Fota: Borbora KralowaNa wuchodźowanje podłu hatow do Plus­ni­kec nastajichu so wutoru do jutrow dźěći Ma­lešanskeje Witaj-pěstowarnje „K wód­ne­mu mu­žej“. Pod hołym njebjom na wulkej łuce zahajichu wone zhromadne pućowanje z rań­šim kołom. Wul­kej skupinje „błudnički“ a „zmije“ wu­čušli­štej po puću něko­tre pokiwy jutrowne­ho zajaca, kotrež wjedźechu jej nimo wulkich zwonow do Plusnikec. Skupinje „lutki“ a „wódne mužiki“ pak wje­dźechu pokiwy runu smuhu na Plusni­čan­ske hrajkanišćo, hdźež so pozdźišo tež „błudnički“ a „zmije“ přidružichu. Po nastrojach kros­nu­jo chowancy dźěćaceho dnjoweho přebywanišća samo trochu na jutrowneho zajaca pozabychu. Po małej přestawce poda so bobrija na zahrodu swójbow Röhrec a Schnei­derec. Na pisanje pyšenych bli­dach čakaše tam wobjed na wšit­kich. Njetraješe dołho, a hižo wuhladachu někotre dźěći za wul­ki­mi durjemi dwě wuši. Naraz wuskoči zajac, kiž běše na zahrodźe małke hněžka schował, kotrež dźěći z wul­kim wjeselom pytachu a wězo tež namakachu. Ze zhromadnym spěwom so wone ze zajacom kaž tež ze swójbu Röhrec rozžohnowachu.

Foto: lenka Ješkec
Jutrowny zajac je tež w Budyskej pěsto­warni „Jan Ra­dy­serb-Wjela“ pobył a ze šoko­lodu, jej­kom a buli­kom pjel­njene korbi­ki schował. A nadměru su so dźěći radowali, jako zajaca na zahrodźe samo hišće wuhladachu. Tak wu­žiwachu chowancy domu hnydom składnosć a dźa­kowachu so jemu za wšitke chłóšćenki. Lenka Ješkec

Wjele ludźi znaje snano zjaw, zo myslo na 1990te lěta sej nadobo nastróženi ča­so­wu dobu wuwědomjeja, w kotrejž njejedna so wo blišu, ale skerje hižo „wčerawšu“ zańdźenosć. Zjednoćenje Němskeje, politiski „přewrót“, bě před třomi lětdźesatkami. W zwisku z tymle časom awtorka Cordula Ratajczakowa w předsłowje swojeho dźěła „Nowa swoboda? – Dopomnjenki na přewrót 1989/90“ k tomu zwěsća, zo je mjeztym cyle nowa generacija wotrostła, kotraž poprawom jenož hišće popřewrótowe struktury znaje. Sformulowany narok na předležacu publikaciju je, dopominać na časowych swědkow a jich dožiwjenje změnow tych strukturow, kotrež so dźensa hižo samozrozumliwe zdawaja. Při tym měješe so po „oral history“ (ertnych stawiznach) wurunane rozdźělenje wšelakich starobow, dźěłowych wobłukow, wuznaćow atd. wobkedźbować. Zaměr tajkeho postupowanja je, nazhonjenja a začuća reprezentatiwneho „wšědneho, normalneho“ čłowjeka wotbłyšćować.

K 200. narodninam slědźerja, kotrehož publikacije su dźensa hišće wuznamne

Michał Rostok narodźi so 21. apryla 1821 w Bělšecach jako syn chěžkarja a wjesneho krawca. W Budestecach chodźeše wón do ludoweje šule a dźěłaše jako kruwar w Drježdźanach, hdźež chcyše němčinu lěpje nawuknyć. Wot 1837 wopyta Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje, w lěće 1841 sta so z pomocnym wučerjom w Hodźiju a 1844 w Drječinje. Na wuměnk poda so 1884 a přesydli so do Huski. Na tamnišim kěrchowje ma swój row z pomnikom. Při jeho ródnym statoku je dźensa zaso taflička přičinjena, kotraž na to skedźbnja, zo je so tam narodźił a zo běše wuznamny přirodowědnik.

Hižo jako seminarist zajimowaše so Rostok za přirodu. Při tym běše Wulki Pichow­ počasu ćežišćo jeho slědźenja. Wón namaka, kaž na tamnišej wopomnjenskej tafli rěka, na a pod tutej horu pjatnaće družin ćernjowkow. Nowa, wot njeho wopisana družina rěka łužiski ćernjowc (Rubus lusaticus).