Aus der aktuellen Ausgabe vom Dienstag, 31 Januar 2023

Jasny wuraz za demokratiju

Lipsk. Wjacorych tysac Lipšćanow je so wčera wječor zešło, zo by so widźomnje a jasnje za demokratiju a čłowjeske prawa zwurazniło. Po demonstraciji tworjachu wobdźělnicy rjećaz podłu nutřkoměšćanskeje rynki z wobswětlenymi běłymi předešćnikami. K zarjadowanju namołwjał je mjez druhim tež Sebastian Krumbiegel – znaty spěwar Lipšćanskeje pop-skupiny „Die Prinzen“.

Zastarowanski system wolóžić

Drježdźany. Holcy a hólcy z psychiskimi chorosćemi dóstanu w Drježdźanach hižo bórze lěpšu podpěru. Jutře zahaji Drježdźanski młodźinski zarjad w kooperaciji z dźěćacej a młodźinskej psychiatriju (KJP) na tamnišim uniwersitnym klinikumje projekt, w kotrymž wukubłani pedagogojo młodych pacientow po swojim kliniskim přebytku pod lěkarskim dohladom dale wuwučuja. Projekt wolóžuje mediciniski zastarowanski system.

2023 z nowym – starym předsydu

Zapósłanča Caren Lay (Lěwica) wčera redakciju wječornika wopytała

Budyšin (SN/at). Wona žana njeznata w redakciji Serbskich Nowin njeje: Łužiska zapósłanča zwjazkoweho sejma Caren Lay (Lěwica) je w minjenym lětdźesatku serbski wječornik prawidłownje wopytała. Šefredaktor Marcel Brauman móžeše ju wčera znowa na płódnu wuměnu myslow witać.

W srjedźišću stejachu prašenja, kotrež ludźi we Łužicy resp. w Budyskim wo­krjesu jimaja. Protest w formje wobsadźenja lěsa přećiwo dalšemu wudobywanju šćerka pola Ottendorfa-Okrille njeje zjawnosć po cyłej Němskej dołhi čas na wědomje brała, powědaše Caren Lay. Spjećowanje je so před něhdźe dwěmaj lětomaj zahajiło. Nastork su tudyši wobsadźerjo lěsa z akcijow 2021 w Dannenrödskim lěsu dóstali. Tam mějachu so za daletwar awtodróhi A 49 w srjedźnej Hessenskej štomy porubać. W Ottendorfje-Okrilli „wobydlerjo wobsadźerjow lěsa podpěruja“, zwěsći zapósłanča. Wona skedźbni pak na to, zo ma wudobywanje šćerka tam dołhu tradiciju.

Petr Pavel je z wólbow prezidenta Čěskeje republiki jako jasny dobyćer wušoł. SN su so mjez našimi přećelemi w Čěskej za tym wobhonili, što k wuslědkej wólbow měnja – prěni pjećo skutkuja aktiwnje w předsydstwje Towaršnosće přećelow Serbow (SPL). Měnjenja je zběrał Lukáš Novosad.

Eliška Oberhelová z Prahi: Wuličowanje wólbow sym slědowała při pječenju ptačkow za ptači kwas, kotryž smy njedźelu w Serbskim seminarje swjećili. Čěski prezident nima wulku prawomóc, tuž njetrjebamy poprawom přewulke naroki na njeho měć. Dyrbi jenož přistojny być a njesmě nas blamować. Tole dotalny prezident njeje spjelnił a tež Babiš to njeby. Z Petrom Pavelom to „budźe lěpje“ - na paradoksne wašnje běše runje tole Babišowe wólbne hesło. Na Praski hród přińdźe nazhonity diplomat, a hdyž hewak ničo: za njeho a jeho mandźelsku so njebudźemy hańbować trjebać.

Łužiska energija a milinarnje (LEAG) planuje wudobywanje brunicy w Janšojskej jamje kónc lěta zakónčić. Najebać to planuje hórnistwowe předewzaće, tam dale hač do lěta 2044 dnownu wodu wotklumpać. Wobswětowa syć Zelena liga je k tomu wobšěrne stejišćo wudźěłała.

Choćebuz (SN/at). W srjedźišću stejišća steji wohrožena stabilnosć planowanych pohórnistwowych jězorow. Zelena liga měni, zo namjet LEAG přiběracy njedostatk wody we Łužicy ignoruje.

Na Serbskej wyšej šuli w Radworju je Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) dźensa dopołdnja ze swojim wosebitym projektom „Naša serbska kniha“ pokročowało. Hromadźe ze 34 šulerjemi chce hač do kónca šulskeho lěta wosebitu knihu zestajić a wudać. Młodźi awtorojo smědźa pod temu „Ja“ swoju kreatiwnu žiłku we wšelakich literarnych žanrach wuspytać a nastaće knihi wot spisanja hač k ćišćej a knižnej premjerje sobu dožiwić a so aktiwnje na jednotliwych dźěłowych krokach wobdźělić. Dotal je LND projekt z wulkim wothłosom ze šulerjemi Serbskeju wyšeju šulow Ralbicy a Worklecy kaž tež Serbskeho gymnazija Budyšin přewjedło. Foto: SN/Hanka Šěnec

Budyšin (SN/at). Počas njeje tajki, zo bjezdźěłnosć we wuchodnej Sakskej woteběra. Powołanja, kotrež so zwonka wukonjeja, su wot wjedra wotwisne. Při temperaturach wokoło nule stopjenjow přiběra ličba tych, kotřiž bjezdźěłnosć přizjewjeja. Budyska wotnožka Zwjazkoweje agentury za dźěło je dźensa dźěłowične ličby za prěni měsac lěta 2023 předpołožiła. Po tym je we wuchodnej Sakskej aktualnje 19 294 bjezdźěłnych, 1 309 wosobow resp. 7,3 procenty wjace hač loni w decembrje, a 1 365 wosobow resp. 7,6 procentow wjace hač loni w januarje.

