Kak su chorych něhdy zastarali

pjatk, 15. decembera 2023 spisane wot:

Budyšin (CRM/SN). Zastaranje chorych něhdy a dźensa bě srjedu tema dalšeho zarjadowanja w rjedźe Kofej w třoch w Budyskim Serbskim muzeju. Muzejownica Monika Ošikowa ma wosobinski poměr k tematice. Běše dźě jeje prawowka Hańža Justowa jako „Baba Justowa“ nic jenož we wsach wokoło Chrósćic daloko znata. Wid muzejownicy pak saha wězo dale do zašłosće. Wona zawodnje rozłoži, kajki wuznam měještej stara a nowa wodarnja w Budyšinje něhdy za cyłkownu hygienu měšćanow. Budyšenjo buchu hižo w 16. lětstotku w nutřkownym měsće z čistej čerstwej wodu z 280 studnjow zastarani. Łazenkarjo/barběrojo njetruhachu pak jenož mužam brodu a běchu zdobom frizerojo, ale zastarachu tohorunja po swojich kmanosćach rany nic jenož měšćanskeje chudźiny. Wo čistotu ćěła běše tohorunja přez zjawne kupanske stwy postarane. Mjez hladarjemi chudych a chorych kaž tež mjez lěkarjemi běchu tež Serbja, kaž je z aktow wučitać­.

Wujimki přednoška dr. Annett Brězanec składnostnje swjatočnosće na česć prěnjeho šefredaktora našeho dźenika

Slědźo za informacijemi wo serbskej wosobinje abo wosebitym podawku abo zjawje w serbskich stawiznach, je prěni krok častodosć přepytowanje serbskich nowin. Zo na tutym puću zajimawe powěsće namakaja, ma so wosebje jednomu Serbej dźakować, kiž njesłuša k dźensa najznaćišim prócowarjam, Markej Smolerjej, hłownemu redaktorej Serbskich Nowin. Wjace hač 50 lět bě tute powołanje wukonjał, wot 1884 hač do 1937. (...)

Dźeń Saksow 2025 w Sebnitzu

srjeda, 13. decembera 2023 spisane wot:
Drježdźany (SN/mb). Přichodny Dźeń Saksow budźe 2025 w Sebnitzu – druhi raz po lěće 2003. To je kuratorij na wčerawšim posedźenju w krajnym sejmje wobzamknył. Klětu so najwjetši ludowy swjedźeń njewotměje. Kaž referent Domowiny za kulturu a wukraj Clemens Škoda, kiž je z čłonom kuratorija, našemu wječornikej wobkrući, su postajili: Dźeń Saksow budźe so w přichodźe kóžde druhe lěto wotměwać, a wuhotowace město dóstanje wotpowědnje wjac spěchowanskich srědkow. Clemens Škoda so nadźija, zo so wjele serbskich towarstwow a cyłkow wobdźěli, wšako je Sebnitz blisko Łužicy. Serbscy zajimcy njech so na njeho wobroća. Delegacija Sebnitza pod nawodom wyšeho měšćanosty Ronalda Kretzschmara předstaji hladajo na čěskich susodow přeswědčacy koncept „krajej přesahowaceho swjedźenja“, wjeseli so kulturny referent Domowiny. Na lětušim Dnju Saksow w Aue-Bad Schlema dźěłaše Domowina w kooperaciji z towarstwom Serbski kulturny turizm a Serbskej kulturnej informaciju, na jewišću skutkowaše Serbski folklorny ansambl Wudwor jako posoł Serbow.

Hodowna nowela z Prahi

srjeda, 13. decembera 2023 spisane wot:
Spisowaćel Jaroslav Rudiš je swoju nowu knihu „Weihnachten in Prag“, wušłu lětsa w juliju a wudatu w mjeztym hižo třećim nakładźe, na kopatej połnej wulkej žurli Budyskeho Dźiwadla na hrodźe předstajił. Takrjec jako přidawk poda nimo toho jakny dohlad do swojeje pućowanskeje knihi „Zug um Zug durch Europa“. Čitanje, po kotrymž hosćo w rynkach stejo na awtogramy čakachu, wotmě so minjenu njedźelu we wobłuku rjadu Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Literatur vorMittag“. Budyšin bě nimo toho ze staciju čitanskeje turneje, z kotrejž awtor swoju aktualnu nowelu tele dny ducy po Němskej prezentuje. Foto: Carmen Schumann

Arnošt Holan

srjeda, 13. decembera 2023 spisane wot:
12. hodownika 1948 zemrě w Budyšinje wučer, narodny prócowar a načolnik Sokoła Arnošt Holan. Wón bu na Budyskim Tuchorju pochowany. W Janecach so wón 29. hodownika 1882 do swójby žiwnosćerja narodźi. Po studiju na Krajnostawskim wučerskim seminarje w Budyšinje wučerješe najprjedy štyri lěta w Myšecach a potom 27 lět w Budyšinku. Hižo jako seminarist wožiwi sobu towarstwo Swoboda seminara a wobdźěli so jako delegat 13. oktobra 1912 we Wojerecach na załoženju Domowiny. 1918 zastupi do SPD. Po Nowemberskej rewoluciji podpěraše serbske narodne hibanje a fararja Božidara Dobruckeho w Budyšinku, z kotrymiž so spřećeli, wšako běštaj wobaj čłonaj SPD. Wjace hač lětdźesatk bě Holan ze starostom Poršičanskeje jednotki Łužiskeho Sokoła. Pisaše a pomhaše při wudawanju dźěćaceho časopisa „Raj“. Holan je tež pěsnił a za Serbske Nowiny pisał. Wot lěta 1923 bě wón čłon Maćicy Serbskeje a w jeje přirodospytnym wotdźělu aktiwny. Nacije jeho 1934 ze šulstwa wuhonjachu. Wón namaka 1937 přistajenje jako kantor w Budyšinku, Poršicach a Malešecach. Wot 1945 bě z šulskim direktorom w Poršicach. Manfred Laduš

Sara Mičkec wuspěšnje zakitowała

wutora, 12. decembera 2023 spisane wot:

Za swoje disertaciske dźěło je bywša šefredaktorka Rozhlada, kotraž nětko w Južnym Tirolu bydli, wo wužiwanju serbšćiny w swójbach Hornjeje Łužicy slědźiła. To je prěnje tajke přepytowanje w serbskim konteksće. Wčera je wona wědomostne wupłody zakitowała.

