Literarne myta spožčili

pjatk, 01. měrca 2024 spisane wot:
Na prěnim literarnym wubědźowanju župy Delnja Łužica pod hesłom „Pśiaśele-pismiki-prominentne“ je so cyłkownje 26 a awtorkow a awtorow z dohromady 57 ­přinoškami wobdźěliło. Mjez sydom dobyćerjemi, kotrymž předwčerawšim myta w Choćebuskej Hali wuměłstwa přepodachu, je tež šulerka Delnjoserbskeho gymnazija a awtorka Noweho Casnika Lucie Loichenojc. Foto: NC/Katalin Porackojc

Budyšin (SN/bn). Němsko-Serbske ludowe dźiwadło hotuje so w aktualnej, jubilejnej hrajnej dobje – před 75 lětami bu serbske powołanske jewišćo a 15 lět pozdźišo NSLDź załožene – na dalše narodniny. Mjeztym pjeć lětdźesatkow předstaja lěto wob lěto prawidłownje inscenacije ducy po Delnjej Łužicy. „Po dołhim času a składnostnje tejele róčnicy chcemy tamniši publikum z originalnej hru překwapić“, w zdźělence dźiwadła rěka. Spisałoj staj ju režiser Alexander Marusch a dramaturgowka Madleńka Šołćic po powědančku Marcusa Kóńcarja, přełožk „do rjaneje, ludoweje delnjoserbšćiny“ zdokonja Fabian Kaulfürst. W jako „Błótowska kriminalka“ připowědźenym kruchu „Smjerś pó štuckach“ přepytujetaj komisaraj Frido Šuster a Maja Nowakojc „wobstejnosće smjerće skandalo­weje reporterki“, při čimž poněčim „dźeń a wjace ćěmnych potajnstwow wobstajnje powyšaceje so ličby podhladnych“ wotkrytaj.

Jutry do jutrow

srjeda, 28. februara 2024 spisane wot:

Tradicionalne wiki a wuspěšne wubědźowanje

wóskowanje wjacebarbne

1. Bettina Borcherding, Rahden

2. Sylke Roßbach-Schreier, Choćebuz

3. Andrea Brall, Rodecy

wóskowanje jednobarbne

1. Andrea Brall, Rodecy

2. Ines Trenschel, Allendorf (Lumda)

3. Beatris Sachse, Mikow

bosěrowanje wjacebarbne

1. Bettina Borcherding, Rahden

2. Beatris Sachse, Mikow

3. Vanessa Trenschel, Allendorf (Lumda)

bosěrowanje jednobarbne

1. Ines Trenschel, Allendorf (Lumda)

2. Vanessa Trenschel, Allendorf (Lumda)

3. Kornelia Thor, Lipsk

škrabanje

1. Vanessa Trenschel, Allendorf (Lumda)

2. Andrea Hertel, Weimar

3. Veronika Zobel, Kamjenc

wužrawanje

1. Edeltraud Gründel, Wojerecy

2. Helena Palmanowa, Budyšin

3. Nicole Jähnichen, Mišno

připóznawanske myto

Anita Boche, Grobice

wóskowanje wjacebarbne

Maria Domašcyna, Kanecy

wóskowanje wjacebarbne

Marja Šefrichowa, Njebjelčicy

wóskowanje wjacebarbne

Ingelore Schönfeld, Hodźij

wóskowanje wjacebarbne

Friederike Zobel, Kamjenc

wóskowanje wjacebarbne

Dorothea Šołćina, Budyšin

bosěrowanje wjacebarbne

„Fota změja něhdy snano wuznam“

wutora, 27. februara 2024 spisane wot:

Budyšin (CS/SN). Zakónčiwši swoju wustajeńcu „Ducy domoj“ w Budyskim Serbskim muzeju je fotograf Jürgen Maćij předwčerawšim zhromadnje ze sociologu prof. dr. Berndom Lindnerom z Lipska na swoje tworjenje zhladował. Wšako wotbłyšćujetej přehladka, kotruž wopytowaše dohromady něhdźe 2 700 zajimcow, kaž tež přisłušacy katalog „50 lět žiwjenja za fotografiju“. Swoje skutkowanje započa so za čas w Narodnej ludowej armeji Němskeje demokratiskeje republiki (NDR), hdźež wopokaza so Maćij jako „renitentny wojak“. Dźěło w fotowym laborje bě jemu „wuchowanje před pustym wšědnym dnjom“. Po krótkim dźěle jako inženjer w Zhorjelcu sćěhowaše impulsej ke kulturje a do Budyšina. Swojemu „geografiskemu srjedźišću“ je stajnje swěrny wostał. Wón je „fotograf Łužicy“.