Zwyšenu ličbu bjezdźěłnych wobkrući dźěłowy zarjad zdobom ze změnu lětow. „To je typiski časowy dypk, ke kotremuž wobmjezowane dźěłowe zrěčenja wuběža a dźěławi nachwilnje do bjezdźěłnosće přeńdu“, wuswětla Kathrin Groschwald, nawodnica jednaćelstwa Budyskeje agentury za dźěło. Wona wuzběhny, zo zawody w twarstwje swojich ludźi při sezonalnych wupadach dźěła za dobu špatneho wjedra pušćić njetrjebaja. Ze sezonalnym pjenjezom za krótkodźěłacych móža bjezdźěłnosći swojich dźěławych zadźěwać.

Karlsruhe (dpa/SN). Wólby do Berlinskeho domu zapósłancow móža so kaž planowane 12. februara přewjesć. Zwjazkowe wustawowe sudnistwo je w chwatnym jednanju rozsudźiło, zo so wothłosowanje njepřestorči. Tole zdźělichu dźensa sudnicy w Karlsruhe. Wjace hač 40 ludźi, mjez nimi tež zapósłancy, su přećiwo wusudej Berlinskeho wustawoweho sudnistwa z lońšeho nowembra skoržili.

Zaso wjace bjezdźěłnych

Kamjenica (dpa/SN). Bjezdźěłnosć w Sakskej je spočatk lěta dale přiběrała. W januaru bě nimale 130 900 ludźi bjez dźěła. To je něhdźe 8 700 wosobow wjace hač loni w decembru, zdźěli regionalna direkcija Zwjazkoweje agentury za dźěło dźensa w Kamjenicy. Kwota bjezdźěłnosće je wot 5,8 na 6,2 procenty stupała. Wuwiće je hladajo na sezonu normalne. Najwjace bjezdźěłnych w Sakskej bydla z 8,5 procentami w Zhorjelskim wokrjesu, najnišu kwotu registrowaše zarjad we wokrjesomaj Rudne horiny a srjedźna Sakska.

Mjenje padow pandemije dla

„Nałožowanje dospołneje imersije w praktiskim dźěle pěstowarnje“ bě wčera hesło dźěłarnički w Smjerdźečanskim kubłanskim srjedźišću LIPA. Na wšě 20 kubłarkow a kubłarjow bě so z rěčnymi wosebitosćemi serbšćinu rěčacych a ju wuknjacych dźěći zaběrało. Serbska wědomostnica dr. Jana Šołćina rysowaše mjezy a njedostatki, pokazujo na wobchadźenje ze serbskorěčnymi brachami respektiwnje njedokonjanosćemi. Při tym skedźbni wona na to, zo maja kubłarki a kubłarjo wosebitu zamołwitosć, mjenujcy być dźěćom z přikładom. Zhromadne zarjadowanje Serbskeho šulskeho towarstwa a LIPY, kotrež je medijowy pedagogiski projekt SŠT LUCIJA podpěrało, je spočatk rjada zarjadowanjow – tež dalšim fachowcam za dalekubłanje. Foto: SN/Hanka Šěnec

Při Mnichowskim lětanišću z wačoka pućowaceho wuswobodźeny běły aligator bydli mjeztym w Sewjerorynsko-Westfalskim zwěrjencu. Kaž stacija za reptilije w Mnichowje wčera zdźěli, je zwěrjo srjedź januara do noweho domicila w Rheinbergu přećahnyło. Mała Ophelia je so tam derje zažiwiła. Cłownicy su běłeho aligatora w septembru při přepytowanju kófrow we wačoku pasažěra nama­kali. Zwěrjo bě dospołnje do folije zawite.

Wopušćene wosoby móža k dnjej Walentina škabry po swojim něhdyšim žiwjenskim partneru pomjenować. K tomu je zwěrjenc w Texasu namołwjał. Škabry z mjenom chcedźa potom na zwěrjata picować. Ludźo po cyłym swěće móža so na akciji wobdźělić.

Drježdźany (dpa/SN). Dźěći a młodostni w Sakskej maja so bóle z demokratiju zaběrać, při čimž měła so praksa zapřijeć. „Šula njesmě zawrjeny wuknjenski kosmos być“, wuswětli wčera sakski kultusowy minister Christian Piwarz (CDU). Tak dyrbjeli šulerjo w přichodźe sudnistwa wopytać. Tohorunja měli justicni sobudźěłaćerjo w šulskej wučbje natwar a nadawki prawniskeho stata posrědkować. „Dyrbimy so kóždy dźeń znowa za swobodu, tolerancu, měr a demokratiju zasadźeć“, Piwarz wuzběhny. Při tym ma šula wažnu rólu hrać. Zaměr praktiskeho kubłanja je, zo měli sej šulerjo na zakładźe faktow swójske měnjenje wutworić a je tež zastupować. Na bazy kooperacije mjez kultusowym a justicnym ministerstwom maja so wotpowědne wučbne materialije wuwić. Tež wučerjo móža so dale kubłać. Dale chcedźa zamołwići šulerjow wo powołanjach w justicnym wobłuku informować.