Waršawa (CoR/SN). Na Waršawskim Instituće za slawistiku Pólskeje akademije wědomosće (IS PAN) je wčera bywša šefredaktorka Rozhlada Sara Mičkec wuspěšnje swoje doktorske dźěło zakitowała. Pod titulom „Negotiating language practices and policies in Sorbian-German families in Upper Lusatia“ předstaji wona wuslědki sociolinguistiskeho přepytowanja wo tym, kak serbsko-němske swójby w Hornjej Łužicy rěčnu praksu a politiku mjez sobu wujednawaja.

„Strašny trip“

wutora, 12. decembera 2023 spisane wot:
Niederjahna (SN). W nakładnistwje Donatus je fantasy-kniha „Łójerjo sonow“ z pjera Jěwy-Marje Čornakec w němskej rěči pod titulom „Im Netz der Schwarzen Mühle“ wušła. Stawiznu wo Krabaće a Čornym młynku za čitarjow wot 12 lět je awtorka sama přełožiła. Štyrjo přećeljo, kiž su mjez realitu a sonom paslam Čorneho młynka wustajeni, dyrbja sebje spóznawajo přez swoje hranicy rosć. Seminar wo jasnym sonjenju bě so jako strašny trip do sćinowych swětow wukulił, z kotrychž zamóža so jenož zhromadnje wuswobodźić. Na předań je kniha mjez druhim w Smolerjec kniharni.

„Serbski adwent“ w sakskej stolicy

wutora, 12. decembera 2023 spisane wot:
Spěwna skupina Přezpólni a dorostowy orchester Konserwatorija Heinricha Schützeho Drježdźany stej minjeny pjatk pod hesłom „Serbski adwent“ zhromadny koncert w sakskej stolicy wuhotowałoj. W nimale wupředatej Drježdźanskej Cyrkwi třoch kralow zamóštej publikum ze serbskimi ludowymi a hodownymi spěwami pohnuć. Kaž moderatoraj Fabian Kaulfürst a Milko Kersten wuzběhnyštaj, bu program přewažnje z pěsnjow zestajany, kotrež „w historiskich žórłach drěmotaja“. Tajkele „zasypanki“ takrjec wožiwić a je předstajiwši připosłucharjam dobru naladu wobradźić je Přezpólnym z „dušinej naležnosću“. Foto: Jürgen Männel

Pawoł Fryco Broniš

wutora, 12. decembera 2023 spisane wot:
11. hodownika 1898 zemrě w Choćebuzu delnjoserbski farar a narodny prócowar Pawoł Fryco Broniš. Wón bě wot lěta 1873 hač do smjerće archidiakon serbskeje cyrkwje w bywšim klóštrje delnjołužiskeje metropole. Narodźi so 9. smažnika 1830 jako syn serbskeho fararja w Jasenje. Po studiju teologije w Berlinje započa swoju cyrkwinsku słužbu 1855 w Picnju jako diakon. Štyri lěta po tym bu w Lutolu blisko Choćebuza jako farar zapokazany. Najdlěši čas fararješe potom w Choćebuzu. Jako student a diakon w Picnju basnješe a přełoži Johanna Wolfganga Goethowu baladu „Der Erlenkönig“ do delnjoserbskeje rěče. W Lutolu přełoži z dalšimi duchownymi bibliju do delnjoserbšćiny. W Choćebuskim času bě Pawoł Fryco Broniš wosebje aktiwny, wuda 1876 „Kjarliže k spěwanju“ a spisa „Na šesty maj“. Wón bě předsyda Towarstwa serbskich stu­dentow. 1880 załoži sobu delnjoserbsku Maśicu Serbsku a bě čłon jeje předsydstwa. Na Choćebuskim gymnaziju wuwučowaše něšto lět serbšćinu, doniž pruske kultusowe ministerstwo serbsku wučbu njezakaza. Wón žadaše sej w zjawnosći a před statnymi institucijemi nałožowanje serbskeje rěče.

Wulět nakładnistwa do Drježdźan

póndźela, 11. decembera 2023 spisane wot:
Dobra nalada knježeše na wulěće sobudźěłaćerjow Ludoweho nakładnistwa Domowina pod nawodom jednaćela Symana Pětra Cyža pjatk do Drježdźan. Prěnja stacija běše krajny sejm, hdźež so po plenarnej žurli rozhladowachu a šefredaktor Serbskich Nowin swoje bywše dźěłowe městno pokaza. Potom dachu sej atmosferu na srjedźowěkowskich adwentnych wikach na dworje hrodu lubić, doniž na łódźi na Łobju při rjanej bjesadźe w kruhu kolegowkow a kolegow njewječerjachu. Jednaćel so wšěm za dobre zhromadne dźěło dźakowaše. Přiwšěm mějachu zbožo: Ćah z Budyšina njebě wot stawkowanja lokomotiwnikow potrjecheny. Foto: SN/Bojan Benić

nowostki LND