Škoda wo prócu a papjeru!
„Bautzen – Glanz und Tragik einer ostdeutschen Stadt“ rěka kniha Heidelbergčana Hansa-Jörga Staehle. Budyšan Robert Maćij je sej ju wobhladał a přečitał.
Čehodla Budyšin dźensa tajki je, kajkiž nastupajo „měšćansku struchłosć“, komercializaciju zjawnosće a politiskeho pačenja je? Tomu chce so w nakładnistwje „regionalkultur“ wušła kniha „Bautzen – Glanz und Tragik einer ostdeutschen Stadt“ wěnować. Hans-Jörg Staehle njeje ju jenož napisał, wuhotował, sadźbu zestajał, wobrazy fotografował abo fotomontaže stajał, ale najskerje, kaž je w tym nakładnistwje z wašnjom, wudaće ze swójskeje kapsy zapłaćił. W partnerskim měsće Budyšina Heidelbergu bydlacy a z rodźenej Budyšanku (ze serbsko-němskimi korjenjemi) zmandźeleny Staehle sej mysli, zo je trjeba na přikładźe Budyšina rozswětlić, što w Budyšinje, w bywšej NDR, w zjednoćenej Němskej a po cyłym swěće wopak běži. To docyła tak njezajimawa mysl njeje, dokelž mamy w sprjewinym měsće wšelake hišće bóle přiwótřene konstelacije hač druhdźe. Tomule narokej pak awtor lědma wotpowěduje a hnydom na wšelakich runinach zwrěšći.
Dorost hižo čaka
Tójšto młodych a młódšich ludowych wuměłcow rady jejka debi
„Stari zajacy“ mjez debjerjemi serbskich jutrownych jejkow njetrjebaja so wo dorost starosćić. To su wiki jutrownych wikow minjeny kónc tydźenja w Budyskim Serbskim domje nazornje pokazali. Tam bě tójšto młodych wobličow widźeć. Tak dožiwichu tam mjez druhim šěsćlětneho Constantina, syna Mandy Schulzoweje z Choćebuza, kiž jara rady tajke owalne drohoćinki debi. Abo wobě dźowce rodźeneje Budyšanki Ines Trenšeloweje, kotraž ze swojej swójbu mjeztym w hessenskim Climbachu bydli a tam tradiciju, jutrowne jejka pisanić, dale wjedźe a ju zdobom dale dawa. Vanessa a Linda wobdźělatej so hižo přez lěta ze swojej maćerju na jutrownych wikach w sprjewinym měsće.
„Jenož njepřestać, přeco dale činić“
Karin Turek so w Hórnikecach wjele lět mnohostronsce čestnohamtsce angažuje
Něžny mały šmrěk bjez jehliny wopytowarjow zwjesela. Pyšeny z barbojtymi kulemi steji wón we wustajeńcy wobydlerskeho centruma. „To je přikład naslědnosće. Něhdy su štom před wohenjom wuchowali, a tak móžemy jón dalše lěta wužiwać“, Anneliese Rösch rozłožuje. 84lětna je zhromadnje z dalšej kreatiwnej žonu, 67lětnej Karin Turek, poslednju hodownu wustajeńcu na temu „Kule a swěčki“ w Hórnikečanskim wobydlerskim centrumje organizowała a wuhotowała. Je to jenož jedna z jeje wšelakorych čestnohamtskich iniciatiwow we wsy.
We wulkej swójbje ma hłuboko sahace korjenje
Rěče dla přewšo hódna a wosebje zajimawa
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Pohladnica z třomi rjanymi motiwami z Konjec je přewšo hódna a wosebje zajimawa, dokelž njejsu jenož podpisy fotow serbsce podate. Runočasnje zhoniš z postrowom tež serbske pomjenowanje wsy w dźensnišej Ralbičansko-Róžeńčanskej gmejnje. Pohladnica, dźěło znateho Kamjenskeho fotografa Curta Borna, wuńdźe spočatk minjeneho lětstotka. Na zadnjej stronje, kotraž je z pjeć pjenježkami frankěrowana, maš, kaž bě to swój čas z wašnjom, nimo podateje adresy dwaj kołkaj. Jónu, zo bu karta 24. nowembra 1903 w Róžeńće wotpósłana, a tamny, zo je dźeń pozdźišo we Wotrowje dóšła. Swědči to wo tym, kak spěšny póst tehdy hižo bě.
