Pohladnjenjedo hłubin začućow
K 75. posmjertnym narodninam Boženy Nawka-Kunysz
Njedźelu, 20. junija, wopominamy 75. posmjertne narodniny serbskeje molerki, ilustratorki a grafikarki Boženy Nawka-Kunysz. Wona je bohužel hižo 54-lětna na sćěhi ćežkeje njewuhojomneje chorosće w Berlinje zemrěła a je w Budyšinje na Mikławšku pochowana. Štó drje ze šulerjow a gymnaziastow ju znaje? Hižo dlěši čas přemysluju, na kotre wašnje móhli młodostnym po digitalnym puću spřistupnić žiwjenjoběhi našich molerjow, hudźbnikow, literatow. Snano so serbska kapała jónu zwaži we widejoklipje w pozadku mólby, grafiki abo citaty spisowaćelow pokazać? My Serbja mamy nadměru wjele wusahowacych kulturnych a narodnych prócowarjow w přirunanju z procentualnym podźělom wulkich ludow. Bjezdwěla słušeja woni k našim stawiznam a zamóža narodnu hordosć budźić.
Jako Serb w Čěskej cuzy njejsy
Mjeno Leoš Šatava słyšach prěni raz lěta 2016 w Brnje. Zo bych sebi čěšćinu znadobnił, běch so jako erasmusowy stipendiat na lěto do města blisko čěsko-morawskich horin podał. Myslach sebi, zo běše to zmysłapołny plan. Tón fungowaše nimale dwaj tydźenjej: Z wulkim připadom so mjenujcy sta, zo zetkach Petra Kalinu a so z nim spřećelich. Kalina wobknježeše serbšćinu a podawaše na Masarykowej uniwersiće kurs wo Serbach.
Wćipny, što a kak w Čěskej wo našim serbskim ludźe rozprawjeja, so jednorje na seminaru „Intodruction to Sorbian Studies (Zawod do sorabistiki)“ wobdźělich. Zakład referatow studowacych kaž tež powšitkownych informacijow wučby tworjachu častodosć studije Leoša Šatavy. Ćim bóle mje tuž zajimowaše, kajki wobraz etnolog w swojej loni wušłej wědomostnej knize pod titulom „Lužičtí Srbové na přelomu 20./21. století (Łužiscy Serbja na přebróće 20./21. lětstotka)“ znowa wo najmjeńšim słowjanskim ludźe rysuje, dokelž je na kóždy pad objektiwniši hač wid, kotryž na sebje samych mamy – tež, hdyž awtor swoju sympatiju k nam prěć nochce a njemóže.
Syć filmowcow zhladuje na drjewjany jubilej
Łužycafilm ze zwjeselacym facitom, napjatymi wuhladami a dale rozjimowanym (nje)prašenjom
Ola StaszelHella StoletzkiSerbsko-němska syć Łužycafilm je z nalětnim zetkanjom swojich čłonkow a čłonow předewšěm na mjeztym pjećlětne skutkowanje swobodnje organizowaneho zjednoćenstwa zhladowała. Bilanca hodźi so jako dosć wuspěšna wopisować: Tójšto projektow bu nastorčenych a zwoprawdźenych, produkcije na přikład Maje Nageloweje, Angele Šusterec a Helle Stoletzki su we wobłuku najwšelakorišich festiwalow pokazowali a wuznamjenjeli a – najskerje najwažniši to wukon – prezenca tudyšich filmowcow njebě hišće ženje tak wulka kaž nětko. Rozmołwne koła a dźěłarnički syće su mjeztym z krutym wobstatkom najwuznamnišeju wjerškow drje najkompleksnišeje (a najdróšeje) družiny wuměłstwa, mjenujcy Choćebuskeho filmoweho festiwala (CFF) a Filmoweho festiwala Nysa (NFF).
Što rěč wot dialekta a Polakow wot primatow rozeznawa
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Minjene tydźenje běchu wosebje frustrěrowace za prof. Winka, kotraž podpěruje prawo ludźi swoju rěč nałožować a měni, zo sej kóždažkuli rěč škit zasłuža. Stajnje zaso pak so wopokazuje, zo je připóznać rěč něšto, štož maja staty za njetrjebawše a samo wohrožace.
Čehodla pak je wažne, rěče připóznać a jim wěsty status spožčić? Na tele prašenje móže prof. Wink jako slědźerka wotmołwić – rěč njeje jeničce srědk komunikacije a indikator towaršnostneje identity – rěč je stajnje tež politiska móc. Njepřipóznate rěče su słabe a słabi su ludźo, kotřiž je nałožuja. Njech je, kaž chce: Zo so rěčna mnohotnosć prěje a rěčny škit wobmjezuje, to prof. Winka přeco hišće dźiwa.
Grafika: wurězk z twórby Karla Vouka „F*ck VfGH – Das Blaue vom ...
Nabožno-narodna tradicija bohate płody njese
K 75. jubilejej Serbskeho ewangelskeho cyrkwinskeho dnja
19. a 20. junija woswjeća ewangelscy Serbja w delnjołužiskim Mosće swój mjeztym 75. cyrkwinski dźeń. Jubilej je składnosć, sej krótki přehlad wo stawiznach kóždolětneho nabožneho zetkanja tworić.
