Delnjoněmčina druha rěč na wjesnych taflach
Podstupim/Wittstock (SN/at). W Braniborskej zaćehnje poněčim dalša zjawna dwurěčnosć. Wotpowědny wukaz ministerstwa za infrastrukturu a krajne planowanje wo němsko-delnjoněmskim popisanju wjesnych taflow je ze swojim wozjewjenjom předwčerawšim w braniborskim hamtskim łopjenu hnydomnu płaćiwosć nabył. Złožujo so na Europsku chartu za regionalne a mjeńšinowe rěče zmóžnja nowe rjadowanje na wjesnych taflach w sewjernym dźělu kraja, „nimo hamtskeho mjena sydlišća jenož jeho mjeno w delnjoněmskej rěči podać“.
Wuradźuja wo ćěkancach
Brüssel (dpa/SN). Nutřkowni ministrojo Europskeje unije su dźensa wo napjatosćach na grjeksko-turkowskej mjezy wuradźowali. Nimo toho debatowachu wo wušim zhromadnym dźěle přećiwo coronawirusej. Při tym dźěše wo lěpšu wuměnu informacijow. Turkowska bě kónc februara zdźěliła, zo su mjezy EU migrantam wotewrjene. Na to nastajichu so tysacy ludźi na puć, zo bychu so z Turkowskeje do Grjekskeje a tak do Europskeje unije dóstali. Grjekska pak ćěkancow na mjezy wotpokazuje.
USA reaguja na nadpad
Washington (dpa/SN). Po smjertnym nadpadźe na jednotki wot USA nawjedowaneje koalicije přećiwo Islamskemu statej w Iraku su USA z nalětami na Iranej swěrnu milicu reagowali. Pentagon zdźěla, zo měrješe so „defensiwny precizny dyr“ wčera wječor na skład bróni milicy Kataib Hisbollah. Milica bě po měnjenju USA raketowy nadpad zawiniła, při kotrymž su srjedu ameriskaj wojakaj a britiska wojakowka žiwjenje přisadźili. Dwanaćo so zranichu.
Informantka z jastwa pušćena
Žane socialne kontakty
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) raznje rozpřestrěwaceho so corona-wirusa dla ludźi namołwjała, hdźežkuli móžno so socialnych kontaktow wzdać. Tež „wšitke njetrěbne zarjadowanja“ z mjenje hač tysac wobdźělnikami měli wotprajić, rjekny Merkel wčera wječor po wuradźowanju zwjazkoweho knježerstwa z ministerskimi prezidentami zwjazkowych krajow w Berlinskim kanclerskim zarjedźe. Dotal płaćeše namołwa, zarjadowanja z wjace hač tysac wobdźělnikami wotprajić.
Mjeztym su Posaarska, Bayerska, Berlin, Nižosakska a Bremen připowědźili, zo wostanu wot přichodneje póndźele wšitke šule a dźěćace přebywanišća zawrjene. W běhu dnja chcychu dalše zwjazkowe kraje wo naležnosći rozsudźić.
Čěska zawrje mjezu
Praha (dpa/SN). Čěska republika zawrje swoju mjezu w dalokej měrje za wukrajnikow. Potrjecheni su ludźo z Němskeje, Italskeje, Francoskeje a Awstriskeje. To je ministerski prezident Andrej Babiš wčera po krizowym posedźenju w Praze zdźělił. Mjezynarodny železniski a busowy wobchad do mjenowanych krajow chcedźa přetorhnyć. Čěskim staćanam je zakazane do tak mjenowanych rizikowych kónčin jěć, mjez druhim tež do Němskeje.
Wšitke naprawy płaća wot přichodneje nocy. Wone su dźěl narodneho nuzoweho stawa, kiž bě knježerstwo wčera wukazało a kotryž płaći najprjedy raz 30 dnjow. Hłowna přičina je strach wo strowotu wobydlerjow. Wójsko ma policiju podpěrać, zo by naprawy přesadźiła a statnu mjezu zawěsćili.
EU wobara so wumjetowanjam Trumpa
Brüssel (dpa/SN). Europska unija je rozhorjena na wukaz prezidenta USA Donalda Trumpa reagowała, wobydlerjam EU zakazać do USA přińć. Wodźacy zastupnicy w Brüsselu nimo toho kritiku Trumpa wotpokazuja, zo njeje Europa dosć přećiwo coronawirusej činiła. Kotre sćěhi najnowše wuwiće změje, njeje ze stron komisije EU hišće jasne.
„Coronawirus je globalna kriza, kiž njeje na jenički kontinent wobmjezowana a kotraž žada sej zhromadne dźěło město jednostronskich akcijow“, prezidentka komisije EU Ursula von der Leyen a prezident Rady EU Charles Michel zhromadnje wujasnjataj. „Europska unije so tomu wobara, zo su USA mjezy za Europjanow jednostronsce zawrěli, bjeztoho zo bychu to z nami dorěčeli. EU jedna rozsudźena rozpřestrěće wirusa wobmjezować“, w jeju deklaraciji rěka.