Dobyćerjo wubědźowanjawo najrjeńše jutrowne jejko 2020
Wóskowanje wjacebarbne:
1. Sandra Siegert Lubij
2. Bettina Borcherding Rahden
3. Heidemarie Hoeftowa Mały Wjelkow
Wóskowanje jednobarbne:
1. Friederike Zobelowa Kamjenc
2. Ines Trenšelowa Climbach
3. Bettina Borcherding Rahden
Bosěrowanje wjacebarbne:
1. Beatris Sachse Mikow
2. Rebecca Herold Uhlstädt-Kirchhasel
3. Ines Trenšelowa Climbach
Bosěrowanje jednobarbne:
1. Beatris Sachse Mikow
2. Heidemarie Hoeftowa Mały Wjelkow
3. Ines Trenšelowa Climbach
Škrabanje:
1. Carola Stauberowa Berlin
2. Kurt Pluta Běła Woda
3. Helga Kalusowa Wětošow
Wužrawanje:
1. Sylke Roßbachojc-Schreierowa Choćebuz
2. Edeltraud Gründelowa Wojerecy
3. Dagmar Roßbachowa Choćebuz
Připóznawanske myto 2020:
wóskowanje wjacebarbne:
Horst Fabian Drježdźany
Axel Amthor Běła Woda
bosěrowanje wjacebarbne:
Petra Nakońcowa Slepo
škrabanje:
Werner Zaroba Wojerecy
wužrawanje:
Helena Palmanowa Budyšin
Spěchowanske myto 2020:
wóskowanje wjacebarbne:
Wiebke Zimmermann Markersdorf
wóskowanje jednobarbne:
Mandy Schulzowa Choćebuz
Nětko gymnaziasća knihu pisaja
Foto: SN/Hanka ŠěnecPod hesłom „Naša serbska kniha“ pokročuje Ludowe nakładnistwo Domowina lětsa ze swojim wosebitym projektom za šulerjow. Po lońšim jara wuspěšnym zazběhu z Ralbičanskimi wyšimi šulerjemi ma w přichodnych tydźenjach kniha ze 7. lětnikom Serbskeho gymnazija Budyšin nastać. Ralbičenjo zaběrachu so z fabulemi. Budyscy gymnaziasća smědźa so na temu „Kołoběh lěta – počasy, nałožki“ na polu lyriki wuspytać. Nimo pisanja swójskeje knihi poskića nakładnistwo šulerjam, proces jeje nastaća přewodźeć. K tomu słuša zestajenje prěnički kaž tež marketing, z kotrymž budu so holcy a hólcy wosebje hladajo na premjeru rozestajeć. Na te wašnje zeznajomjeja so tohorunja z dźěłom a z powołanjemi w nakładnistwje. Wjele wuspěcha tuž awtorami! Waš Dźěćiznak
Jejka rady bosěruje
Kóžde lěto w nalěću wjeselu so na wóskowanje jutrownych jejkow. Před třomi lětami sym započał jejka debić. Naša mać je mi to pokazała. Najradšo nałožuju bosěrowansku techniku, při kotrejž wósk na jejku wostanje. Rjany pisany wósk sym sej zaso na jutrownych wikach minjeny kónc tydźenja w Budyšinje kupił.
Jonas Jurk
Foto: Michaela JurkowaTo běchu prózdniny!
Hač sněhakować, sankować abo so smykač – we Łužicy to lětsa móžno njebě. Njemějachmy nažel prawu zymu. Tak su sej šulerjo 2. lětnika Chróšćanskeje Serbskeje zakładneje šule „Jurij Chěžka“ hinašu zaběru pytali. Pak su sej ze staršimi tam wulećeli, hdźež sněh ležeše, pak su so we wsy z přećelemi zabawjeli. Najlěpje, zo sami čitaće, što su někotři z nich dožiwili. W šuli su pola wučerki knjenje Wjenkoweje wo tym nastawk napisali a k tomu wobrazy rysowali. Milenka Rječcyna
„Armin Mueller-Stahl –lět swobody“
„Armin Mueller-Stahl – lět swobody“ rěka wustajeńca swětoznateho dźiwadźelnika, kotraž je wobrazowuměłski přinošk k lětušim Lessingowym akcentam w Kamjenskej Słodarni.
Wjele mjezynarodneje kedźbnosće je Lessingowe město hnydom na so sćahnyło, jako bu znate, zo chce Armin Mueller-Stahl sam na wotewrjenju swojeje přehladki přitomny być. Hižo loni bě wón swoje mólby Kamjenskemu publikumej w tamnišim sakralnym muzeju swj. Hany pod hesłom „Wo basnikach a swjatych“ předstajił, tehdy wšak sam tam njebě. Na wotewrjenje lětušeje wustajeńcy w Słodarni pak přichwata jara wjele lubowarjow wuměłstwa do měšćanskeho dźiwadła. Hladajo na hoberski nawal bě to runje prawy rozsud.
Wowka w nim zahoritosć za molowanje rozpaliła
Serbski Žylow w srjedźišću
Serbska pratyja 2020 wěnuje so předewšěm wosadnej wsy Žylow, wopominacej lětsa 720. róčnicu prěnjeho naspomnjenja sydlišća na kromje Błótow. Na titulnej stronje wuhladamy wobraz wo jěcharjach po puću na łapanje kokota; před nimi kroča holcy w delnjoserbskej narodnej drasće z wěncomaj za dobyćerjow, a w pozadku widźimy Žylowski Boži dom. Na zadnjej stronje je foto jěchacych pachołow při hajenju žnjenskeho nałožka. Fotowa reportaža Tomasa Kläbera předstaja na dźewjeć barbnych fotach zwučowanje Žylowskeje wohnjoweje wobory a pěstowanje nałožkow, kaž stej to camprowanje a mejestajenje.
Jara zajimawy je přinošk wo Gräbigojc swójbje, kotraž po generacijach hižo 400 lět w Žylowje bydli. Awtor Gerat Gräbig bě wobšěrnje we wosadnym cyrkwinskim archiwje slědźił a nimo toho stare swójbne fota a wujimkaj wo Gräbigojc z Casnika dodał. Z tójšto wurězkow zestajenej nastawkaj skićitej přehlad wo wšelakich podawkach wjesneho žiwjenja wot lěta 1854 do 1918 a dale hač do 1933. Tajka mała chronika njeje jenož wjesnjanam jara infomatiwna a powučna.
