Z wudaća: wutora, 14 februara 2017

Scena kaž w filmje: Ze zwažliwym manewrom zadźerža šofer pola Mnichowa ze swojim awtom dalše, kotrež njeměješe toho wodźer hižo pod kontrolu. Kaž wohnjowa wobora informuje, bě mužej awto před nim napadnyło, dokelž jědźeše po seklojtej liniji. Při přesćehnjenju wón widźeše, zo měješe wodźer strowotne problemy. Jědźeše tuž ze swojim wozom před awto a je tak borzdźeše. Skónčnje wostaštaj wobě awće stejo. Muža dowjezechu do chorownje.

Jeno na třoch kolesach jěł je šofer awta na awtodróze A4 w Durinskej. Do toho bě wón na parkowanišću do sćežora a kamjenja zrazył. Po pjeć kilometrach so wobruč pušći. Muž njeda so mylić a jědźeše na zwjenu dale. Policija jeho skónčnje při tankowni pola Erfurta dosćahny. Test alkohola wunjese 2,3 promile. Na šofera čaka nětko sudniske jednanje.

Berlin (dpa/K/SN). Wadźo so tarifow w zjawnej słužbje krajow dla su dźěłarnistwa dźensa z warnowanskimi stawkami pokročowali. Započeli běchu rano awtodróhowe­ a nadróžne mištrownje w Bayerskej. W Berlinje wostachu wjacore šule, horty a pěstowarnje zawrjene. Na mnohich městnach wotměwachu so demonstracije a manifestacije. Do stawkow namołwili běchu dźěłarnistwa ver.di, GEW, GdP a IG twar. Na te wašnje chcedźa na dźěłodawarjow ćišć wukonjeć. Přistajenym krajow ma so mzda zwyšić znajmjeńša wo šěsć procentow. Tarifowe zjednoćenstwo krajow (TdL) ma wšak to za njespjelnjomne. Přichodne jednanja budu štwórtk w Podstupimje.

Kamjenica (dpa/K/SN). Specialne jednotki sakskeho kriminalneho zarjada su wčera wječor, podpěrane wot přisłušnikow Kamjeničanskeje policajskeje direkcije, w bydlenskim domje města wjacore bydlenja přepytali. Hač zwisuje to z padom „Al-Bakr“ z lońšeho decembra, w kotrymž zwjazkowe statne rěčnistwo móžneho teroroweho akta dla přepytuje, njeje dotal znate. Jednoho wobydlerja wěstotne mocy zajachu. Wo koho so jedna, njezdźělichu. Podhlad móžnych přihotow teroroweho nadpada w Kamje­nicy njeje pak so wobkrućił. Za wuzamknjene přiwšěm nimaja, zo je wobwinowany teroristiskej milicy Islamski stat pjenjezy słał.

Washington (dpa/K/SN). Tole je kaž zemjerženje w Běłym domje – nablaku wotstupi Michael Flynn, poradźowar ameriskeho knježerstwa w naležnosćach narodneje wěstoty. Tole bu w nocy oficialnje wobkrućene. Za Flynna, kiž zastawaše jedne z najwliwnišich městnow w kruhu prezidenta Donalda Trumpa, wopokaza so jako zahubny telefonat loni w decembru z ruskim wulkopósłancom Sergejom Kisljakom. Wumjetuja Flynnej, zo je z nim wo sankcijach napřećo Moskwje rěčał a pozdźišo wiceprezidentej Mi­kej Pencej njewěrnosć powědał. W swojim wotstupnym spisu Flynn wudawa,­ zo je njewotpohladnje njewěrnosć rjekł. Cyły čas swojeje karjery je stajnje­ nanajdokładnišo na česćownosć a sprawnosć dźiwał. Z naslědnikom Flynna a słužbnym poradźowarjom za narodnu wěstotu stanje so něhdyši general Keith Kellogg (72). Wobkedźbowarjo wočakuja, zo budźe nětko ćešo, připowědźene zbliženje mjez USA a Ruskej zwoprawdźić.

W Korutanskej wadźa so noweje krajneje wustawy dla

Celovec (SN/MkWj). Reforma korutanskeje krajneje wustawy, jedne z centralnych ćežišćow korutanskeho knježerstwa stron SPÖ, ÖVP a Zelenych, zbudźa w zjawnosći dźeń a wjetše diskusije.

Knježerstwowa koalicija bě so mjez druhim na to dorozumiła, zo je w nowej krajnej wustawje tež słowjenska mjeńšina ze sadu zakótwjena. „Korutanska so k swojej zrosćenej rěčnej a kulturnej mnohotnosći wuznawa. Rěč a kultura, tra­dicije a kulturne herbstwo maja so respektować,­ zawěsćić a spěchować. Sta­ra­ćelstwo­ kraja a gmejnow płaći za němsko-­ a słowjenskorěčnych krajanow w samsnej měrje.“

ÖVP pak mjenowane dojednanje hižo njedodźerži. Jeje krajny předsyda Christian Benger měni, zo tale formulacija we wjetšinje wobydlerjow dosć přiwisnikow njenamaka, haj, zo ju samo pači, a měła so tuž z noweje wustawy dospołnje šmórnyć, kaž lokalne medije rozprawjeja.

