Oslo/Stockholm (dpa/SN). Mjezynarodnu kampanju k atomarnemu wotbrónjenju (Ican) počesća lětsa z Měrowym Nobelowym mytom. To zdźěli norwegski Nobelowy komitej w stolicy Oslu. Jury dyrbješe mjez 318 požadarjemi rozsudźić. Mjez nimi běchu 215 wosobow, wospjet tež zwjazkowa kanclerka Angela Merkel, a 103 organizacije. 940 000 eurow hódne myto přepodadźa 10. decembra, na posmjertninach załožićela myta a wunamakarja dynamita Alfreda Nobela, w Oslu.
Literarne Nobelowe myto spožča britisko-japanskemu spisowaćelej Kazuo Ishiguro, kaž pisa šwedska akademija w stolicy Stockholmje. Jury spisowaćelow, historikarjow, literaturo- a rěčewědnikow je mytowaneho z pjeć hłownych kandidatow wuzwoliła. Poslednja z Němskeje pochadźaca nošerka tohole myta bě spisowaćelka Herta Müller w lěće 2009.
Budyšin (SN/MiR). Awtodróha A4 ma so wutwarić. Tole žadaja sej wosom politikarjo sakskeje CDU. Zhromadnje za projekt wustupujo mjenuja so woni Alianca za wutwar A4. Sakski statny minister za wobchad Martin Dulig (SPD) iniciatiwu podpěruje. „Žadamy sej krótkodobny kónc spjećowanja zwjazkoweho ministerstwa za wobchad. Chcemy, zo wutwarja na A4 mjez Zhorjelcom a Nossenom jako prěnju naprawu nakromne pasma. To je z mało pjenjezami a spěšnje móžno“, rozłožuje zapósłanc krajneho sejma a iniciator aliancy Marko Šiman (CDU). 37 000 jězdźidłow na dźeń přerěznje po tutej čarje jězdźi. To nima hižo być měritko za dotalny njewutwar, ale situacija, hdyž na dźeń wjace hač 80 000 magistralu wužiwa. Dalši krok ma być, tule najwažnišu wobchadnu žiłku, kotraž wuchodnu a zapadnu Europu zwjazuje, znajmjeńša na šěsć čarow wutwarić, štož je dołhodobny zaměr skupiny. Z wobchado-techniskich přičin ma mjez Drježdźanami-sewjer a Nossenom wosomčarowa trasa nastać. To je wotwidźomneho přiběraceho wobchada w přichodnych lětach trjeba.
WJETŠINA čěskich dźěći, cyłkownje 66 procentow – najwjace w rjedźe krajow – skutkuje we wólnym času w najwšelakorišich kružkach. Tole zwěsća agentura IPSOS, kotraž je staw w tymle nastupanju zdobom w Słowakskej, Bołharskej a Pólskej přepytowała. W Słowakskej zaběra so w kružkach runje połojca dźěćiny, w tamnymaj krajomaj hišće mjenje. W Čěskej wšak starši swoje dźěći po šuli do zajimawych kružkow sćelu. Najwjace z nich je přeswědčenych, zo su kružki wažny wobstatk kubłanja a zdźěłowanja. Eksperća maja bjeztoho za to, zo hraje zaběra w kružkach wuznamnu rólu při formowanju wosobiny. Najpopularniše su sportowe a wuměłstwowe kružki, na přikład hudźbne, tworićelske, rěčne a dźiwadłowe. Hudźbne a druhe muziske skutkowanje poskićeja zakładne wuměłstwowe šule. Aktiwity w kružkach zmóžnjeja tež mnohe šulske kubłanišća, dźěćace a młodźinske domy a nimale dwě třećinje pěstowarnjow. Kružki tam słuža hłownje tomu, wuknyć cuze rěče abo hrać na pišćałce resp. hajić ludowe reje. W pěstowarnjach je wobdźělenje darmotne, šule zběraja zwjetša skromny přinošk.
Tež w přichodźe ma staršiski přinošk za dźěćacej dnjowej přebywanišći w Dźěwinskej gmejnje w dalokej měrje stabilny wostać. Na to dojednachu so gmejnscy radźićeljo na zašłym posedźenju.
Dźěwin (AK/SN). Wot 1. januara 2018 zwyši so měsačny přinošk staršich za dźewjećhodźinske zastaranje jich dźěći w žłobiku wot dotal 175 na 180 eurow. Tole su gmejnscy radźićeljo z jednym napřećiwnym hłosom nětko schwalili. Njezměnjenej wostanjetej měsačnej přinoškaj 90 eurow za pěstowarnju a 54 eurow za hort.
Pozadk je sakski zakoń wo dźěćacych dnjowych přebywanišćach. W nim so orientuje, zo měli starši za městno w žłobiku měsačnje znajmjeńša 20 procentow, najwjace pak 23 procentow cyłkownych wudawkow za dźěćace zarjadnišćo přewzać. Za pěstowarnju a hort je to 20 do 30 procentow. Posledni raz su staršiski popłatk w lěće 2014 zwyšili. Tehdy kaž tež nětko pohibuje so Dźěwinska gmejna jasnje na delnjej kromje wot swobodneho stata žadanych sadźbow.
Petera Michalu su njedawno za Čornochołmčanskeho wjesneho předstejićerja wuzwolili a spřisahali. Mjeztym wón wjes intensiwnišo zeznawa a wjes jeho. Wo zaměrach 60lětneho je so Andreas Kirschke z nim rozmołwjał.
Knježe Michala, kak je k tomu dóšło, zo sće so z wjesnym předstejićerjom stał?
P. Michala: Běch hižo we wjesnej radźe, jako bě Gertrud Wincarjowa předstejićerka. To bě 1997. Wot lońšeho sym znowa čłon wjesneje rady. Dokelž je Mirko Pink po dwanaće lětach zastojnstwo předstejićerja złožił, pytachmy za naslědnikom. Sym najstarši we wjesnej radźe, tuž sym funkciju přewzał.
Kak so do njeje zadźěłujeće?
P. Michala: Nawjazuju kontakty k towarstwam a wobydlerjam. Wažne je, zo připosłuchaš a tak wo starosćach ludźi zhoniš. Moja zasada je, ludźi wo rozsudach sčasom informować.
Na kotrych ćežišćach tuchwilu dźěłaće?
Njebjelčicy (CRM/SN). Lětuši rjad nazymskich koncertow, zarjadowany znowa wot Załožby za serbski lud, je so wčera popołdnju w Njebjelčicach zahajił. Kaž je tam z wašnjom, zhromadźichu so wjesnjenjo a dalši hosćo hižo hodźinu do koncerta k swačinje. A to z prawym serbskim pjekarskim tykancom.
Lubowarjo serbskeho ludoweho spěwa přińdźechu hižo na zahajenskim koncerće cyle na swoje kóšty. Najstarši serbski chór, Radworska Meja z dirigentom Pětrom Cyžom, jón wuhotowa. Přez hodźinu trajace hudźbne zarjadowanje, wot Lydije Zopineje a Bena Bělka rutinowanje moderěrowane, wopokaza so znowa jako dosć wotměnjawe a tematisce derje natwarjene. Z radosću smědźeše so tež zwěsćić, zo njewobsteji naše dźědźinstwo jenož z bohateje zběrki pěsnjow z luda, ale zo su naši komponisća w běhu někak dweju lětstotkow wjele dobrych a dźensa dale rady spěwanych a słyšanych sadźbow spisali. A zdobom tež wjele nowych wuměłskich składbow wšelakich stilow skomponowali.