Z wudaća: srjeda, 19 apryla 2017

Washington (dpa/K/SN). Flotila wjacorych ameriskich wójnskich łódźow z lěta- dłonošakom USS Carl Vinson, kotruž bě prezident USA Donald Trump před dźesać dnjemi ze Singapura k zatrašenju Sewjerneje Koreje wotkomandował, je tuchwilu hišće wjele tysac kilometrow wot swojeho poprawneho cila zdalena. Rěčnik Pentagona rjekny, zo su łódźe najprjedy do směra na Awstralsku płuwali, zo bychu so před sewjerozapadnym při- brjohom kraja na treningowej akciji awstralskeho namórnistwa wobdźělili. Nětko pak su wone po puću na sewjer do zapadneho Pacifika. Ameriske medije wšak twjerdźa, zo je so w knježerstwje komunikaciska pana stała.

London (dpa/SN). Britiski parlament měješe dźensa wo tym rozsudźić, hač wotměja so w kraju dočasne nowowólby. Premierministerka Theresa May bě sej tole žadała, zo by za swoje jednanja wo wustupje Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije podpěru zapósłancow měła. Najprjedy pak je wobšěrna debata delnjeje komory planowana. Dotal je komora do dweju lěhwow dźělena. May bě wčera njewočakowano nowowólby připowědźiła, dokelž trjeba dwutřećinowu wjetšinu. Po jeje woli měli so wólby 8. junija wotměć. Dyrbjał-li parlament tomu přihłosować, měł so wón 3. meje sam rozpušćić. Wuslědk wothłosowanja wočakowachu we wječornych hodźinach.

Wien (dpa/SN). W krizy ćěkancow dla zasadźuje so Awstriska hladajo na puć ćěkancow po Srjedźnym morju za raznišu kontrolu připućowanja. Nimo mjeztym zawrjeneje čary po balkanskich krajach je rozsudne, tež čaru přez morjo zaračić, rjekny nutřkowny minister Wolfgang Sobotka (ÖVP) němskej powěsćerni dpa. „Wuchowanje na morju njesměła jězdźenka do Europy być. Tak dawamy organizowanemu pašowanju ludźi kóždy argument, ćěkancow motiwować, so z hospodarskich přičin na strašny puć do Europy podać“, Sobotka rjekny. Tuchwilu njehodźi so hišće posudźować, kak so ličba ćěkancow w ćopłych měsacach wuwiwa. Awstriska pak je na to přihotowana, w běhu někotrych hodźin na nowy nawal reagować, rjekny minister hladajo na móžnu zawěru na mjezy k Italskej. Europa dyrbjała swoje wonkowne mjezy zhromadnje škitać. „Jenož tak móžemy dalšemu tragiskemu a bjezzmysłownemu wuměranju na morju zadźěwać.“

Opozicija w Turkowskej chce anulowanje wuslědka referenduma

Istanbul/Berlin (dpa/K/SN). Wot njeho samoho a syłow jeho přiwisnikow wulce sławjene dobyće prezidenta Recepa Tayyipa Erdoğana při jutrownu njedźelu přewjedźenym referendumje wo dwělomnym zawjedźenju prezidialneho systema njeje najskerje hišće doskónčne. Wólbna komisija chce skóržby nastupajo njeprawidłownosće při wothłosowanju pruwować. A tych je prawdźepodobnje dźeń a wjace. Po najnowšim je opozi­cija próstwu stajiła, wuslědk anulować, a chce, je-li trjeba, hić na Europske sudnistwo za čłowjeske prawa. Z 51,4 procentami bě změna wustawy jenož cyle snadne přihłosowanje dóstała. Přede­wšěm so kritizuje, zo bě wólbna komisija schwaliła, tež wot njeje njekołkowane a njewerifikowane wólbne lisćiki za prawe měć. To je ranjenje turkowskeho prawa. We wjacorych turkowskich městach, mjez druhim w stolicy Ankarje, w Istanbulu, a zapadoturkowskim Izmirje, zhromadźichu so wčera znowa tysacy, zo bychu přećiwo wuslědkej wothłosowanja demonstrowali.

31 nowowudaćow, wučbnicow a dalšich wuwučowanskich srědkow, maja so hač do zahajenja noweho šulskeho lěta do šulow rozwozyć, w kotrychž so serbšćina wuwučuje. Tež kubłarki změja wobdźěłanu přiručku za wužiwanje serbskeje rěče w pěstowarnjach. Wučerjo a šulerjo kaž tež kubłarki móža na papjeru ćišćane knihi a dźěłowe srědki domoj, do šule abo pěstowarnje nosyć. Nadźijomnje pak při tym njewostanje. Njech so knihi a zešiwki za mnohe předmjety jenož wot A do B a nawopak, schowane w tobole njetransportuja. Snano přibywa zaso žadosć, tež w přestawkach do nich pohladnyć a nic jenož na nowinki na smartfonje, kotryž nimale njewobmjezowany swět informacijow skića. Awtorojo, lektorojo, ilustratorojo, fotografojo – wšitcy na nastaću wučbnicow wobdźělni su sej to zasłužili. Wšako chowaja runje wone materialije we sebi wysoki kubłanski narok. Milenka Rječcyna

