Budyšin (UM/SN). Drježdźanska re­stawratorka drjewjanych twórbow Uta Matauschek je na podobiznje Gregora Mättiga, delnim wotzamknjenju jeho epitafa w Budyskej tachantskej cyrkwi, minjene měsacy proch lětstotkow wotstroniła. Nětko móže w lěće 1585 ro­dźeny a 1650 zemrěty medicinar, radny knjez a mecen zaso z jasnymaj wočomaj na dźensniši swět hladać.

Fryco Nakońc

póndźela, 22. junija 2020 spisane wot:
Načolny Domowinski funkcionar Delnjeje Łužicy Fryco Nakońc narodźi so 20. junija 1920 dźěłaćerskej swójbje w Šlichowje. W Choćebuzu nawukny wón powołanje tkalca přestrjencow. We wójnje zhubi nohu. Ćežko zbrašeny bě najprjedy w ródnej wsy gmejnski pisar, po tym wjesnjanosta a politiski sobudźěłaćer Zjednoćenstwa wzajomneje burskeje pomocy (VdgB). Te­hdyši 1. sekretar župy „Delnja Łužica“ Herbert Funka zdoby sej jeho za dźěło w Domowinje. Wot lěta 1954 bě Nakońc 1. sekretar župy Choćebuz, po tym sekretar wobwodneho předsydstwa Domowiny a wot 1962 pjeć lět zaso 1. župny sekretar. W měrcu 1965 bu za čłona Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny a jeho sekretariata wu­zwoleny. Bě po dwurěčnych wsach Delnjeje Łužicy po puću a wudźeržowaše wuske zwiski ze Serbami. W połstatych lětach 20. lětstotka podpěraše wosebje błótowskich rybarjow, kotrymž chcyše Zwjazk wudźerjow NDR jich tradicionalne wašnje łójenja rybow zakazać. Z pomocu předsydy Domowiny a zapósłanca Ludoweje komory NDR Kurta Krjeńca so poradźi, tradicionalne prawa Błótowskich rybarjow zakonsce zaručić. 28. hodownika 1967 Nakońc smjertnje znjezboži.

Wučer a hač do lěta 1937 předsyda Domowiny Pawoł Nedo je so kónc meje 1945 do łužiskeje domizny wróćił. Spočatk junija přewza wón w Budyšinje zaso čestnohamtske zastojnstwo předsydy třěšneho zwjazka Serbow. Nacije běchu jeho z Łužicy wuhnali a w nowembru 1939 w Uckermarce zajeli.

Pozdźišo bydleše Nedo w Groß Rietzu w braniborskej Marce, hdźež bě domjacy wučer a dohladowar na knježim dworje braniborskeje zemjanskeje swójby. W Groß Rietzu fararješe tehdy tež Jurij Malink, kotrehož běchu nacije z Łaza wuhnali. W nowembru 1944 jeho fašisća znowa wulkopřerady dla zajachu.

27. apryla 1945 su sowjetscy wojacy 4. gardoweje tankoweje armeje Podstupim a tam zajatych, mjez nimi Pawoła Neda, wuswobodźili. „27. apryl su wot toho časa moje druhe narodniny“, Pawoł Nedo pozdźišo praji. Wón poda so najprjedy domoj k žonje Marce a synej w Groß Rietzu a wottam kónc meje 1945 z kolesom do Łužicy.

Nowa tačel wušła

pjatk, 19. junija 2020 spisane wot:
Berlin (SN/bn). „Halfway reveries“ rěka nowa twórba mjez žanromaj indietro­nica a synth pop chabłaceho serbskeho duwa Hara Crash. Loni ryzy digitalnje w Berlinskim nakładnistwje takatak records wudata EP je nětko tež jako woprawdźity zynkonošak wušła. Na winylu zwěčnjene su dohromady štyri spěwy – dwaj jendźelskej a dwaj serbskej. Hudźbu a teksty staj Uta Šwejdźic (hłós, keyboard) a Mirtch Mirschinski (synthesizer, drum machine) samaj spisałoj, lyriski zakład­ titula „Bali“ twori baseń Maksymiliana M. Nawki „Mój Bali“. Limitěrowana tačel je mjez druhim w Budyskimaj Smolerjec kniharni a Serbskej kulturnej informaciji na předań a wopřijima tohorunja kode za download.

10 000 downloadow serbskeje hry

pjatk, 19. junija 2020 spisane wot:

Kompjuterowu hru „Krabat a potajnstwo serbskeho krala“, kotraž je wot lě­ta­ 2018 online přistupna, su sej zajimcy po wšěm swěće wjace hač 10 000 króć přez portale Apple, Google a Micro­soft składowali.

Budyšin (SN). Dyrdomdejska serbska hra, kotraž ma tež němsku a jendźelsku wersiju, ma kupcow samo w USA, Brazilskej, Israelu, Južnej Africe, na Filipinach a we Vietnamje, kaž Załožba za serbski lud zdźěla.

