26. oktobra před 350 lětami narodźi so wučer a awtor Bohuměr Ludovici w Barće fararskej swójbje Jurja Ludovicija. Nan spisa najstaršu hornjoserbsku gramatiku we łaćonskej rěči. Jeho syn Bohuměr je po maturiće na Budyskim gymnaziju w Lipsku mjez druhim ewangelsku teologiju studował a z wuběrnym wukonom 1691 jako magister a doktor skónčił. Jako wučer­ skutkowaše Bohuměr Ludovici čas žiwjenja zwonka Łužicy. Najprjedy bě zastu­powacy rektor Lipšćanskeho gymnazija swj. Mikławša, po tym 13 lět rektor gymnazija w durinskim měsće Schleu­singenje a jědnaće lět direktor gymnazija w Coburgu. Tam 21. apryla 1724 zemrě.

Wón bě awtor spisow we łaćonskej a němskej rěči wo šulskich a cyrkwinskich stawiznach kaž 1703 w Lipsku ćišćanym dźěle „Teutsche Poesie dieser Zeit“ a spis wo historiji Coburgs­keho gymnazija. Zaběraše so tež z pochadom serbskich słowow, napisa wo tym 1693 traktat we łaćonšćinje „Dissertatio histor. phil. de fonte linguarum, potissimum Autori Originum Sorabicarum opposita“ a rozestaješe so w nim z wopačnymi nahladami fararja a slědźerja Abrahama Frencla.

Manfred Laduš

Wuznamny podawk w našich kulturnych stawiznach bě před 175 lětami prěni serbski spěwny swjedźeń, kotryž wotmě so 17. oktobra 1845 w Budyskej „Třělerni“. 80 serbskich wučerjow ze sakskeje Hornjeje a pruskeje srjedźneje Łužicy, mjez nimi dźewjeć chowancow wučerskeho seminara, zanošowaše pod dirigatom Korle Awgusta Kocora (1822–1904), kiž tehdy w Stróži pola Hućiny wučerješe, rjad serbskich spěwow. Za 22 z nich bě 22lětny Kocor sam melodije skomponował. Jeho „Serbska meja“ žněješe wulke připóznaće zahorjeneho publikuma. Wučerjo zanjesechu wosebje wot Łazowskeho fararja Handrija Zejlerja (1804 –1872) spisane spěwy, mjez nimi nětčišu narodnu hymnu „Rjana Łužica“. Dale „Sto lět, kaž mi dźens je“, „Njepušćamy rjanu nadźiju, zo so wróća złote časy“. Zaklinča tež dołho jako narodna hymna spěwane „Hišće Serbstwo njezhubjene“ spisanej wot Zejlerja, po pólskej narodnej hymnje, „Lubka lilija“ kaž tež wot Kocora skom­ponowany „Zawod k prěnjemu serbskemu swjedźenjej“, zahraty na klawěrje. Wothłós na poskićene twórby bě přewšo wulki, wosebje tež mjez tójšto wosob­nymi němskimi měšćanami.

Podstupim (SN/CoR). Zwuki Sprjewje, zwuki wokoliny Rańskeho a dalšich łužiskich jězorow, zwuki wětrnikow, wulkich a mjeńšich dróhow, ale tež zwuki, kotrež su nastali, jako stej hromadźe z Gregorom Kliemom w jeho ródnej wsy Dešnje štom sadźiłoj – tajke a hinaše zwuki je wuměłča dr. Kat Austen hižo tu zběrała za swój łužiski projekt „This Land is Not Mine“. A wona přeprošuje tež Łužičanow – wo­se­bje Serbow – so wobdźělić, zwuki nahra­wać a na datowej bance https://lausitzklang.katausten.com składować. „Kak klin­či domizna? Kak začuwaš domiznu? Kotre zwuki słušeja k domiznje? Bych so jara wjeseliła, hdyž ludźo mi swoje wo­sobin­ske domizniske zwuki posrědkuja“, rje­kny wuměłča, kotraž dźěła wot apryla jedne lěto we wobłuku europskeho programa Artist in Residence w Podstupimskim instituće za transformatiwne slě­dźe­­nje za naslědnosć. W mnohich mjezynarodnych galerijach a muzejach je wona hižo swoje twórby a performancy předstajiła.

Štóž chce wědźeć, štó ta žona je, kotraž runje­ łužiske zwuki za swój wuměłski projekt „This Land is Not Mine“ zběra a što za tym tči, njedóstanje na internetnej stronje https://lausitzklang.katausten.com jenož pisomne informacije, ale přez wideja tež wobšěrniši zaćišć wo Kat Austen a jeje wotpohledźe. Mam to za dobru ideju, zo chce wona za zwukowy wobraz Łužicy wosebje tež to zapřimnyć, štož wobydlerjo z domiznu zwjazuja, štož maja za charakteristiske za region. „Namakajće ,swójski‘ zwuk, kotryž wašu wosobinu abo charakter regiona wosebje derje wotbłyšćuje“, wona ludźi namołwja. Tutón zawěsće blisko brunicoweje jamy abo při awtodróze hinak klinči hač njedźelu w Radworju, hdyž zwony zwonja abo wosada spěwa. By rjenje było, hdyž by wuslědk projekta woprawdźe wšelakorosć Łužicy zapopadnył. Serbske dudy runje tak k to­mu słušeja kaž Sprjewja. Tuž wužiwajmy naše smartfony, nahrawajmy a zapodajmy zwuki a pomhajmy při tym, Łužicu prawje zaklinčeć dać. Cordula Ratajczakowa