Jan Bohumił Nyčka

póndźela, 26. februara 2024 spisane wot:
26. februara 1904 zemrě w Charlottenburgu pola Berlina serbski wučer a spisowaćel Jan Bohumił Nyčka. Wón narodźi so we Wojerecach jako syn chudeho krawca. Wotrosće tež w Blunju pola přiwuznych a přiswoji sej nimo Wojerowskeje serbšćiny tež narěč Blunjanow. Wobdarjeny pachoł wopytowaše wučersku preparandu w Bórkhamorje z hornjoserbskej wučbu a wučerski seminar w delnjołužiskej Starej Darbni. Prěnje wučerske městno bě w Sprjejcach (Spreewitz) na mjezy k Delnjej Łužicy. 1846 wopušći łužisku domiznu a poda so do Poruhrskeje. Tam wučerješe najprjedy dwanaće lět w syrotowni a wot 1858 hač do 1894 w Essenje. W Poruhrskej, hdźež tysacy Polacy w hórni­stwje dźěłachu, nawukny jeje rěč a wudźerži wuske zwiski k pólskim swójbam, wosebje tych z ewangelskej nabožinu. 1894 poda so na wuměnk do Charlottenburga, hdźež dósta dowolnosć serbske kemše za słužowne a wojakow swjećić. 1873 přistupi Maćicy Serbskeje a dopisowaše wo swojich pućowanjach a wo Poruhrskej kaž tež wo swojim dźěćatstwje we Łužicy, na přikład „Pastyrske žiwjenje w Blunju před 60 lětami“ a přinoški wo serbskej rěči a narěčach. Manfred Laduš

Michał Hórnik

pjatk, 23. februara 2024 spisane wot:

„22. małeho róžka 1894 zemrě nahle w Budyšinje 61lětny farar, spisowaćel a předsyda Maćicy Serbskeje Michał Hórnik. „Po minjenju njezapomniteho wodźerja serbskeho naroda J. A. Smolerja njeje naše Serbstwo žanu hłubšu ranu poćerpiło hač ze smjerću šolastika Michała Hórnika, nahle a přezahe wot nas wotwołany wo­srjedź dźěła za swój lubowany serbski lud. A za nas Serbow želeše za Michała Hórnika wšón wučeny słowjanski swět.“ Tak ­pisaše dr. Arnošt Muka w swojim wob­šěrnym jědnaćestronskim nekrologu w Časopisu Maćicy Serbskeje, kotryž bě 26 lět sam redigował. Wjace hač sto sobužarowacych pismow dósta Maćica Serbska ze Serbow a wukraja k smjerći Hórnika, w něhdźe 50 serbskorěčnych přinoškach, w na 40 čěskich medijach, we wjace hač 30 pólskich, dźesać ruskich nowin a wjacorych němskich medijach na njeboćič­keho spominachu.

