Wobchadne prawidła sej zbližili

Freitag, 15. Oktober 2021 geschrieben von:
Foće: Lubina Dučmanowa
We wěc­nej wuč­bje 4. lětni­ka wob­jednawamy tuchwilu wobchad z ko­lesom. Započatk okto­bra pře­wjedźech­my praktiske wuku­bła­nje we Wojerecach. Tam móžachu šulerjo swoje znajomosće na­łožować. Na kónč­nej jězbje dyrbješe kóždy pokazać, zo pra­widła znaje. Nadźijamy so, zo wšitcy tež dale kedźbliwje we wob­cha­dźe jězdźa a zo so žane nje­zboža njestanu. Lubina Dučmanowa Krabatowa zakładna šula Kulow

Ženje so jej žana njeruna

Freitag, 15. Oktober 2021 geschrieben von:

W tutej kolum­nje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezy­narodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich­ nazhonjenjach a do­žiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych­ mjeńšin.

Prof. Wink je wotrostła w swójbje, w kotrejž dźěći wšitko jědźachu, štož bě mać zwariła. A zjěchu wšo hač do kónca, bjez toho zo bychu so hóršili. Ženje sej swoju jědź njewuzwolichu. Jeničke wuwzaće běchu narodniny (prof. Wink sej přeco praženeho honačika, homołu kukuricy a tołčene běrny z jušku přeješe a wišnjowy tykanc jako dessert). To jej přez lěta jara ­tyješe. Njeboješe so, hdyž jej něchtó něšto k jědźi poskićeše. Jědźeše samo jědźe, kotrež nochcyše jěsć – nastajenja dla (ćelećina!), dwělomneje čistoty dla abo dokelž so prosće grawaše. Přiwšěm je poskićene jědźe jědła.

Venedig, Salzburg, Budyšin

Freitag, 08. Oktober 2021 geschrieben von:

Simultana cyrkej w sprjewinym měsće skići přećelam pišćelow cyle wosebite wuměnjenja

Nominalnje najstarše pišćele Božeho domu su Koh­lowe w katolskim dźělu. W 1860tych lětach nastaty instrument złožuje so na sakski barok, kajkiž předewšěm Gottfried Silbermann reprezentowaše.

Budyska tachantska cyrkej swj. Pětra słuša bjezdwěla k najznaćišim Božim domam regiona a přiwabja lěto wob lěto turistow z cyłeho swěta. Jako swjatnica dweju wosadow je konkatedrala Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa a zdobom dom ewangelskich wěriwych jedna z rědkich simultanych cyrkwjow Němskeje. Hladajo na dosć razne roze­stajenja mjez woběmaj křesćanskimaj konfesijomaj w minjenych lětstotkach njezadźiwa, zo wuhotowaštej wobě wosadźe „swój“ dźěl prjedy abo pozdźišo ze swójskimi pišćelemi. Stare nabožne konflikty dźensa dźakowano duchej ekumeny nimale žanu rólu wjace njehraja, běchu pak přiwšěm přičina, zo je tachantska cyrkej jedne z mało hrajnišćow, zmóžnjace předstajenje twórbow za dwě „kralownje instrumentow“.

Po značce čorneho rapaka

Freitag, 08. Oktober 2021 geschrieben von:

Po Hornjej Łužicy nimo žiwjenskich stacijow najznaćišeje serbskeje bajoweje postawy kolesować

Wětrnik w Němcach njeleži na poprawnej čarje­, ale na paralelnej.Čorny rapak je kolesowarjam orientaciska pomoc po Krabatowym pućiku.

Krabatowa kolesowarska šćežka je jedna z najrjeńšich w sakskej Hornjej Łužicy. Wona zwjazuje po 92 kilometrach mnohe městnosće a žiwjenske stacije najznaćišeje serbskeje mytiskeje postawy. A štó wě, snadź magiske mocy młynskeho a kuzłarskeho přeco hišće mjez Kamjencom, Němskim Pazlicami, Njebjelčicami, Ralbicami, Kulowom a Čornym Chołmcom skutkuja.

