Z wudaća: póndźela, 09 oktobera 2017

póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Krótkopowěsće (09.10.17)

Dyrlich z noweje zběrki čitał

Budyšin. Serbski basnik Benedikt Dyrlich je minjeny pjatk w Budyskej tachantskej kniharni swójsku lyriku a prozu předstajił. Ćežišćo zaběra při tym nowa zběrka „Surreale Umarmungen“. Po čitanju wužichu wopytowarjo w połnje wobsadźenym wobchodźe składnosć, Dyrlichej prašenja stajić. Wosebity zajim měješe publikum na dwurěčnosći spisowaćela kaž tež na Łužicy.

Nahrawaja 3. dźěl

Zhorjelc. Nahrawanja za mjeztym 3. dźěl krimija sćelaka ARD „Wjelči kraj“ su njedawno w Zhorjelcu zahajili. Kaž měšćanske zarjadnistwo informuje, dyrbja dźěle města kaž Delnje wiki za nahrawanja zawrěć. Jako komisaraj stejitaj znowa Yvonne Catterfeld a Götz Schubert před kameru. Wusyłanski termin filma w ARD njeje hišće jasny.

Nowa předsydka

Wojerecy. Vera Apitz je nowa předsydka wotrjada mjetarkow Wojerowskeho sportoweho kluba. Čłonojo towarstwa su z njej wjelelětnu hrajerku 1. mustwa do tohole zastojnstwa wuzwolili. 27lětna naslěduje Torstena Rubana-Zeha. Wón bě hižo před dlěšim časom připowědźił, zo zastojnstwo wotrjadnika złoži.

wozjewjene w: Krótkopowěsće
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Dwurěčnosć fascinowała

Dorostowi koparjo při hrě wo Sakski pokal wulki wokomik dožiwili

Chrósćicy (na/SN). Koparjo SJ Chrósćicy su wčera hru wo Sakski pokal přećiwo profijam FSV Zwickauwa z 0:5 přěhrali. Přiwšěm pak bě to mnohim akteram kaž přiwisnikam jónkrótny a historiski po­dawk. Wjac hač 800 ludźi bě sej pokalny duel wobhladało. Zo běchu łužiscy koparjo hižo w NDRskim času přećiwo wyšoklasowym mustwam kaž Postup Biskopicy, PCK Schwedt abo Wocl Eisenhüttenstadt nastupili, drje je znate. Běchu to přećelske hry do zazběha sezonow. Wčerawša pokalna partija pak hrajerjow hišće bóle motiwowaše, wšako kopaja profije ze Šwikawy w 3. zwajzkowej lize.

wozjewjene w: Sport
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Integratiwna politika trěbna

Diskusija wo wotpačenju regiona Katalonska wot Španiskeje njepřestawa. To pohnuwa k tomu, tež wo situaciji narodnych mjeńšin w Němskej rozmyslować. Milenka Rječcyna je so ze zapósłancom Sakskeho krajneho sejma Hajkom Kozelom (Lěwica) rozmołwjała.

Z čim hodźi so z Wašeho wida konflikt w Španiskej rozrisać?

H. Kozel: To njehodźi so z pomocu statnych represalijow rjadować. Trěbnej stej sensibelny dialog a respektne politiske postupowanje napřećo etniskim mjeńšinam, a to nic jeno ze stron Španiskeje sameje, ale wosebje tež Europskeje unije a jeje čłonskich statow.

Mnozy, kotřiž so z tematiku zaběraja, widźa ju tež jako nadawk Europskeje unije.

H. Kozel: Cyle prawje. Trěbna je woprawdźita­ integratiwna mjeńšinowa politika.­ To je w zmysle powšitkowneho zajima,­ stabilitu Europy zachować.

Móže k tomu tež wobydlerska iniciatiwa Minority SafePack přinošować?

wozjewjene w: Rozmołwa
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Kak funguje serbskorěčne kubłanje?

Šulerjo Serbskeho gymnazija Budyšin steja w srjedźišću slědźenja Instituta slawistiki Pólskeje akademije wědomosćow we Waršawje. Tamniša asistentka-profesorka dr. Nicole Dołowy-Rybińska projekt wot spočatka lěta přewjeduje.

Waršawa/Budyšin (SN/CoR). Hižo dlěje hač dwanaće lět zaběra so Nicole Dołowy-Rybińska z europskimi rěčnymi mjeńšinami, mjez nimi tež Serbami. Wone běchu tema jeje disertacije a habilitacije (SN rozprawjachu). W nowym slědźenju koncentruje so wona na serbskorěčny dorost. „Mjeńšinowe rěče sej lochko nimaja. Ludźo – wosebje młodźi – móža wšudźe dźěłać, měšane mandźelstwa su normalne. Ćim wažniše je, přez kubłanje nowych rěčnikow zdobyć a tak přichod rěče zawěsćić“, rozłožuje kulturna wědomostnica. „Zwěsćich, kajku wulku rólu noworěčnicy w Bretonskej a Waliziskej hraja, ale tež, kotre problemy su. Chcu wědźeć, kajke je połoženje mjez Hornjoserbami a kotre faktory tu skutkuja.“

wozjewjene w: Kultura
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Moravanka we Łužicy kocertowała

Po wjacorych lětach bě kónc tydźenja zaso raz swětoznata čěska dujerska kapała Moravanka w Hornjej Łužicy z hosćom. Składnostnje 93lětneho wobstaća Bošečanskeje dujerskeje kapały wuhotowachu w tamnišej sportowej hali hudźbnicy pod nawodom Jana Slabáka sobotu wulce poradźeny koncert. A tón je tež tójšto serbskich lubowarjow čěskeje „dechovki“ dožiwiło. Foto: SN/Maćij Bulank

wozjewjene w: Łužica
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Babyjowy boom tež we Łužicy

Wiesbaden (dpa/SN/JaW). Babyjowy boom w Němskej traje. To zdźěla Zwjazkowy statistiski zarjad we Wiesbadenje. Pjate lěto pospochi je so w kraju wjac dźěći narodźiło. Loni je w chorownjach dohromady 776 883 ćěšenkow na swět přišło, štož wučinja 6,3 procenty wjac hač w lěće 2015 a samo 18,7 procentow wjace hač před pjeć lětami. Kak je ličba porodow cyłkownje rozrostła, wšak dokładnje rjec njemóža.