Dwurěčnosć njejenaka
To a tamne (13.03.20)
K wulkej bijeńcy mjez wopicami je tele dny w thailandskim měsće Lopburi dóšło. Kaž z internetneho wideja wuchadźa, su so tam wjacore swójby wopicow do so dali, štož je w tajkim rozměrje njezwučene. Bitwa wotmě so při horcoće 40 stopnjow a trajacej suchoće. Prawdźepodobnje nimaja wopicy dosć picy, dokelž ličba turistow coronawirusa dla spochi woteběra. Turistam su wopicy wosebita atrakcija, a tak je rady picuja.
Wulki skorpawowy rak je wědomostnicy na Hodownych kupach w Indiskim oceanje 6 000 dolarow drohu specialnu kameru pokradnył. Sobudźěłaćerka Western Sydney Uniwersity slědźeše mjez njetopyrjemi, jako něhdźe štyri kila ćežka kraba kameru spakosći. Tale družina rakow je za tajke padustwa znata: Wone su přewšo wćipne a maja dobry nós.
Razne naprawy přećiwo wirusej
USA zakazuja Europjanam do kraja přińć – Italska zawěra hosćency
Drježdźany (dpa/SN). W Sakskej njesmědźa so corona-wirusa dla na wěsty čas žane wulkozarjadowanja z wjace hač 1 000 wobdźělnikami wjace wotměć. Wotpowědny wukaz płaći wot dźensnišeho, kaž ministerka za strowotnistwo Petra Köpping (SPD) wčera w Drježdźanach připowědźi. Po tym puću chcedźa jednotne rjadowanje za wšón swobodny stat docpěć. Wukaz njeje časowje wobmjezowany. „Smy w dospołnym krizowym stawje“, rjekny Köpping. Aktualnje bě w Sakskej wčera wječor 29 wosobow z wirusom natyknjenych.
Po słowach ministerskeho prezidenta Michaela Kretschmera (CDU) chcedźa z naprawu předewšěm staršich a chorowatych ludźi škitać. Knježerstwowy šef apelowaše tež na zamołwitosć wobydlerjow. „Chorosć drje jara wulki dźěl wobydlerjow docpěje – 70 do 80 procentow, snano tež wjace“, wón rjekny. Za přewažny dźěl budźe chorosć miła. Njeje tuž žaneje přičiny, paniku mjez ludźimi šěrić. Nětko dźe wo měr a rozumne jednanje.
Sakska je mjeztym krizowy stab „corona“ wutworiła, zo móhła spěšnje trěbne naprawy přewjesć.
„Křidło“ AfD wobkedźbuja
Berlin (dpa/SN). Wot politikarjow AfD załožene prawicarsko-nacionalne „křidło“ je zwjazkowemu zarjadej za wustawoškit nětko oficialny objekt wobkedźbowanja. Kaž powěsćernja dpa zhoni, ma nutřkokrajna tajna słužba za dopokazane, zo je „křidło“ prawicarsko-ekstremne zeskupjenje. W běhu dnja chcyše so prezident wustawoškita Thomas Haldenwang k tomu wuprajić. Wustawoškit ma „křidło“ wot januara 2019 za „podhladny pad“ prawicarskeho ekstremizma.
Zakoń přećiwo hidźe
Berlin (dpa/SN). Štóž měšćanosće abo wjesnjanosće z namocu hrozy abo hidu a šćuwańcu w interneće šěri, dyrbi přichodnje z raznišim chłostanjom ličić. Wotpowědny naćisk zakonja wo boju přećiwo prawicarskemu ekstremizmej a hidowej kriminaliće je zwjazkowy sejm dźensa prěni króć rozjimał. Je to dźěl paketa naprawow, wobzamknjenych po nadpadźe prawicarskeho ekstremista w Halle. Tak maja mějićeljo internetnych syćow pady sami policiji zdźělić.
Třo wojacy morjeni
EU: Elektroniske nastroje maja dlěje dźeržeć
Brüssel (dpa/SN). Europska unije chce zakazać njepředate twory, kotrež so dlěje dźerža, zničić. To je dźěl plana komisije EU za škit přirodnych resursow, kotryž su wčera w Brüsselu předstajili. Nadrobnosće chcedźa přichodnje w naćisku zakonja rozłožić.
Přetrjebarjo dyrbja nimo toho „prawo na porjedźenje“ měć. Mobilne telefony a dalše nastroje maja přichodnje tak twarjene być, zo hodźa so reparować. Komisija nadźija so ze swojim konceptom 700 000 nowych dźěłowych městnow hač do lěta 2030. „Tójšto produktow so přespěšnje kóncuje, njehodźi so hižo wužiwać abo zešrotować abo je jeno za jónkrótne wužiwanje twarjene“, kritizowaše wiceprezident komisije EU Frans Timmermans na prezentaciji tak mjenowaneho Akciskeho plana za wobtokowe hospodarjenje. „Chcyła-li Europska unija hač do lěta 2050 klimje napřećo neutralna być, wobswět zachować a hospodarsce wubědźowanjakmana wostać, dyrbi so to zasadnje změnić.“