Serbscy koparjo a hudźbnicy na Berlinali

pjatk, 23. februara 2024 spisane wot:
Berlin (SN/bn). „Elf Mal Morgen: Berlinale Meets Fußbal“ je „kompilaciski“ film, portretowacy „jědnaće přewšo rozdźělnych dorostowych koparskich mustwow“, kotryž nasta w nadawku tuchwilu wotměwaceho so najwjetšeho filmoweho festiwala Němskeje jako „přinošk kulturneho programa Berlinale za lětuše europske koparske mišterstwo w Němskej“. Studentki a studenća Wysokeje šule za telewiziju a film Mnichow běchu za njón najwšelakoriše mustwa z kameru přewodźeli a na tymle zakładźe dokumentariski film zestajeli. Mjez druhim portretowachu cyłki FC Español Mnichow, Türkiyemspor Berlin 1978, KS Polonia Hamburg, Maccabi Mnichow a SJ Chrósćicy. Zaměr bě pokazać „inkluziwnu diwersitu kopańcy w Němskej, zapřijimujcy mustwa žonow kaž tež zbrašenych a cyłki z migraciskim a/abo mjeńšinowym pozadkom“. Hłowny pjenjezydawar projekta je załožba Phillipa Lahma, by­wšeho koparskeho profija a čłona mustwa Němskeho koparskeho zwjazka, kotrež wudoby sej titul swětoweho mištra championata 2014 w Brazilskej. Předwčerawšim bu pask prapremjernje we wobłuku festiwala předstajeny.

Lutz Hillmann 25 lět intendant

pjatk, 23. februara 2024 spisane wot:

Budyšin (SN). Lutz Hillmann je tuchwilu najdlěje skutkowacy dźiwadłowy intendant po cyłej Němskej. 1. februara 1999 bu wón na intendanta Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła powołany. Nimo tohole zastojnstwa skutkuje jako předsyda Němskeho zwjazka jewišćow, kraj­neho zwjazka Sakska a nawoda fachoweje dźěłoweje skupiny za dźiwadło w kulturnym rumje Hornja Łužica/Delnja Šleska­.

Lutz Hillmann je so w lěće 1959 w Biskopicach narodźił. Po wukubłanju na technikarja je wón na Wysokej šuli za dźiwadło „Hans Otto“ w Lipsku studował a po tym na Statnym dźiwadle w Drježdźanach jako dźiwadźelnik kaž tež wot lěta 1985 jako hrajer w NSLDź skutkował.

Lutz Hillmann je w regionje hłuboko zakorjenjeny. Ze swojej wuměłskej wosobinu je zhromadnje ze swojim teamom profil jeničkeho bikulturelneho powołanskeho dźiwadła Němskeje w zašłych 25 lětach nawjedował a přez mnohe krizy wjedł. Wón je iniciator Budyskeho lěćneho dźiwadła, kotrež mjeztym hižo 30 lět kóžde lěto wjace hač 30 000 wopytowarkow a wopytowarjow přiwabja.

Němsko-Serbske ludowe dźiwadło předstaji swoju aktualnu hornjoserbsku inscenaciju „Na tamnym boku měsačka – Hercy“ zajutřišim druhi raz w Budyšinje. Zastupne lisćiki su jako hrabnjenčko na předań, zajimcy móža sej stawiznu „prěnjeje serbskeje beatoweje band“ potajkim za potuńšenu płaćiznu wobhladać. Foto: Hanka Šěnec

„Powěsć wo Krabaće pokazuje nam puć“

štwórtk, 22. februara 2024 spisane wot:

Kak móc lubosće syć Čorneho młyna roztorha: Rozmołwa ze spisowaćelku Jěwu-Marju Čornakec

Jěwa-Marja Čornakec: „Im Netz der Schwarzen Mühle“; 126 stron, brošurowa wjazba, nakładnistwo Donatus, 2023. ISBN: 978-3-946710-66

Žadosće a sony zwjazuja šulerjow Ninu, Ria, Janika a Romana. Mjez realitu a swětom fantazije móža bórze lědma hišće rozeznawać. Woni su putam Čorneho młynka z powěsće wo Krabaće wustajeni. Dyrbja sami přez sebje wurostować, swoju samohódnotu wuwiwać. Jenož zhromadnje wućeknu swětej w sćinje. Serbska spisowaćelka a dramaturgowka Jěwa-Marja Čornakec napisa z „Im Netz der Schwarzen Mühle“ k tomu młodźinsku knihu. Andreas Kirschke je so z njej wo motiwaciji, wobsahach a jeje sylnej fascinaciji za powěsć wo Krabaće rozmołwjał.

Knjeni Čornakec, što móžeće nam nastupajo předstawizny Wašeje knihi rjec?

Serbska debata

nowostki LND