Mały babyjowy boom zwěsćeja tež w serbskej Łužicy. W delnich Sulšecach je so lětsa šěsć dźěći narodźiło, wobkrući Serbskim Nowinam wjednica Kulowskeho woby­dlerskeho zarjada Cordula Ollek. Zdobom wona rjekny, zo je to najwjac zašłych šěsć lět. „Hižo 2010 bě so w Sulšecach šěsć dźěći narodźiło, lěto do toho sydom. Lěto 2017 pak hišće nimo njeje, tak móže so liča hišće powjetšić.“ Swoje wjeselo nad wjac dźěćimi njemóže tež Sulšečanski wjesny předstejićer Jurij Brösan zatajić. Wón so nadźija, zo prawje marku 300 wobydlerjow bórze překroča. Tuchwilu bydli we wsy 299 ludźi.

wozjewjene w: Łužica
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Zadźěwk přewinyłoj

Berlin (dpa/SN). CDU a CSU stej so po dołhim boju wo wobmjezowanje ličby ćěkancow dojednałoj. Tak chcedźa wob lěto maksimalnje 200 000 ćěkancow w Němskej přiwzać. Tole zhoni powěsćernja dpa z kruhow wobdźělnikow jednanjow unije, hdźež su zhromadny kurs přichodnych koaliciskich rozmołwow diskutowali­. W rozkorje wo kompromis wobmjezowanja ćěkancow stej CDU a CSU­ najwažniši zadźěwk přewinyłoj.

Su přećiwo wotpačenju

Barcelona (dpa/SN). Statysacy ludźi je wčera we hłownym měsće Kataloniskeje Barcelona přećiwo wotpačenju wot Španiskeje demonstrowało. Tak hłowachu na přikład: „Sym Španičan!“ Najebać namołwow k dialogej z Kataloniskim knježerstwom wostanje španiski ministerski prezident Mariano Rajoy kruty. „Španiska njebudźe dźělena. Budźemy wšitke wobstejace móžnosće wučerpać, zo bychmy tole zawěsćili“, wón zwurazni.

Wobłuki chcedźa reformować

wozjewjene w: Kraj a swět
„Muž widźi róžojće“ rěka aktualna produkcija Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła. Jan Mikan ma hłownu­ rólu w němskorěčnej komediji, w kotrejž pod režiju Petera Kuby tež Rainer Gruß, Olaf Hais, Marian Bulank, Torsten Šlosar, Gabriele Rothmann a Lisa Lasch sobu skutkuja. Sobotu měješe inscenacija swoju přewšo wuspěšnu premjeru. Foto: Miroslav Nowotny

wozjewjene w: Kultura
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

To a tamne (09.10.17)

Lubosć njeje pjekarski přidawk a nima w pječwach ničo pytać. To znajmjeńša měnja ameriscy žiwidłowi kontrolerojo a napisachu pjekarni w massachusettskim měsće Concord porok. Pjekar smě w přidawkach za snědanske tružki jenož krute wobstatki mjenować. „Waša marka Nashoba Granola ma jako přidawk ‚lubosć‘, štož njeje zwučene mjeno za přidawk“, rěka w lisće dohladowanskeho zarjada­ FDA.

80lětna pasažěrka je na Düsseldorfskim lětanišću alarm zawiniła. Wona bě so njewotpohladnje alarmoweho knefla dótknyła, na čož alarm zaskoči. Awtomatisce buchu wšitke přistupy zawrjene a dźěle­ lětanišća ewakuowane. Žona bě njewotpohladneho alarma dla cyle zamylena. Po něhdźe hodźinje wšitko zaso po zwučenym wašnju běžeše, ludźo pak dyrbjachu hišće raz přez kontrolu.

wozjewjene w: To a tamne
póndźela, 09 oktobera 2017 14:00

Hladarjo su nuznje trěbni

Drježdźany (dpa/SN). Wot lěta 2008 je so ličba bjezdźěłnych hladarjow starych w Sakskej wjace hač społojčiła. W juliju zličichu po cyłym swobodnym staće 453 njewobsadźenych městnow při hladanju chorych a 926 při hladanju starych. Tomu napřećo steješe 171 a 119 bjezdźěłnych fachowcow. Nimale 14 procentow hladarjow starych je staršich hač 55 lět. W přichodnych dźesać lětach so kóždy sedmy z nich na wuměnk poda, a potrjeba budźe potom hišće wjetša. W šulskim lěće 2016/2017 je 1 500 zajimcow wukubłanje na hladarja starych zakónčiło, w hladanju chorych bě jich 1 000. Njehodźi pak so rjec, hač woni w powołanju wostanu. Wšako su wulke rozdźěle při zasłužbach na zapadźe a wuchodźe Němskeje. Přerězna mzda hladarja starych w Sakskej wučinješe loni 2 050 eurow, štož je 688 eurow mjenje hač na zapadźe.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND