedobro płuna a wolija faktisce ničo hibało.

Płaćizny industrijneje miliny su po studiji instituta Prognos w Němskej mjeztym třeće najwyše Europskeje unije, za Wulkej Britaniskej a Cypernom, wuswětla energijowa fachowča Almut Kirchner. Poradźowanske­ předewzaće Prognos ­analyzuje mjeztym dźesać lět postupy energijoweho přewróta. Nadawkidawar je Zwjazk bayerskeho hospodarstwa.

Logiku naprawow přećiwo koronje rozumić bě hižo přeco a wostawa dale ćežko. Najnowše postajenja sakskeho knježerstwa, kotrež płaća wot 14. januara hač do 6. februara, su znowa přikład za to. Tak móža muzeje, wustajeńcy a wopomnišća wobkedźbujo regulu 2G a naprawy hygieny njewotwisnje wot incidency a wobsadźenych łožow w chorownjach wotewrjene wostać. Tudyše dźiwadła pak wot tychle ličbow – hinak hač w susodnych krajach – dale wotwisuja. Tomu chcychu so intendanća sakskich jewišćow ze zjawnym listom wobarać, ale wočiwidnje bjez wuspěcha. Wosebity sakski puć, kotryž njewobjednawa dźiwadło kaž kulturnišćo, ale kaž wólnočasne zarjadnišćo, je jara dźiwny. Minjeny kónc tydźenja sym sej wustajeńcu w saksko-anhaltskim muzeju wobhladała. Tam bě telko ludźi, zo sym samo jednu cyłu rumnosć přehladki přewidźała. Wězo su wšitkich wopytowarjow na 2G-regulu přepruwowali – tak wěsta kaž w jenož poł wobsadźenej žurli NSLDź pak so nječujach. Cordula Ratajczakowa

Peter Gehrisch swjeći dźensa 80. narodniny. W Drježdźanach 13. januara 1942 rodźeny a mjeztym w pólskim Lwóweku Śląskim bydlacy basnik a přełožowar je tež Serbam a serbskej literaturje nimoměry přichileny. Z mnohimi serbskimi literatami wón hižo přez lětdźesatki tworićelske styki wudźeržuje. Gehrisch bě wjacekróć wobdźělnik Swjedźenjow serbskeje poezije – tak lěta 2015 na čitanju pod Budyskej wodarnju (hlej wobraz). W nakładnistwje Traiana Popa w Ludwigsburgu je pomhał wudać serbsko-němsku zběrku poezije serbiskeho basnika Mića Cvijetića „Donjebjesspěće“. Serbske awtorki a serbscy awtorojo přeja swojemu koleze a přećelej wjele zboža a dalše płódne styki na dobro tež serbskeho pismowstwa. Foto: Monika Dyrlichowa

Podstupim (dpa/SN). Braniborski minister za hospodarstwo Jörg Steinbach (SPD) nochce so wo terminje za móžne přizwolenje noweje fabriki awtotwarca Tesla w Grünheidźe pola Berlina wuprajić. „Smy nadźijomnje na poslednich metrach, štož dowolnosć za fabriku nastupa“, rjekny wón wčera w hospodarskim wuběrku krajneho sejma. Spekulować wón wo tym přiwšěm nochce.

Awtotwarc Tesla bě minjenu póndźelu najebać pobrachowacu kónčnu dowolnosć dalše móžnosće wupruwowanja noweje fabriki dóstał. Po tym smě město dotal přizwolenych 250 karoserijow nětko hač do 2 000 karoserijow twarić, zo by pruwował, hač technika montaže jězdźidłow funguje. Tesla bě argumentował, zo njeje zatwar techniki hišće wotzamknjeny a zo dyrbi připrawy tohodla dale wupruwować. Twarjene awta pak Tesla předawać njesmě, doniž kónčna dowolnosć za fabriku njepředleži.

Wobswětoškitnej zwjazkaj Zelena liga a Nabu Braniborskeje mjeztym přećiwo tomu skoržitej, zo chce wodarnja Eggersdorf Teslu z wodu zastarać a za to wjace pitneje wody z přirody brać.

