Worklecy

pjatk, 26. februara 2021 spisane wot:
Póstnisku wutoru mějachu wuknjacy Serbskeje zakładneje šule „Michał Hórnik“ Worklecy składnosć, předrasćeni do šule přińć. Dokelž pandemije dla wulke póstnicy w sportowej hali móžne njeběchu, swjećeše kóžda rjadownja w swojej rumnosći mjeńše póst­nicy. Nimo toho dachu sej dźěći hišće słódnu sroku zesłodźeć – kaž tule rjadownja 1/1 –, kotruž běchu korony dla zapasli. Na dnju ptačeho kwasa dźě dyrbjachu hišće doma wuknyć. Wjesny pjekar knjez Šlapa bě chłóšćenki napjekł. Na tymle městnje wuprajamy jemu wutrobny dźak, zo je nachwatansku sroku přihotował! Tekst a foto: Jurij Bjeńš

Łužica, helaw!

pjatk, 26. februara 2021 spisane wot:

Budyšin

Zdypkom róžowu póndźelu móžachu dźěći zaso do pě­stowarnje a šulerjo 1. do 4. lětnika do šule. A ćim rjeńšo bě, zo mó­ža­chu hnydom póstnicy hromadźe swjećić. Dźěćiznak je za was někotre impresije zezběrał.

Pěstowarnja „Jan Radyserb-Wjela“ w Budyšinje swjećeše tohorunja póstnicy. Lětsa běše korony dla wšitko trochu hinak, a kóžda sku­pina dyrbješe sama za sebje swjećić – předšulska skupina „wódny muž“ z kubłarku Lenku Ješkec. Dźěći skupiny so přiwšěm na zhromadne hrajkanje, žorty a spěwanje jara wjeselachu. Kóžde bě rjany kostim zdrasćene, kaž na přikład bože słónčko, micka, princesna, pinguin, Indian atd. Zhromadnje rejowachu polonezu a so z lóštny­mi hrami zabawjachu. A popołdnju k swačinje dósta kóžde dźěćo hišće słódny pampuch. To běše wulkotny dźeń! Tekst a foto: Lenka Ješkec

Znamki togo

pjatk, 26. februara 2021 spisane wot:
Křesćan Bejmak (naprawo) a dalši wučerjo su swojim šulerjam wuswědčenje wosobinsce přepodali.
Pandemije dla njehodźachu so połlětne informacije lětsa po zwučenym wašnju w rjadowniskich cyłkach wuda­wać. Tak mějachu wučerki a wu­čerjo Worklečanskeje wyšeje šule druhu ideju. Dojědźechu do nimale wšitkich wsow, hdźež móžachu sej šulerki a šulerjo swoje wuswědčenje na parkowa­ni­šću abo při busowym zastanišću wotewzać! Informaciju wo stej­nišću a času znamkoweho mobila dóstachu přez saksku šulsku cloud LernSax. Tekst a foto: Diana Šołćina

Lěto 2021je hišće młode, a runje tak młoda je nowa wuměłstwowa iniciatiwa, kotraž so pod mjenom „Swobodny społk“ na swójskej domenje https://swobodny-spolk.org w interneće předstaja: „Swobodny społk so za serbske, swobodne, kulturne a wuměłske tworjenje we Łužicy zasadźa.“ Trojorěčnje – hornjo- a delnjoserbsce kaž tež němsce – so iniciatiwa prezentuje, z čornoběłym logom w formje tróšku přesadźeneju połojcow koła. Z toho nastata dynamika dopomina na symbolej yin a yang. Wonej stejitej – tak wuči nas Wikipedija – w chinskej filozofiji za naprěčnej, přiwšěm na so poćahowacej dualnej principaj, kotrež mjez sobu njewojujetej, ale so wudospołnjatej: ćmowe a swětłe, zymne a horce, žónske a muske atd.

Što ma nam potajkim logo Swobodneho społka rjec? Kotrej napřećiwnej mocy so tu dynamisce zjednawatej abo so znowa nastajatej? Někotre mysle k tomu.

Prěni pokiw namakamy pod hesłom „Naša misija“, hdźež rěka: „Swobodny steji za swobodny duch a społk woznamjenja zhromadźenstwo hłójčkow z čerstwej fantaziju“. Potajkim dźe wo to, kolektiw (zhromadnosć) a indiwiduum (swobodu) znowa zapřimnyć.

Lessing – wojowar za humanitu

pjatk, 19. februara 2021 spisane wot:

Basnik, mysler a kritikar před 240 lětami zemrěł

W prěnimaj měsacomaj kóždeho lěta spomina kulturny swět a wosebje Němska na wuznamneho němskeho basnika, zakitowarja humanity a kritikarja Gottholda Ephraima Lessinga, kiž wšak pochadźa z našeje blišeje domizny, z Kamjenca.

