Dźesać lět je biosferowy rezerwat Hornjołužiska hola a haty přirjadowany zarjadej za wulkoškitne kónčiny statneho zawoda Sakski lěs. We wobłuku kolokwija je zarjadnistwo biosferoweho rezerwata minjeny pjatk w Stróži nowy wobłukowy koncept předstajiło.
Stróža (CS/SN). W 40stronskim koncepće ma so wšo to wotbłyšćować, štož bytostne dźěłowe kriterije sobudźěłaćerjow wučinja. K jednotliwym ćežišćam – su to přirodoškit a hladanje krajiny, hatarstwo a rybarstwo, lěsnistwo a ratarstwo, hońtwa, serbske korjenje, regionalna identita a sydlenske wuwiće, regionalne tworjenje hódnotow a zwičnjenje, kubłanje, zjawnostne dźěło, turizm, wobchad a slědźenje – su přewodne wobrazy zdźěłali. Na nich chce zarjadnistwo přichodne skutkowanje wusměrić.
Zhorjelc/Wojerecy (SN/BŠe). Z ćahom w běhu jenož 56 mjeńšin ze Zhorjelca do Wojerec a nawopak jěć budźe bórze woprawdźitosć. Z nowym jězbnym planom 9. decembra móža ludźo zwisk zaso wužiwać. „Smy zaso tu“, wuzběhny jednaćel wobchadneho zaměroweho zwjazka Hornja Łužica-Delnja Šleska (ZVON) Hans-Jürgen Pfeiffer minjeny pjatk. To smědźachu nowinarjo prěni króć po dospołnje nowej elektrifikowanej čarje z ćahom sobujěć. „Sobujěducy regionalneho wobchada z infrastruktury profituja. Wot Niskeje do Zhorjelca trjebaja z ćahom jenož hišće 18 mjeńšin. To z awtom njezdokonješ“, wuswětli nawoda zawodneho planowanja towaršnosće Wuchodoněmska železnica Heiko Miels.
Hižo kónc oktobra běchu twarske dźěła na čarje zakónčili. Tuchwilu přewjeduja hišće zbywace dźěła na nastupišćach, kaž w Niskej. Minjene tydźenje pak su fachowcy čaru dokładnje přepruwowali. Runje tak wotměchu kubłanske jězby, zo móhł so personal z čaru bliže zeznajomić. Přichodnje dźě budu ćahi na čarje hač do 120 kilometrow na hodźinu spěšne.
Čorna Pumpa (JoS/SN). Zajim na wukubłanskich poskitkach předewzaća Łužiska energija a milinarnje (LEAG) njepopušća. To pokaza njedawny dźeń wotewrjenych duri na Čornopumpskim industrijnišću, hdźež ma koncern swoje wukubłanske stejnišćo. Mnozy młodźi požadarjo a jich starši widźa w LEAG předewzaće z přichodom, štož ma wězo swoju přičinu. „Wšitcy wěmy, zo je doba brunicy kónčna. Dźeń x pak w energijowej změnje žadyn njebudźe. Za přechodny čas maja zastaranje z milinu zaručene a syće stabilne być. Za to trjebamy tež hišće za 30 lět kwalifikowanych sobudźěłaćerjow, wo kotrychž mamy so dźensa starać. Runje tak so LEAG wo nowe wobchodne perspektiwy prócuje“, rozprawješe nawoda wukubłanja hórnistwo a milinarnje Axel Ziller. Tak so za młodostnych wudani so požadać. „Štóž so dźensa přizjewi, ma cyłožiwjensku perspektiwu we Łužicy.“ Železnicarjow LEAG po wukubłanju stoprocentnje přewozmje. Za tamne wobłuki to nimale runje tak płaći.
We łužiskej jězorinje je dalši zwisk za łódźe bórze dokónčeny. Ze zahajenjom sezony 2019 chcedźa Borboriny kanal wot Lejnjanskeho k Parcowskemu jězorej wužiwarjam přepodać. To bě srjedu na 11. regionalnej konferency wo łužiskej jězorinje w Ranju zhonić.
