Choćebuz (AK/SN). Na něhdźe 50 zarjadowanjow wabi lětuši Łužiski festiwal pod hłownym hesłom „Europa – Kultura – Jutře.“ wot 25. septembra do 16. oktobra. Planowane su nimo koncertow po wšej Łužicy tež dźiwadłowe předstajenja, přednoški a filozofiske rozmołwy. Nošer swjatka je Zhorjelska kulturnoserwisowa towaršnosć, patronaj staj ministerskaj prezidentaj Braniborskeje a Sakskeje Diet­mar Woidke (SPD) a Michael Kretsch­mer (CDU). Festiwal financuja ze spěchowanskich srědkow Zwjazka. Za loni a lětsa maja za njón něhdźe štyri miliony eurow k dispoziciji. Wot klětušeho chcedźa jón ze srědkow zakonja wo skrućenju struktury kaž tež ze spěchowanjom Braniborskeje a Sakskeje financować.

Město Budyšin zastupuje mnohe města cyłeje Němskeje a Europy. Z dźesać­dźělnej dokumentaciju je so filmowcam sćelaka Arte něšto jónkrótne radźiło­. Wo tym běchu sej přitomni na so­botnej premjerje w Budyskim NSLDź přezjedni. Po předstajenju prěnje­ju dźělow serije su Budyšenjo teamej prašenja stajeli.

Budyšin (CS/SN). Poł lěta su filmowcy někotrych Budyšanow přewodźeli, zo bychu­ pytnyli, kak wobydlerjo mysla a kak z napřećiwnymi politiskimi mě­njenjemi našeho časa wobchadźeja. „Doku­mentacija měšćansku towaršnosć adek­watnje wotbłyšćuje“, bě jednohłósny facit wječora. Někotři připosłucharjo su sej mjeztym wšitke dźesać filmow dokumentacije wobhladali. Wšako su hižo wot spočatka septembra w me­dia­tece Arte přistupne. Jara chwalili su sej koncept, so komentara wzdać a prota­go­nistow samych za sebje rěčeć dać. Tak móže sej přihladowar sam wobraz tworić. A wobraz Budyšanam tyje. Nawodnica archiwneho zwjazka Grit Richter-Laugwitz mjez druhim chwaleše, zo je dokumentacija bjez hódnoćenja a tež bjez klišejow wuńdźe.

Dźenik Jurja Kocha wušoł

Montag, 07. September 2020 geschrieben von:
Budyšin (SN). Nalěto 1996 bě so Jurij Koch rozsudźił dźenik pisać. W srjedźišću wobkedźbowanjow steji dramatiski bój łužiskeje wsy přećiwo wotbagrowanju. Nětko je jeho kniha „Gruben-Rand-Notizen“ w LND wušła. W njej dokumentuje poslednje lěta Rogowa, spřećiwjenje wobydlerjow hrožacemu přesydlenju a to, kak dyrbjachu so naposledk kłonić. Při wšej chutnosći temy­ pisa Koch na zabawne wašnje. Zasunjene su literarne teksty awtora, mjez druhim dotal njewozjewjeny fragment romana.

Finisaža 14. mjezynarodneje rězbarskeje dźěłarnički w Miłočanskej skale je něhdźe 200 zajimcow přiwabiła. Mjez dohromady dźesać wuměłcami, kotřiž su hosćom wčera swoje w minjenymaj tydźenjomaj nastate twórby předstajili, bě tež Rumen ­Dimitrow. Předewšěm zornowc wobdźěłacy bołharski rězbar bě mjeztym štwórty raz na dźěłarničce. Foto: Feliks Haza

Tójšto ludźi je wčera w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje kermušny kulturny kofej dožiwiło. Wo kulturny program ­postaraštej so Złokomorowska přaza a swing-kapała Kula Bula, kotraž hudźeše tež serbske štučki. Popołdnjo wuhotowała bě ­župa Delnja Łužica hromadźe ze Złokomorowskej Domowinskej skupinu. Foto: Gernot Menzel

Na žurli Wojerowskeho hrodu bu wčera nowa wosebita wustajeńca Załožby sakskich wopomnišćow/wopomnišća Pirna Sonnenstein wotewrjena. Pod hesłom „Pozabyte wopory NS-eutanazije“ pokazuje přehladka na zakładźe biografijow wosudy ludźi za čas­ nacionalsocializma. Informacije su w němskej a pólskej rěči podate a rysuja žiwjenje zbrašenych a psychisce chorych ludźi. Mnohe žony běchu tehdy tohodla nuzowali so sterilizować dać. W lětach 1940 do 1945 su w Šleskej 2 500 ludźi chorosćow dla zamor­dowali. Wjele lět njebě rěč wo złóstnistwach. Załožba chce předewšěm młodej generaciji dimensije tychle złóstnistwow sposrědkować, referent dr. Boris Böhm ze załožby wujasni. Wustajeńca je hač do 15. nowembra přistupna. Foto: Silke Richter

Dobyće Němcow nad Sedanom

Freitag, 04. September 2020 geschrieben von:

2. septembra před 150 lětami bě za němske staty, předewšěm za pruske kralowstwo, historisce wuznamny dźeń. Jich wójska dobychu w Němsko-Francoskej wójnje 1870/1871 swoju najwjetšu bitwu nad francoskim wójskom. Wot 1. septembra 1870 pola Sedana wobkružena armeja maršala Maurice de Mac-Mahona, w kotrejž bě tež 62lětny francoski kejžor Napoleon III., dyrbješe kapitulować. Napoleon III. pósła pruskemu kralej ­Wylemej I. swój tesak jako symbol podwolenja. Něhdźe 17 500 francoskich ­wojakow bě padnyło, a wjace hač 100 000 dyrbješe do wójnskeje jatby. Na němskej stronje bě 9 000 wojakow žiwjenje přisadźiło.

Na wsach z bikulturu so doma čuje

Donnerstag, 03. September 2020 geschrieben von:

Zetkanje z etnologom dr. Robertom Lorencom

Krasne słónčne wjedro a rjany wid do daliny budźitej wosebite začuća. Hladamoj z 43lětnym etnologom dr. Robertom Lorencom na ławce pod wišninu sedźo dele na Wuježk pod Čornobohom a na łužisku krajinu hač k Hamorskej mili­narni. Bukečanska cyrkwina wěža so za pahórkami zyboli. „Bydliće tule kaž w paradizu. Tajki krasny wid kóždemu dušu wokřewja“, praju młodemu mužej, kiž je mjeztym dwě lěće w Budyskim Serbskim instituće jako wědomostny sobu­dźěłaćer přistajeny. Lěta 2016 bě so ze­ swojej swójbu, mandźelskej Heiku a třilětnym synkom Milanom, z Berlina do te­hdyšeje měšćanskeje hajnkownje nad Wuježkom přesydlił. Tuž móžeše wón wšědnje na wjes hladać, w kotrejž je swoje dźěćatstwo přežiwił.

Dźěćaca krajina we Wuježku

Pólska pomoc

Donnerstag, 03. September 2020 geschrieben von:

30. awgusta 1945 wutwori „Polski Związek Zachodni“ – PZZ (Pólski zapadny zwjazk) w Po­zna­nju wosebity „łužiski ­referat“. Jeho nawoda bu pozdźiši serbski spisowaćel Anton Nawka. Zwjazk PZZ bu w hodowniku 1944 w Lublinje załoženy a měješe so wo natwar w nowych kónčinach hač k mjezy k Němskej starać a nětko tež Serbam pomoc skićić. W Po­znanju bu hižo do wójny „Towarzystwo Przyjaciół Serbo-­Łużyczan“ (Towarstwo přećelow ­Łužiskich Serbow) wutworjene. Tajke towarstwa nastawachu wot oktobra 1945 we wjacorych městach, tak tež w Krakowje a Częstochowje. W Poznanju załožichu wědomostne zjednoćenstwo „Prołuż“. 12. septembra 1945 schwali wone program k pomocy Serbow „Nad Łużycami polska straż!“.

Wuslědk pólskich aktiwitow mjez druhim bě, zo zmóžnichu młodym Serbam studij we Wrócławju a Poznanju. (Přispomnjenje: W Serbskej protyce za lěće 2012 a 2013 je prof. Hinc Šewc wobšěrnje wo přebywanju w susodnym kraju pisał.) K předwidźanemu załoženju serbskeho gymnazija w Zgorzelecu wšak ženje dóšło njebě. Mikławš Krawc

Ochranowske hesła 2021wušli

Mittwoch, 02. September 2020 geschrieben von:
Budyšin (SN). Wšědne hesła na lěto 2021 wulosowachu hižo 2. meje 2018 w Ochranowje. Wobdźěłar z tamnišeje bratrowskeje jednoty přirjadowa jim teksty z Noweho Zakonja, štučku z kěrluša abo mo­dlitwu. Hotowy manuskript pósłachu 55 přełožerjam po cyłym swěće. Najnowše serbske wudaće pak je nimale kaž z kuzłom nastało. Z opředležaceho fundusa je Olaf Langner z Rakečanskeje wosady awtomatiske přewzaće a rjadowanje hesłow programěrował. Nětko móža so křesćanske swójby nad přewodnikom wjeselić.

Serbska debata

Neuheiten LND