„Smy swój zaměr docpěli a samo mjezynarodny zajim za serbsku rěč, kulturu a za našu Łužicu z jeje wobkuzłacym swětom mytow zbudźili. To widźimy na down­loadach a wužiwarjach kom­pjuteroweje hry po wšěm swěće kaž tež na kopicy pozitiwnych wothłosow“, podšmórnje Jörg Hübner, nawoda skupiny RAPAKI, kotraž je hru wuwiła.

Loni w awgusće su započeli Ochranowsku wosadnu žurlu wobnowjeć, nětko móžachu wažny mjezycil swjećić: zběhanku za restawrowanu, tak mjenowanu sotrowsku emporu. Dźakowano spěchowanju přez Załožbu wuchodoněmskich lutowarnjow, Załožbu Lutowarnje Hornja Łužica-Delnja Šleska kaž tež dalšim podpěraćelam bě Ochranowskemu bratrowstwu móžno, sotrowsku emporu w historiskej formje znowa natwarić. Łubja bě so bě 1945 hromadźe z cyłej wosadnej žurlu wotpaliła. Žurla jako wosad­ne zetkanišćo z lěta 1756/1757 bě cyrkwjam bratrowstwa po cyłym swěće z přikładom. Po wohenju su ju wot lěta 1953 do 1957 znowa natwarili. Foto: Peter Isterheld

Mólby Hansa Kutschki z minjeneju lět su tuchwilu w Galeriji Budissin widźeć. Pa­ralel­ne swěty a prašenje za wěrnosću su hłowna naležnosć twórbow. 75ćiny wuměłca woswjeća 26. junija na finisaži. W lětnjej akademiji Budyskeho wuměłstwoweho towarstwa chce Kutschke rysowanski kurs přewjesć. Foto: SN/Hanka Šěnec

Matineja hosći zahoriła

štwórtk, 18. junija 2020 spisane wot:

Dwě prapremjerje na teksty z pjera Brigitty Reimann a wo njej

Na wosebite wašnje su minjeny pjatk spisowaćelske namrěwstwo Brigitty Reimann hajili. Přeprosyło bě Wojerowske wuměłstwowe towarstwo, a to na hudźbno-literarnu matineju „Moja dróha“. Tójšto wćipnych wopytowarjow přichwata na hrodowu žurlu, zo bychu tworjenje Wojerowskeje awtorki kaž tež hodźace so zynki dožiwili. Na programje wobdźělena bračistka Waltraut Elise Elvers bě cyle zahorjena: „Bě to skoro kaž dźiw, jako nas zazwonichu a nam zdźělichu: Zarjadowanje so wotměje!“

„Rěč sobu!“-performance

štwórtk, 18. junija 2020 spisane wot:
Šulerjo Lessingoweho gymnazija Kamjenc a Serbskeho gymnazija Budyšin – tule Ma­rija­ Rabec, Jadwiga Šołćic (wotl.) a Tereza Neterec (napr.) – so hižo cyły tydźeń w dźěłarni NSLDź na Budyskej Lubijskej wobswětoškitej praktisce wěnuja. Dźiwadłowy peda­goga a blidar Křesćan Schröter jim pomha. We wobłuku „Čiń sobu!“-projekta „Rěč sobu!“ nastawaja z wotpadkow, na přikład wusortěrowanych lampow Serbskeho internata, naddimensionalna nopawa a kostimy z recyclingoweho materiala. Tež teksty chcedźa gymnaziasća hišće pisać. W zwisku z předstajenjom „Grety“ 5. julija móžemy jich prezentaciju před Budyskim dźiwadłom dožiwić. Foto: SN/Hanka Šěnec

10. junija 1945 bě najwyši šef Sowjetskeje wojerskeje administracije w Němskej a najwyši rozkazowar Sowjetskeje armeje w tym kraju, maršal Gregorij Konstantinowič Žukow, přikaz čisło 2 wudał, demokratiju noworjadować kaž tež antifašistiske strony a organizacije dowolić. Tak bu wot Sowjetskeje krajneje administracije Sakskeje 17. meje 1945 dowolene skutkowanje Domowiny na wyšej runinje wobkrućene. Domowina běše tak prěnja antifašistisko-demokratiska organizacija po cyłej Němskej, kotraž smědźeše politisce a kulturnje skutkować!

Dźeń po wudaću přikaza čo. 2, 11. junija 1945, wozjewi centralny komitej Komunistiskeje strony Němskeje (KPD) swoju namołwu „Dźěławemu ludej w městach a na wsach“ jako program zazběha jeje znowaskutkowanja. A 15. junija 1945 přizjewi SPD ze swojim Manifestom na dźěławy lud Němskeje, zo politiske dźěło tohorunja wot nacistow zakazaneje dźěłaćerskeje strony znowa zahaji. Wobě stronje stej so bórze w Sowjetskim wobsadniskim pasmje na principije zhromadneho skutkowanja dojednałoj.

nowostki LND