Zrodźeny 1947 we Wojerecach
Zrodźiła je so mysl w powójnskim času we Wojerecach, hdźež wotmě so prěni serbski cyrkwinski dźeń póndźelu, 3. nowembra 1947, zo bychu so cyrkwinsko-politiske naležnosće rozjimali. Dźěše wo wozrodźenje serbskeho cyrkwinskeho žiwjenja w sakskej a šleskej cyrkwi po Druhej swětowej wójnje, wosebje wo zakonske rjadowanje, wo natwar serbskich cyrkwinskich strukturow a wo wobsadźenje wosadow ze serbskimi fararjemi. Cyle w znamjenju tutych zaměrow steješe tež druhi cyrkwinski dźeń 26. meje 1948 w Bukecach, na kotrymž so krajny biskop Hugo Hahn wobdźěli a hdźež Serbja, podpěrani wot předsydy Domowiny Pawoła Neda, jasne žadanja na cyrkwinsku wyšnosć w Sakskej stajachu.
Zhladuješ hinak na wšědne wužadanja
Wažnosć a spomóžnosć masažow hižo w starowěku jako bytostnej za strowotu wobhladowali
„Swoje ćěło dyrbiš sej česćić, zo by so duša w nim derje čuła“, wědźeše hižo w 16. lětstotku Terezija z Ávile w Španiskej. To bě, je a wostanje tež kredo Ralbičanki Marije Wjeselineje, kotraž so mjeztym dokładnje lěto z wellnessowymi masažemi wo derjeměće a strowotu ludźi stara.
Stajnje hižo socialnje zmyslena
Hižo jako šulerka w Chrósćicach a lěto w Čornej Pumpje bě stajnje pozitiwnje na swojich sobušulerjow a wučerjow zhladowała, štož je tež jeje zadźerženje wotpowědnje wobwliwowało. Stajnje přećelna, pomocliwa a z dobrym wotzamknjenjom 10. lětnika studowaše wona pjeć lět na Serbskej fachowej šuli za socialnu pedagogiku w Budyšinje. Po wuspěšnym zakónčenju dźěłaše w někotrych pěstowarnjach jako kubłarka.
Prawy a dobry rozsud
Jurij Wićaz – hibićiwy serbski reporter a přełožowar – Na ...
W serialu „Na serbskich slědach po Praze“ wjedźe Pražan Marek Krawc čitarjow na městnosće w čěskej stolicy, kotrež maja za nas Serbow wulki wuznam. Dźensa: Wo Serbje Jurju Wićazu
W Praskim měšćanskim dźělu Žižkov, blisko Olšanskeho naměsta, rozpřestrěwa so jedyn z najrjeńšich Praskich pohrjebnišćow – Olšanský hřbitov. Areal je jedyn z mało měrnych blakow w harowatej, hektiskej Praze, zelena oaza mjez hłownymaj dróhomaj, za jednym z njeličomnych nakupowanišćow wulkoměsta. Tale městnosć wěčneho měra a wopomnjeća ze swojimi zróstnymi štomami njeje jenož přijomne wuchodźowanišćo, je to zdobom najstarše a z 25 000 rownišćemi, 65 000 rowami a dwěmaj łukomaj za posledni wotpočink najwjetše fararjec ladko w čěskej stolicy – haj samo po cyłym susodnym kraju.
Direktne zwičnjenje je sylny trumf
Rězak a připrawa za drjewowe wuhlo tworitej we Łazu zdobom nowe dźěłowe městna
Hoberska skutkuje 20 króć 40 metrow wulka rězakowa hala na Łazowskim přemysłownišću. Loni kónc oktobra su probowy přeběh zahajili, wot měrca tam nětko z połnej paru dźěłaja. Wulce kompleksna to technika, kaž jednaćel Łazowskeho rězaka tzwr André Sauer wujasnja. Mašiny dyrbja porjadnje programěrowane a nastajene być, štož žada sej nazhonitosć, zdobom sćerpnosć a zaměrnosć. „Nam je to wužadanje. Móžemy ze štomow jako ryzy drjewa wulku paletu produktow zhotowjeć, wot třěšnych łatow hač k truženej tworje, kaž na přikład deski za terasy“, wuswětla nawoda rězaka Robin Noack.
65. róčnica poswjećenja pomnika Michała Hórnika we Worklecach
Před 65 lětami, dokładnje 10. smažnika 1956, poswjećichu we Worklecach pomnik našemu sławnemu wótčincej Michałej Hórnikej. Tón dźeń njedźelu, zeńdźechu so w dešću sta Serbow a črjódka Němcow k swjatočnosći.
Swjedźensku narěč dźeržeštaj kapłan Jurij Herman-Chróšćanski a Jurij Žur-Ralbičanski. Poswjećenje wobohaći župny chór pod nawodnistwom knjeza wučerja Jana Krala. Hižo wjacore lěta běše so župa „Michał Hórnik“ na tutón dźeń hotowała. Njebě dźě lochko za pomnik přijomne městno namakać, byrnjež wjacore instancy wo tym rozmyslowali a rěčeli. W přitomnosći znateho serbskeho wuměłca Měrćina Nowaka-Njechorńskeho rozsudźichu so něhdźe lěto do toho za přijomne a kmane městno w ródnej wsy Michała Hórnika we Worklecach.
Hórnikowy pomnik steji na rjanym čistym zelenym blečku na wječornej stronje wsy, kotrehož podobiznu bě zhotowił Drježdźanski čłon Koła serbskich tworjacych wuměłcow Konrad Zenda.
