Zapósłane (17.08.18)

Freitag, 17. August 2018 geschrieben von:

Alfons Ryćer ze Šunowa rozmysluje wo serbskich pomjenowanjach, kotrež su so bohužel pominyli:

Štó znaje hišće pomjenowanje „Tušina“? Kajke pomjenowanje wužiwachu naši prjedownicy poprawom za Klóštersku wodu do časa załoženja klóštra Marijineje hwězdy 1248? Najskerje mjenowachu ju Tušina. Samo před něhdźe 100 lětami hišće běše tutón wuraz prawdźepodobnje chětro znaty. W čitance „Kwětki“ (knize za horni skhodźeńk ludowych šulow, wudatej wot Maćicy Serbskeje 1921) je w nastawku „Klóštr Ma­rijna Hwězda“ naspomnjena rěčka, „kiž ma po zastarsku rjane mjeno Tušina, nětko po klóštrje Klóštrska woda“. Tež serbsko-němski słownik Jurja Krala z lěta 1927 podawa hišće jako přełožk za pomjenowanje „Tušina“ němske „Klosterwasser“.

Škoda, zo smy w tym padźe swoje historiske słowjanske korjenje spušćili. Abo hodźa so wone ze strowym narodnym sebjewědomjom snano zaso wožiwić?

Zapósłane (14.08.18)

Dienstag, 14. August 2018 geschrieben von:

Hladajo na kritiku, zo njeměli němčinu rěčacy so w Serbskim sejmje angažować, pisa Peter Kroh z Neubranden­burga:

Štóž jendźelsce njerěči, njemóže přiwisnikow abo tež přećiwnikow brexita rozumić. Štóž rusce njerěči, njerozumi tych, kiž rusku Krim podpěruja, abo tych, kotřiž maja ju za Ukrainu. Štóž pólsce njerěči, njemóže politice strony Prawo a sprawnosć přihłosować abo ju kritizować. Štóž woměrje wo tychle sadach rozmysluje, změje to wšo za njezrozumliwe, abo?

Spisowaćel Jan Skala, kiž je w serbskej rěči (hač do dźensnišeho jimacej) basnje a němskej rěči (hač do dźensnišeho čitanjahódnej) artikle pisał, měješe nastajenje, zo su tež mjez serbšćinu njerěčacymi přećeljo, přiwisnicy a zakitowarjo „wěcy Serbow“ – ludźo, kotřiž za prawa a zajimy serbskeje narodneje mjeńšiny wojuja. Zdobom wědźeše wón wo „druhej stronce medalje“: Něchtóžkuli serbskorěčny jedna sčasami na njedobro serbskosće, na přikład ze sebjeizolowacym myslenjom a skutkowanjom abo z njetolerantnym wobchadom ze swětawotewrjenymi hinak myslacymi a začuwacymi. Ja sym jeho nahlada.

Zaso w domiznje

Freitag, 10. August 2018 geschrieben von:

„Młodym wuměłcam poskićam skakadło“, tak citowaše Silvia Stengel kónc pražnika w dźeniku Sächsische Zeitung dirigentku Judith Kubicec, kotraž je 1. žnjenca intendantstwo Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje nastupiła. „Orchester tu hižo (zaso) je. Spěwarjo a rejwarjo su hišće w lěćnej přestawce a započnu srjedź awgusta. Potom zwołaja zawodnu zhromadźiznu, na kotrejž so Judith Kubicec oficialnje předstaji“, rěka w přinošku SZ. Rodźena Budyšanka wšak je mnohim ansamblowcam dawno znata. Minjene tydźenje je sej mnohe předstajenja ansambla wobhladała. Bě pak přez lěta jeno sporadisce w měsće, w teksće dale rěka.

Awtorka nalistuje tež njewšědne sta­cije wukubłanja a powołanskeho dźěła rodźeneje Serbowki: studij dirigata chóra a orchestra we Weimaru, Parisu a Lon­donje, po tym skutkowanje w Kasselu, prěnja kapałna mišterka w Choćebuzu a Schwerinje, doniž njebu lěta 2013 za dirigentku Baden-Badenskeje filharmonije powołana. Nětko wróći so do domizny.