Rań (AK/SN). „Na tym dźěłamy jara koncentrowani. Tuchwilu wothłosujemy so z krajnymaj direkcijomaj Sakskeje a Braniborskeje nastupajo přizwolenje wobchada łódźow“, zawěsći Gerd Richter, wotrjadnik za projektny management Wuchod Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) zawčerawšim w Ranju. 11. regionalna konferenca steješe pod hesłom „Łužiska jězorina jako motor za regionalnu strukturnu změnu“. Nimale 70 zastupjerjow z turizma, komunow, zwjazkow a ministerstwow, ale tež zapósłancaj zwjazkoweho sejma Thomas Jurk (SPD) a Caren Lay (Lěwica) su přeprošenje organizatorow přiwzali.
„Poprawom wšak chcychmy wot Lubnjowa hač k Słowjanskemu hrodźišću Raduš kolesować, ale z toho dźensa ničo wjace njebudźe!“ Kaž Christinje Tivador z Königswusterhausena dźěše so wjele ludźom, kotřiž běchu připadnje na Lědach pozastali. Wina na tym běchu mnohe poskitki a putacy program na Lědźanskim swjedźenju, kotryž stajnje nazymu přewjeduja. Při najrjeńšim wjedrje z módrym njebjom a tójšto słóncom bě to mnohim wulkotne dožiwjenje. Wosebje dźěćom so lubješe, předewšěm hdyž kiwachu myta, kaž při kałanju šćukow. Z machotawku, na kotrejž wisaše blachowa šćuka z hozdźikom, dyrbjachu do čorneho trjechić. Šěsćlětnemu Thejej Tivadorej je so to po jenož někotrych pospytach poradźiło a tak móžeše so nad mytom wjeselić. Wulce motiwowany je so hólčec hišće na dalšich hrach wuspytał. Tež za dorosćenych bě wšelka zabawa spřihotowana.
Kamjenc (SN/BŠe). Swoje rjemjeslniske zamóžnosće dopokazali su dwanaće blidarjow a jedna blidarka zašłe dny na němskich mišterstwach, při čimž je Saksku Johannes Bänsch zastupował. Wotměło je so wubědźowanje lětsa w Kamjenskim powołanskim centrumje, hdźež mějachu optimalne wuměnjenja za organizaciju a přewjedźenje wurisanja pod hesłom „Profijojo něšto zdokonjeja“.
Zjednoćenje blidarjow je napjate wubědźowanje, kotrež su póndźelu w Kamjencu zahajili, přewodźało. W běhu jenož dweju dnjow mějachu wobdźělnicy mebl z drjewa – wosebity pult – zhotowić, při čimž bě njewšědne wužadanje, klasiske zhotowjenske wašnje zapřijeć a wosebite detaile zhotowjeć. Hižo njedźelu běchu w powołanskim centrumje dźěłowe městna wulosowali, prjedy hač mějachu na dwěmaj dnjomaj potom cyłkownje 18 hodźin chwile, mebl natwarić. Za to smědźachu wězo dobre wobstejnosće powołanskeho centruma wužiwać. Hižo mnohe lěta tam wuspěšnje rjemjeslnikow wukubłuja. Tohorunja poskićuja w centrumje móžnosć, so na drjewoweho technikarja wukubłać dać.
Wóspork (UM/SN). Dołho bě so wo tym spekulowało, nětko je wěste: Tunl pod Limasom we wobłuku awtodróhi A 4 wot lěta 2022 hač do 2024 wobšěrnje ponowja. Swobodny stat Sakska nałožuje za to 37 milionow eurow, zo by 3,3 kilometry dołhi twar po tym na najnowšim techniskim stawje był. Krajny zarjad za dróhotwar a wobchad je jako zamołwita institucija cyły katalog nadawkow zestajał, kotrež maja so spjelnić. Tak chcedźa mjez druhim hišće wotewrjene zwiski mjez woběmaj rołomaj z durjemi a wrotami zawrěć, kabiny za nuzowe telefonaty a přidatne sensory za kur zatwarić. Instalować budu tež system wótřerěčakow a nowy digitalny system widejowych kamerow město dotalnych analognych. Nimo toho wotstawk mjez kamerami skrótša. Šoferam chcedźa přidatne warnowanske pokiwy dawać.