W swojim dowolu sym prěni króć trut (Drohne) na wědomje brała. Młody por měješe na wjeršku hory kašćik w rukomaj a hladaše stajnje­ k njebju. Něšto pozdźišo krosnowaše so muž z runje tajkim ka­šćikom po skłoninje horje. A z tymle techniskim nastrojom filmowachu woni přemóžacu krajinu. Trut lětaše nad hłowami dalšich pućowacych a nimale njemyleše. Jeno spodźiwne šumjenje lět přewodźeše. Na skłoninje sedźachu ludźo, kotřiž tele počinanje wobkedźbowachu. Wědźachu woni, zo su tohorunja na pasku? Ja znajmjeńša sej to tónraz hakle tak prawje wuwědomich­­.­ A hdźe so filmy pokazuja? Mjeztym njemóže so jednotliwc hižo škitać­ před filmowanjom bjez wosobinskeje dowolnosće a tež nic před tym, zo namaka so potom w swětadalokim in­terneće. A tomu hižo žadynžkuli zakoń njewobara. Pri­watnosć, adej!

Milenka Rječcyna

Praha (ČŽ/K). Čěske hospodarstwo je loni wo 2,5 procentow přibyło. Tole wupokazuja aktualne daty statistiskeho zarjada ČSÚ. Porno lětu 2015, w kotrymž bě přirost 4,3 procenty wučinjał, je drje to nahladnje mjenje, ale w přirunanju z cyłej Europskej uniju z 1,8 procentami rósta přeco hišće tójšto. Najwjetši přirost z 3,5 procentami docpě loni Madźarska. Najmjeńši z 0,9 procentami měješe Italska, mjeztym zo wučinješe wón w Němskej 1,6 procentow.

Čěscy analytikarjo maja lońše słabše inwesticiske aktiwity za hłownu přičinu mjeńšeho přibytka. Jeho ,„motor“ bě dale přetrjeba domjacnosćow. To swoje je tež eksport přinošował. Čěske předewzaća su twory za rekordnu sumu něhdźe 157 miliardow eurow wuwožowali. Do Němskeje, kotraž je hłowny wikowanski partner kraja, je wuwoz wo tři procenty zrostł, do Awstriskeje wo 6,4 a do Francoskeje wo 3,9 procentow. Do Ruskeje pak eksportowachu přibližnje pjeć procentow mjenje tworow, do susodneje Słowakskeje 4,2 procentaj mjenje.

Za lětsa wočakuja eksperća přirost čěskeho hospodarstwa wo 2,6 procentow.

Na předwječoru njedźelnych wólbow zwjazkoweho prezidenta w Berlinje su so łužiscy čłonojo zwjazkoweje zhromadźizny a dalši politikarjo ze zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU, srjedźa) zetkali. K nim słušachu mjez druhim Wojerowski wyši měšćanosta Stefan Skora (CDU, 2. wotprawa), nawodnica Šule za delnjoserbsku rěč a kulturu Choćebuz Uta Henšelowa (4. wotprawa), zapósłanča zwjazkoweho sejma Marja Michałkowa, sakski ministerski prezident Stanisław Tilich a zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Marko Šiman (wšitcy CDU). Foto: Tobias Gebhardt

Dźensa před 350 lětami narodźi so farar a pěsnjer Michał Frencel farskej swójbje w Budestecach. Jeho nan Michał njebě jeničce duchowny, ale tež rěčespytnik, prěni přełožer Noweho zakonja a tuž znaty jako załožićel hornjoserbskeje spisowneje rěče. Dźesać lět młódši bratr Abraham bě tohorunja dušepastyr, sławny stawiznar a sorabist. Po maturiće w Budyšinje studowaše Michał Frencel-młódši pjeć lět teologiju we Wittenbergu a skónči jako magister. Wot lěta 1695 hač do 1725 bě wón z woblubowanym serbskim fararjom w Čornym Chołmcu, hdźež je na wjelestronske wašnje serbske wosadne žiwjenje spěchował. Po tym bě hač do smjerće 1752 duchowny Janskeje cyrkwje w susodnych Wojerecach, hdźež bu pochowany. Kaž druzy muscy Frenclec swójbni je tež wón serbsce, łaćonsce a němsce pěsnił, zwjetša składnostne basnje. Hižo jako student we Wittenbergu spisa wuznaće k nahladnosći serbstwa „De idolis Serborum“. Zachowana je mjez druhim jeho serbska pěseń z lěta 1701, kotruž je wón nanej k połstatemu jubilejej­ ordinacije jako farar w Kózłom wěnował. Manfred Laduš

Na haće mjez Sernjanami a Nowoslicami su minjenu sobotu a njedźelu lodohokej hrali. Nastajichu sej wrota na lód a zamiškrichu na kromje hata wohenčk, zo bychu so w přestawkach při nim zwohrěli. Marko Róbl tule nadběhuje, Toni Cyž (nalěwo) a Tilo Žur (před wrotami) jeho wobkedźbujetaj. Po krutych zmjerzkach tołsty lód na haće hišće dźeržeše. Foto: Beno Šołta