Njeje pak do Zhorjelca šła, ale faworizowaše jeničku serbsku kulturnu insti­tuciju w Budyšinje.

Błóta zachować, kajkež su

Montag, 06. August 2018 geschrieben von:

Němski časopis LandInForm zaběra so ze žiwjenjom we wjesnych kónčinach. W aktualnym wudaću wěnuje so dr. Nico Heitepriem z biosferoweho rezerwata Błóta temje „kak Błóta zachować“. Wón skedźbnja na to, zo njehodźa so za Błóta typiske włóžne łuki hižo rentabelnje wob­hospodarjeć. Wjace hač 1 500 hektarow něhdyšich włóžnych łukow ludźo hižo­ njewužiwaja, dokelž syno wjace njepředawaja, a jako pica skotej njeje wone zasadnje wužiwajomne. Slěd toho je, zo roz­šěrjeja so kerki a lěsy, kotrež bjeru krajinje typiski charakter połwotewrjenosće. Kaž błótowski přirodoškitar k tomu měni, njeje mnohim přeco hišće jas­ne,­ zo so Błóta we wulkim stilu z kulturneje krajiny rozžohnuja, kotraž je zańdźene tři generacije přewodźała.

Zapósłane (03.08.18)

Freitag, 03. August 2018 geschrieben von:

We wobłuku serije „dwórnišća“ na 4. stronje SN wupraja so Julian Nyča z Budy­šina k 11. pokročowanju:

Stwy přewětrjeća wjele pić

Freitag, 03. August 2018 geschrieben von:

Smalace słónco, njepřestajna horcota a trajaca suchota su skerje typiske južnoeuropske zjawy. Kak wobchadźeja ­ludźo z lětušim ekstremnym lěćom? Smy so wobhonili.

Michaela Hrjehorjowa, přistajena Rěčneho centruma WITAJ w Budyšinje: Na dźěle mam wentilator stejo, kotryž so wobstajnje wjerći. Rumnosć je dosć wulka, tak zo ćopłotu wutraju. Warju sej tež čaj, kotryž po radźe fachowcow ćopły w małych lunkach piju. Po dźěle nětko wšědnje z kolesom na Budyski spjaty jězor kupać jědu. Při tym wužiwam chłódkojte pućiki. A přenocuju na balkonje pod hołym njebjom.

Grit Henčlowa, nawodnica Budyskeje pěstowarnje „Jan Radyserb-Wjela“: Dźiwam na to, zo dosć piju. Do mjezwoča sej tež rady wodu pryskam. Na dźěle w pěstowarni skazam za kubłarki lód abo smoothieje, kotrež sej w přestawce popřewamy. Dźěći móža so cyły dźeń na napitkach posłužować. Poskićamy jim brěčku, wodu a čaj. Wonka smy rano, tam tež snědamy. Dźěći móža so w bazenku kupać a z hadźicu wodu pryskać. Dopołdnja pak dźemy nutř.

SLA ma tež nadawk pósłanca

Freitag, 20. Juli 2018 geschrieben von:

Drježdźany (ML/SN). „Wona je požadana dirigentka z ćišćom k nowemu – a wot awgusta stanje so Judith Kubicec na znajmjeńša tři lěta z intendantku Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje. Zastojnstwo njeje jednore, přetož jeje předchadnikaj njejstaj dobrowólnje šłoj, hamt njebě dołhi čas wobsadźeny. Tři lěta je jednaćelka Diana Wagnerec w dwójnej funkciju dom nawjedowała, dokelž njemóžeše so Załožba za serbski lud wo naslědniku dojednać. Nětko tworitej wobě žonje feministisko-dynamiske dwójne načolnistwo, při čimž nastupi Kubicec jako wuměłstwowa nawodnica z čerst­wym wotmachom a nowymi idejemi.“

Zapósłane (17.07.18)

Dienstag, 17. Juli 2018 geschrieben von:

Ralbičan Stanisław Statnik je so z listom nastupajo přinošk wo swjedźe­nju Ralbičanskeje wohnjoweje wobory na redakciju SN wobroćił a pisa:

We wudaću Serbskich Nowin z 25. junija pisa Alfons Handrik wo swjedźenju k 75. róčnicy Ralbičanskeje wohnjoweje wobory: „Po tym zo bě 1878 zahubny woheń nimale poł Ralbic zničił, wutwo­richu tam wohnjowu woboru.“ Tež hdyž je awtor informacije wot někoho na swjedźenju dóstał, dyrbjał je na prawosć pruwować, wšako eksistuje k tomu dosć historiskich žórłow.