Nowy swobodny duch byrgarstwa začuwał

Rodźeny Němc dr. Křesćan Kessner pyta jako so staty Serb w swojej dwurěčnej knize „Swjate su mi twoje hona“ za tym, što je serbskosć. Při tym wěnuje so tohorunja „wulkemu prašenju po wuchodnym a zapadnym myslenju“. Tež hdyž ­etnologa Albrecht Langa měnješe, „my njejsmy wuchodny dźěl zapada, ale najzapadniši wuchoda“ (str. 167), njewostawa Kessner při tajkej analyzy. Jemu radźi so samo synteza wzajomneho wliwa wobeju swětow w domiznje Serbow.

Křesćan Kessner (nar. 1954) powołuje so wosebje na zakładnika analytiskeje psychologije C. G. Junga (1875–1961). Tak, kaž je wón archetypus dale wuwił – potajkim čłowjeski zakładny woznam –, spyta Kessner pola nas Serbow dóńć hač na jadro wosoby. Kaž wón wuwjedźe, móžemy jenož dźěl našeje cyłkownosće zapřijeć. Wosebity dohlad (hlej k tomu Lessingowe spominanje „třećeho wóčka“ str. 178) wěnuje při tym „lěpšej połojcy“. To płaći za žonu kaž za muža, za młodych kaž za starych (str. 178–179).

Z pobožnosću do swěta

pjatk, 19. februara 2021 spisane wot:

Lehmannecy z Delan – mjezynarodna serbska swójba z 18. lětstotka (2. dźěl)

Słužba mjez Serbowkami a Čechowkami

Profesor Wink a nuza jednorěčnych

pjatk, 19. februara 2021 spisane wot:

W tutej kolum­nje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich­ nazhonjenjach a do­žiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych­ mjeńšin.

Njeje tomu tak husto, zo so prof. Wink a jeho akolyća nuzow jednorěčnych ludźi dla starosća – sprawnje prajene, telko z nich docyła njeznaja, znajmjeńša nic tak, zo bychu z nimi rěčeli. Minjeny čas pak je so dobry profesor dopomnił na swoje zašłe triumfy (a druhdy dezastry) nastupajo konfrontaciju z monolingualnym swětom.

Lóštna dźiwadźelnicaa kolegina

pjatk, 19. februara 2021 spisane wot:

za Hanku Mikanowej

Dokelž móžachmoj rjenje dwuhłósnje spěwać, přeprošachu moju přećelku Ka­tharinu a mje do Serbskeho pioněrskeho dźiwadła při LND. Tam zeznach – ja wosomlětna – Hanku Mikanowu jako wuměłsku wjednicu a režiserku. W třećej inscenaciji dóstach swoju prěnju wulku rólu, připołdnicu, w hrě „Klinkotata lipka“. Dopomnju so, zo je mi Hanka přede­hrała, kak mam ćahnyć magiske koło wokoło dźěsći, kotrejž běštej so při lipje schowałoj.

Dźiwadłowa skupina běše za mnje kaž swójba, tu čujach so doma a swobodna. A to zwisowaše hłownje z lóštnej probowej atmosferu, kotruž je Hanka wuwiwała. Lubowach jeje dołhe čorne włosy, kak je so šminkowała a drasćiła do bluzow z wulkimi mustrami a do ležernych jeansow (ze zapada). Namakach z Hanku swoju prěnju mentorku a tak so hižo z dwanaće lětami rozsudźich, zo chcu so z dźiwadźelnicu stać.

Z rozdźělnymi perspektiwami

pjatk, 19. februara 2021 spisane wot:

Štóž chce so do perspektiwy přichoda zanurić, njech započnje nowu antologiju „Susodźa“ wotzady z powědku Dušana Hajduk-Veljkovića čitać. Titul „Załoženje“ wjedźe čitarja abo čitarku do filozofiskeje rozmołwy wo tym, kak jara wěcy ćežitosće dla na ludźoch lěpja a kak jara su w pucherju zapopadnjeni – měnjene je, zo přeco na předwidźane wašnje reaguješ, zo ničo njewočakowane nječiniš a so na normach wusměrješ. Powědar přerěči susoda na „něšto bombastiske“, mjenujcy na to, so do muzeja zadobyć a tam wšitke eksponaty zničić, zo byštaj tak „prěnju dźěru do pucherja kałnyłoj“. Plan so cyle njeporadźi, wšako jeju skupina „Powšitkowna anarchistiska akcija“ předeńdźe. Kak so z akcije zetkawanski ­centrum „Budyskeho hrodu w distrikće Łužica“ wuwije, nam awtor njepřeradźa – za to pak zhonimy, kak sej přichod Łužicy w lěće 2421 předstaja.

Serbska debata

nowostki LND