Tule přewažnje runu čaru srjedźneje ćežkosće móžeš tež jako swójba zmištrować a wuhladaš tam kulturne pokłady, pomniki přirody a drohoćinki, na kotrychž so dopomnjenki na Krabata zbudźeja. Kóžda kolesowarka/kóždy kolesowar we wólnym času móže tam na chwilku abo dlěje pozastać a so z nałožkami a stawiznami Serbow zeznajomić.

Žiwjenski plan so w běhu hodźin změnił

Freitag, 08. Oktober 2021 geschrieben von:

Dlěje hač dwě lěće Beno Mróz zhromadnje z jednaćelom Tobiasom Kockertom Krabatowy mlokowy swět nawjeduje

Z ratarjom so stać njeje poprawom na žiwjenskim planje Bena Mróza z Kulowca stało. Wuchodźiwši 10. lětnik šule „Korla Awgust Kocor“ w Kulowje zahaji wón mjenujcy najprjedy wukubłanje na mechatronikarja. Po tym započa w Drježdźanach elektrotechniku studować. Hižo w prěnich štyrjoch tydźenjach pak sej wuwědomi, zo njeje to za njeho prawy směr, a je so za hinašimi móžnosćemi rozhladował. Wopyt we ­wšelakich zawodach za čas studija, hdźež so mjez druhim z awtomatizaciju zabě­rachu, jemu skónčnje pomhaše swój puć namakać. A tak zahaji w Drježdźanach/Pillnitzu studij ratarstwa. Wězo su w tym času praktikumy w ratarskich předewzaćach njeparujomne, a te wukonješe Beno Mróz w Koćinskim zawodźe Krabatowy mlokowy swět (MKH), štož wjedźeše k wuskemu zhromadnemu dźěłu z jednaćelom a přistajenymi. Njezadźiwa tuž, zo wosta jemu ratarski zawod tež po wuspěšnym zakónčenju studija kruty partner.

Z noweho wuhladnišća při Rychwałdskej brunicowej jamje hladaš na nasypnišćo a na runje telko zelenje prěnich rekultiwowanych płonin.

Zawěra na Starolubolńskej wyšinje (Altliebeler Höhe) je padnyła. Wosrjedź Rych­wałdskeje brunicoweje jamy su zajimawe wuhladnišćo natwarili. Domoródni a turisća móža sej pak pěši pak z kolesom 1,6 kilometrow dołhu kołošćežku wotkrywać. Ze 146 metrami nad mórskej hładźinu je wyšina Stareho Lubolnja spóznajomne powyšenje wjac hač dźesać metrow w znowa wutworjenej krajinje na kromje Rychwałdskeje jamy. Z kopca maš wuhlad na cyłkownje 20 hektarow wulku rekultiwowanu płoninu mjez Nowym Lubolnjom (Neuliebel) a něhdyšim Starym Lubolnjom (Altliebel). W pućowanskej chaće informuja zajimcow na wjacorych taflach wo nastaću brunicy, štož bě so we wobłuku Rychwałda před něhdźe 14 milionami lět w bahnach a tonidłach za čas miocena stało.

Běrny, neple abo kulki zběrać?

Freitag, 08. Oktober 2021 geschrieben von:
Fota: Feliks HazaBur Ronny ma starosće, kak kulki domoj dóstanje. Tuž je do Wotrowskeje pěstowarnje zazwonił a na běrnyzběranje přeprosył. My dźěći rady pomhamy a tuž na polo chwatamy. Na wozyčk smy sej nakładli łónco měškow a kobjelki. Dale hišće trjebamy napoje a k jědźi tójšto zeleniny. Huj, wětřik wokoło wuši nam wěje, ale běhamy spěšnje, a to nas hrěje. Po puću spěw sej spěwamy a po šćežkach so honimy. Nó hladaj, tam su Kanecy, hdźež Ronny čaka njesćerpny. Traktor hižo tukota, a do pódy, hdźež neple drěmaja, zaryje so moderna motyka. Na městno, hotowe a start! Tule běrna, kulka abo nepl, jedyn wulki kaž melona, druhi małki kaž pepl. Wšitke my je zběramy a do kobjelki kładźemy. Juhu! Na kóncu smy! Tam něchtó woła: „Snědamy!“ Bur Ronny nima hižo žane starosće a ma swoje neple zrum’wane. My běžimy do Wotrowa, hdźež na nas čaka běrnjaca poliwka. Milenka Rječcyna