INTERNET je tež w susodnej Čěskej dźensniši dźeń njeparujomny medij. Tuchwilu wužiwa jón wšědnje 76,5 procentow wobydlerjow staršich hač 16 lět, potajkim na wšěch 6,7 milionow wosobow. Wot lěta 2006 sem je so ličba wužiwarjow interneta staršich hač 16 lět wo 36 procentow powyšiła. Tole zdźěleja medije kraja, złožujo so na daty Čěskeho statistiskeho zarjada (CSÚ). Z nich zdobom wuchadźa, zo so 1,6 milionow Čechow do interneta wohlada. „Zwjetša jedna so při tym wo wobydlerjow nad 65, ludźi zakładneje zdźěłanosće abo bjezdźěłnych“, wuswětla fakt šefina ČSÚ Iva Ritschelová, přispomnjejo, zo pak so jich podźěl lěto wob lěto pomjeńša. Wjetšina młodych ludźi do 24 lět surfuje dlěje hač 20 hodźin wob tydźeń w interneće. Něhdźe dwě třećinje wužiwarjow interneta so z nim přez notebook zwjazuje, přibližnje połojca posłužuje so kompjutera, smartfona abo tableta. Zdobom ličba tychle wužiwarjow dale spěšnje rosće. Wjetšina wužiwa internet wšědnje krótšo abo dlěje za skontaktowanje z přiwuznymi a znatymi,­ dale a bóle pak tež móžnosćow socialnych syćow dla. Telefonowanje přez internet porno tomu woteběra.

Něhdźe 170 běharkow a běharjow je so minjeny kónc tydźenja na mjeztym 27. jutrownym běhu po Rogeńskim parku w Choćebuzu wobdźěliło. Atmosfera bě kaž přeco swójbna a lóštna. Wobdźělnicy, kotřiž napřećo zachodej zwěrjenca startowachu, móžachu sej wšelake čary mjez 800 a 8 000 metrami wupytać. Na kóncu wubědźowanja mějachu organizatorojo za kóždeho wobdźělnika pisane jutrowne jejko spřihotowane. Foto: Michael Helbig

Sta křižerjow ze wšitkich dźewjeć křižerskich procesionow Hornjeje Łužicy a dalši wěriwi su wčera w Róžeńće tradicionalne dźakne kemše swjećili. Hłowny celebrant bě Ralbičanski farar Sćěpan Delan. W prědowanju namołwješe Radworski farar Beno Jakubaš młodych muži z jasnymi słowami wo tym rozmyslować, so do směra na duchownstwo podać. Kemše jako hósć we ławce sobu swjećił je Drježdźansko-Mišnjanski biskop Heinrich Timmerevers, kotryž so na kóncu słowa jimaše. Wón dźakowaše so křižerjam za sylne znamjenja wěry a dowěry k Bohu, za čož dósta wón přiklesk wjetšiny přitomnych. Foto: Michał Anders

Z nowosću je Serbska kulturna informacija w Budyskim Serbskim domje ćichu sobotu wopytowarjow wabiła. Prěni raz je křižer – Bjarnat Cyž z Noweje Jaseńcy – wo tymle nabožnym nałožku informował a při tym wo swojich dožiwjenjach jako tajki powědał.

Budyšin (CS/SN). Normalnje je, zo wuhladaš křižerja jenož na konju. W Budyšinje pak mějachu nowosć: Ćichu sobotu je Bjarnat Cyž wopytowarjam wo tym powědał a na jich prašenja wotmołwjał. Nazhonity křižer bě sobu přinjesł, štož křižer a kóń trjebataj, kaž su to šabraka, graty, wopušna sekla, suknja a cylinder.

Jutrowny nawal na prazwěrjenc, železnicu a park błudźenkow

Budyšin (SN/mwe). Nic jenož w hosćencach, hotelach a pensijach běchu jich mějićeljo na jutrownych swjatych dnjach z wobrotom spokojom, tež w parkach a druhdźe registruja jich wudźeržowarjo dosć spokojace wopytowarske ličby.

W Małowjelkowskim prazwěrjencu móžachu přez jutry něhdźe 10 000 hosći witać. Awtowe znamješka pokazachu, zo běchu sej přewažnje swójby z cyłeje Němskeje kaž tež z Čěskeje a Pólskeje do tohole njewšědneho areala z hakle njedawno přepodatym Mitozejom wulećeli. „Wjeselimy so přez wulkotny kónc tydźenja. Najebać njerjane wjedrowe prognozy, móžachmy w prazwěrjencu wjele ludźi witać“, nam Diana Liebsch z Budy­skeje wobdźělenskeje a zawodneje towaršnosće BBB zdźěli.