Z wudaća: wutora, 15 meje 2018

Choćebuz (SN). Pod hesłom „Rěč je přichod“ su so wčera zastupnicy frakcijow Lěwicy krajneju sejmow Sakskeje a Braniborskeje zhromadnje ze serbskimi gremijemi a institucijemi w Choćebuzu k mjeztym 13. serbskemu dnjej zešli. W srjedźišću prawidłownje wotměwaceho so cyłodnjowskeho wuradźowanja steješe tónkróć serbskorěčne kubłanje w zwjazkowymaj krajomaj.

Z nowym serbskim zakonjom je Braniborska wažne wuhibki za zachowanje a wožiwjenje regionalnych a mjeńšinowych rěčow stajiła. Serbski zapósłanc Lěwicy w Sakskim krajnym sejmje Hajko Kozel, rěčnik frakcije za naležnosće narodnych mjeńšin, rjekny: „Braniborska je hladajo na Saksku mjeztym wodźacu rólu nastupajo zesylnjenje prawow mjeńšin přewzała, kotrež hižo lětstotki rěč a kulturu našeje domizny wobohaćeja. Sakska krajna politika móhła z toho wuknyć. Moja frakcija chce dźensnišu diskusiju dokładnje wuhódnoćić a swoje prawo na próstwy a iniciatiwy wužić.“

New York (dpa/SN). Po najnowšich namócnosćach z dźesatkami morjenych Palestinjanow USA wotpokazuja, konfrontacije njewotwisnje přepytować. Mjez čłonami Bjezstrašnostneje rady UNO su wčera dokument rozšěrjeli, w kotrymž sej zhromadnje tajke přepytowanje žadaja. USA pak naćisk blokuja, kaž diplomat powěsćerni dpa wobkrući. Rada chcyše dźensa wo namócnosćach wuradźować a so wot społnomócnje­neho UNO za Bliski wuchod Nikolaja Mladenowa informować dać.

Při zdźěla namócnych protestach dźesaćitysacow ludźi při namjeznym płoće w Gazaskim pasmje běchu israelscy wojacy znajmjeńša 58 Palestinjanow zatřělili a wjace hač 2 700 ludźi zranili.

Prezident USA Donald Trump bě w decembru Jerusalem jako stolicu Israela připóznał. Wčera wotewrěchu USA nowe wulkopósłanstwo w Jerusalemje, štož wjedźeše k masowym protestam Palestinjanow. Wotewrjenje pósłanstwa na 70. róčnicy załoženja Israela su w Tel Avivje porno tomu wulce woswjećili.

Braniborski premier namołwja wuchodoněmske kraje k zhromadnosći

Drježdźany (dpa/SN). Braniborski ministerski prezident Dietmar Woidke (SPD) wuchodoněmske kraje namołwja, sebjewědomišo wustupować a mjezsobnosć pěstować. „Je přewšo wažne so do cyłka zjednoćić a swoje zajimy zhromadnje přesadźić“, rjekny Woidke na kromje konferency w Drježdźanach powěsćerni dpa. Při tym njesměli ani na zajimy swójskeje strony ani zwjazkoweho knježerstwa dźiwać. „Dyrbimy na wuchodźe – najebać hordosć na wšo docpěte – bóle swoje łochće wužiwać“, politikar SPD podšmórny. Wón je sej toho ­wědomy, zo su tež na zapadźe wšelake kónčiny w ćežkim połoženju. Tola tři lětdźesatki po politiskim přewróće w NDR je rozdźěl mjez wuchodom a zapadom přeco hišće wulki, na hospodarskim polu runje tak pola dawkowych dochodow a druhdźe. „To njeje akceptabelne.“

Hišće w januaru rěkaše w našim wječorniku, zo so na wotewrjenskich časach ­Budyskeje SKI hač do lěta 2020 ničo nje­změni. Nětko pak je so Załožba za serbski lud rozsudźiła, ju dwójce wob tydźeń hač do 18 hodź. spřistupnić. Załožba dale připowědźi, zo jedna so při tym wo prěni krok – přichodnje móhło k tomu dóńć, zo móža zajimcy poskitki institucije stajnje cyłodnjowsce wužiwać. Załožba pokazuje tu fleksibilitu a wolu, so realnym wobstejnosćam přiměrić. SKI dźě njeje zarjad, kotryž hodźał so po tež dźensa hišće knježacych a tehdy nic bjez skradźneje myslički koncipowanych pruskich prawidłach organizować, hdźež wobydler, ma-li raz chwile, často před zawrjenymi durjemi steji. Dobry tuž to signal. Přiwšěm měli perspektiwisce a bjezwuwzaćnje tež na wopytowarjow a turistow myslić, kotřiž sej kónc tydźenja do Budyšina wuleća.

Bosćan Nawka

Hdźe namakaja so jědźe z tradiciju, lětstotki wróćo sahacej? Wobsteji europska jědźna tafla? Što su kulinariske wosebi­tosće regionow? Prašenja to, z kotrymiž zaběra so awtor telewizijneje serije „Der Geschmack Europas“ Lojze Wieser. Ideja, so filmisce rozestajeć z jědźemi w jed­not­liwych regionach Europy, zakorjene­nymi w nazhonjenjach jeje wobydlerjow a zwěčnjenymi w literaturje a spěwach, słowjenskeho nakładnika z korutanskeho Celoveca hižo mnohe lěta zaběra.