Wobě informaciji stej mjenujcy wopačnej. Zahubny woheń běše 6. oktobra 1896, štož je tež naspomnjene w swjedźenskej brošurce składnostnje 750lětneho jubileja prěnjeho naspomnjenja Ralbic, zestajenej wot Feliksa Statnika.

Tež Katolski Posoł 1896 k tomu pisaše: „Wulke wohnjowe njezbožo podeńdźe 6. oktobra našu wjes. Popołdnju blisko ½ 4 hodźin wuńdźe nahle – kak, njeje dotal­ zjawne – pola chěžkarja Königa wo­heń,­ kotryž so ze surowej spěšnosću rozšěri, dźewjeć statokow a nimo toho dwě bróžni zapali a do cyła zaniči.“ (dodawk: Pječa bě König woheń sam zamiškrił.)

Nadźija, zo njebě jenož bledźenje

Donnerstag, 12. Juli 2018 geschrieben von:

Rozmołwu ze Saksami wotměchu mini­sterski prezident a z nim wosmjo dalši zastupnicy sakskeho knje­žerstwa wčera tydźenja w Budyšinje ze Ser­ba­mi. Janek Wowčer je měnjenja třoch wobdźělnikow zezběrał:

Tomaš Čornak, Njebjelčanski wjesnjanosta (CDU): Je pytnyć, zo steja wólby před durjemi. Wšitke temy, kotrež buchu tu načate, leža hižo dlěje hač 20 lět na blidźe. Myslu sej, zo su to dźensa snano trochu na wědomje brali, zo njejsmy w zašłych lětach přejara dale přišli a nadźijam so, zo zamołwići wšitko, štož bu tu při­lubjene, tež zwoprawdźa. Nadźijam so, zo bě to dźensa woprawdźity nastork do to­ho směra a njebě jenož bledźenje.

Regina Krawcowa, społnomócnjena Budyskeho krajneho rady za serbske naležnosće: Mamy tójšto wědomych Serbow, kotřiž sej zwěrja k najwšela­korišim temam so wuprajić. A mam tež wěstu­ nadźiju na tónle wječor, zo so z načatych temow woprawdźe něšto wukri­stalizuje – w zmysle serbskeho sy­dlenskeho ruma a w zmysle runohódneje dwurěčnosće.

Wučerjo faluja

Donnerstag, 12. Juli 2018 geschrieben von:

Berlin (ML/SN). „Serbskich wučerjow njemóžeš jenož tak připódla z druhich zwjazkowych krajow wotwabić.“ Z tutym citatom zapósłanče Zelenych w Sakskim krajnym sejmje Franziski Schubert skedźbni nowina Neues Deutschland we wobšěrnym přinošku pod nadpismom „Sakska planuje kampanju za serbšćinu“ na problemy serbskeho ludu. „K zesylnjenju serbšćiny přewjedźe Sakska nětko imageowu kampanju. Wona ma přede­wšěm prestiž mjeńšinoweje rěče skrućić a k jeje nałožowanju zmužić. Za kampanju su w etaće za 2019/2020 wotpowědne srědki zaplanowane.“

Nowina cituje saksku ministerku Evu-Mariju Stange (SPD). Wona je w krajnym sejmje pjatu rozprawu wo połoženju serbskeho ludu podała, při čimž wuzbě­hny: „Chcemy, zo maja Serbja samsne móžnosće kaž wšitcy druzy Saksojo. ­Woni trjebaja za dalewobstaće swojeje identity zrozumjenje a pomoc wjetšinoweje ludnosće.“ Někotři sakscy politikarjo warnowachu po­brachowacych serbskich wučerjow dla. Hajko Kozel (Lěwica) skedźbni na to, zo w přichodnych sydom lětach sto wučerjow na wuměnk dźe.

Neuheiten LND