Při ponowjenju kubłanišća něštožkuli šmórnyć dyrbjeli

Pančicy-Kukow (SN/MWj). „Lěto 2021 bě kaž za wšitkich druhich tež za gmejnu Pančicy-Kukow wšo druhe hač jednore.“ Takle zjima wjesnjanosta Markus Kreuz (CDU) wuwiće swojeje komuny w minjenych dwanaće měsacach. Jako wosebite wužadanje mjenuje wón dalši twarski wotrězk ponowjenja Šule Ćišinskeho. Tón měješe po spočatnych planach hižo w decembru hotowy być. Wyšich twarskich kóštow a pobrachowaceho materiala dla pak so dźěła dlija.

„Jeli wšitko derje poběhnje, budźemy snano jutry tak daloko, zo změjemy wšitko dočinjene“, wjesnjanosta Kreuz připowědźa. Ale što rěka dočinjene? Přiběracych pjenježnych wudaw­kow dla dyrbjachu hižo to abo tamne šmórnyć. Tak njemóžachu pinčne murje wusušić, a nowe hłowne zachodne durje dyrbja runje tak čakać kaž zapadne schodźišćo. Dalše wulke projekty loni běchu dokónčenje syće pitneje wody w Swinjarni, Kanecach a Jaworje, wotkryće noweje bydlenskeje štwórće při Srjedźnym puću w Pančicach-Kukowje a twar hłowneho puća w Kanecach.

Gmejna Hamor bě so změnu strukturow nastupajo wo pjenjezy za personalne městno prócowała. Z wida Swobodneho stata Sakskeje pak tajke městno trěbne njeje, nětko wottam rěkaše.

Hamor (CK/SN). Wot Zwjazka spěchowane personalne městno za poradźowanje a próstwy strukturnu změnu nastupajo gmejna Hamor njedóstanje. Wo tym informowaše wjesnjanosta Achim Junker (CDU) gmejnskich radźićelow na minjenym posedźenju. W aprylu 2021 bě gmejna próstwu za tajke městno z 90procentowskim spěchowanjom na tři lěta přez zwjazkowy program „Stark“ zapodała. Srjedź decembra dóstachu wot zwjazkoweho zarjada za hospodarstwo a wu­woznu kontrolu (BAFA) wotprajenje. „Přećiwo tomu zapodamy znapřećiwjenje“, Hamorski wjesnjanosta připowědźi.

Wóspork (UM/SN). Móst nad Lubatu ­(Löbauer Wasser) k delnjemu młynej we Wósporku dyrbi zawrjeny wostać. Krótkodobna reparatura, kaž běchu so na spočatku zawrjenja w meji 2021 nadźijeli, njedosaha, zo bychu móst zaso wužiwać móhli. Kaž Wósporske měšćanske zarjadnistwo informuje, je so twarski staw mosta jako přehubjeny wopokazał. Tak drje budźe nětko nowotwar trěbny.

„Hižo w lěće 2015 bě wotwidźeć, zo móst wjace předołho njedźerži. Wšitke drjewjane dźěle běchu hižo tehdy wot plěsniwca skóncowane“, rěka w nowinskej zdźělence wotrjada za porjad a wěstotu Wósporskeho měšćanskeho zarjadnistwa. Jako dołhodobne rozrisanje je jeničce spěchowana naprawa móžna. Wšako trochuja cyłkowne kóšty za nowy móst na něhdźe 250 000 eurow. Tohodla chcedźa so nětko wo pjenjezy z fondsa strukturneje změny prócować, „tež hdyž su powěsće wo strukturnym spěchowanju minjeny čas wšo druhe hač pozitiwne“.

Zawrjeny móst nad Lubatu je wobstatk pućowanskich šćežkow kołowokoło Wósporka kaž tež k Hrodźišćanskej skale.

Dźěwin (AK/SN). Wjesny wobchod w Dźěwinje (Groß Düben) je loni kónc decembra po 23 lětach začinił a dźěłać přestał. Wo tym informowaše tamniši wjesnjanosta Helmut Krawc (SPD) na minjenym posedźenju gmejnskeje rady, hdźež je so wobsedźerce Doreen Thumann za wjelelětne dobre zhromadne dźěło dźakował. Wobchod dale wjesć njebě jej hižo móžno. „Wjesny wobchod měješe wulki nadawk, k tomu přinošować, zo móžachu wobydlerjo tajku zhromadnosć začuwać“, wjesnjanosta wuzběhny. „Často smy sej jako gmejna tam swoje prezenty skazali. Tež wjesnjenjo, towarstwa a firmy su to wužiwali.“