Frankfurt nad Wódru (RD/SN). Senat załožby Europskeje uniwersity Viadrina Frankfurt nad Wódru je jednohłósnje ­politologowku prof. dr. Juliju von Blumenthal za nowu prezidentku Viadriny wuzwolił, a to minjenu srjedu. 47lětna nastupi zastojnstwo spočatk nazym­skeho semestra w oktobrje. Tuchwilu skutkuje wona hišće jako dekanka kulturno-, socialno- a kubłanskowědomostneje fakulty na Berlinskej Humboldtowej uniwersiće.

„Runje w tych časach, kotrež Europu a němsko-pólske styki tak wužaduja“, chcu Europsku uniwersitu „jako centralne městno zhromadneho wuknjenja a rozmyslowanja skrućeć“, wozjewi Blumenthal dźeń po wuzwolenju. Při tym dźe wo to, „ze sćerpliwosću a zasakłosću“ projekt zhromadneje němsko-pólskeje fakulty pohonjeć. Viadrina a Poznańska Uniwersita Adama Mickiewicza jednatej hižo pjeć lět wo jónkrótnym mjezu překročacym bilateralnym wy­sokošulskim zarjadnišću a wotpohladujetej, je při Collegiumje ­Polonicumje w pólskich Słubicach zasydlić.

Minjeny kónc tydźenja su na wjacorych městnach mejemjetanje přewjedli. Mjeztym pak zo ma tónle nałožk dru­hdźe dołhu tradiciju, bě to w Dobrošicach po wjele lětach premjera.

Dobrošicy (aha/SN). „Ženje tak rjenje njej’ było ...“ klinčeše minjenu sobotu popołdnju po Dobrošicach. Nimale wšitcy wjesnjenjo běchu so při wjesnej kapałce zešli, hdźež spěw zhromadnje zanjesechu. Jim bě to wokřewjacy podawk, zo dožiwja po 65lětnej přestawce we wsy ­zaso mejemjetanje, kotrež běchu tam hač do lěta 1953 přewjedowali.

Prjedy hač meja padny, zaćahny wosom porow dźěći – štyri holcy w katolskej narodnej drasće – na swjedźenišćo. Pod přewodom Pětra Raba na akordeonje spěwachu a rejwachu wone „Wjesele dźensa“, „Šewca“ kaž tež „Katyržinku“. Na to běchu so z młodymi maćerjemi derje přihotowali. Při powalenju meje pomhachu starši mužojo kaž 67lětny Horst Gerberich a šěsć lět starši Alfons Čórlich. Wjeršk ze serbskej chorhoju ­docpě jako prěni hakle šěsćlětny Va­lentin Dźisławk, kiž sej swoju sotru ­Maiku za mejsku kralownu wuzwoli. ­Rjany to wobraz, hdyž poda so kralowski por ­na swjedźensce pyšenym konju po wsy.

Wurjadne posedźenje Njeswačanskeje gmejnskeje rady trěbne

Njeswačidło (JK/SN). Samo na sebi chcychu Njeswačanscy gmejnscy radźićeljo lětuši hopodarski plan měć dawno hižo wobzamknjeny a z blida. Za to měł plan dwójce sydom dnjow zjawnje wupołoženy być. Předwidźany čas pak je so wjacorych swjatych dnjow dla podlěšił. Mjeztym nasta trěbnosć, hišće někotre pozi­cije změnić a doskónčny, korigowany plan nastajić. Dokelž nochcedźa so po słowach wjesnjanosty Gerda Schustera (CDU) komdźić a na dwěmaj posedźenjomaj hłowneho wuběrka kaž tež financneho wuběrka čas brojić, su na zašłym posedźenju gmejnskeje rady wobzamkli, wurjadne posedźenje k hospodarskemu planej 29. meje přewjesć. Potom, tak so nadźijeja, budźe plan w tajkej formje, zo hodźi so Budyskemu krajnoradnemu ­zarjadej k schwalenju zapodać.

Do hrjebje padnył a so ćežko zranił

Kulow. Z kolesom podaštaj so w rańšich hodźinach minjeneje njedźele młodostnaj ze Salowa do Kulowa. Z dotal njeznateje přičiny zajědźe jedyn z njeju něhdźe 200 metrow před Kulowom z puća a padny do něhdźe tři metry hłubokeje hrjebje, w kotrejž rěčka ćeče. Kaž Zhorjelska policajska direkcija rozprawja, so 18lětny při tym ćežko zrani. Z helikopterom dowjezechu jeho do chorownje. Što bě so dokładnje stało, policija přepytuje.

Wobornicy hašeć dyrbjeli

Wulki Wjelkow. Palaceho so carporta dla su zawčerawšim wječor we Wulkim Wjelkowje wohnjowu woboru alarmowali. Drjewjana konstrukcija słušeše k bydlenskemu domej na nawsy. Po wšěm zdaću bě techniski defekt přičina wohenja. Wobsedźer bě najprjedy sam spytał płomjenja podusyć. Njeměješe pak při tym wjele wuspěcha, tak zo wone na susodnu kólnju přeskočichu. Hakle wohnjowym wobornikam z Budyšina, Małeho Wjelkowa, Słoneje Boršće a Sćijec so poradźi woheń zhašeć.