Swójski program sej zestajeli

Freitag, 08. Oktober 2021 geschrieben von:
Foće: Bernadett LanzynaWorklečanscy hor­towi šulerjo su njedawno wulke wjeselo měli. Wšitcy běchu mjenujcy do spor­toweje hale přeprošeni. Ze za­stup­nym lisćikom w for­mje kołka smědźachu dźěći zastupić, zo móhli sej kreatiwne cir­kusowe předstajenje wobhladać. Pod na­wodom 4. lětnika běchu swójski program z klaw­nom, kuzłarjom a rejowarkami zestajeli. Samo lawy běchu sej na jewišćo skuzłali. Wutrobny dźak kreatiwnym hłójčkam za poradźene předstajenje. Kubłarki Worklečanskeho horta „K wódnemu mužej“

Lotka pjekarja wopytała

Freitag, 08. Oktober 2021 geschrieben von:

Foto: Sophia Budarjec

Lube dźěći, što činiće wy w nocy w jednej? Zawěsće kruće ­spin­­kaće, abo? Knjez Maik Šołta so w tym času z ćopłeho borleška drapa a so do dźěła da – do słódneho dźěła. Róžeń­čan je mje­nujcy pjekar! Z chlěbom wón rano najprjedy zapo­čina, tak zo maće stajnje čerstwe pomazki. Po tym slěduja całty, pampuchi, małe pječwa, tykancy a poprjancy.

Jeli cyle dokładnje hladaće, widźiće, dokal je sej Lotka dźensa zalězła. Sedźi we wulkim, z muku pjelnjenym sudobju. A nětko mam hišće pjekarske hódančko za was. Trochujće raz!

1. Kelko muki knjez Šołta na dźeń pře­trjebuje?

• něhdźe 100 kilo-

gramow

• něhdźe 150 kilo-

gramow abo

• něhdźe 200 kilogramow

2. Knjez Šołta wužiwa za swoje słódne tykancy wšědnje ...

• 7 kilogramow butry

• 12 kilogramow butry abo

• 20 kilogramow butry.

3. A kelko cokora wón wob dźeń za pječenje trjeba?

• 7 do 10 kilo-­ gramow

• 15 do 20 kilo- gramow abo

• 25 do 30 kilo- gramow

Předstajenje fachoweho dźěła

Freitag, 01. Oktober 2021 geschrieben von:

Na gymnazijach ma so w 10. lětniku ­facho­we dźěło na temu pisać, kotruž sej šulerjo sami wola. Dźěła maja woni w běhu wučby předstajić, zdźěla pozdźišo hišće zakitować, prjedy hač za to znamku dóstanu. Šulerka 11. lětnika, ­Halina Hejduškec, je redakciji MŁODŹINY swoje rozmyslowanja přewostajiła. Snadź sće tež wy, nic jeničce jako gymnaziasća, ale tež jako wyši šulerjo tajke dźěło napi­sali? Pósćelće je do redakcije. My je rady wozjewimy. Na te wašnje móža mnozy ­sobu wuknyć. Milenka Rječcyna

Pila: haj abo ně

Sym so rozsudźiła so w ramiku swojeho fachoweho dźěła z antibabyjowej pilu zaběrać. Hłowne hesło mojeho dźěła rěka: „60 lět antibabypila – dźiw skutkowa­cy srědk abo hormonowy hamor?“ Mój cil běše, tele praše­nje na kóncu rozrisać móc.

Neuheiten LND