Z wudaća: wutora, 19 junija 2018

wutora, 19 junija 2018 14:00

Krótkopowěsće (19.06.18)

Ilegalna fabrika zawrjena

Bratislava. W Słowakskej su ilegalnu cigaretowu fabriku zawrěli, kotraž bě prawdźepodobnje wšu zapadnu Europu z falšowanymi cigaretami zastarała. Při raciji w srjedźosłowakskim měsće Revúca su po informaciji policije 10,5 milionow cigaretow a šěsć tonow tobaka sćazali. Dwě wosobje buštej zajatej. Jimaj hrozy hač do dwanaće lět jastwa.

Šansa za Wojerowski gymnazij

Drježdźany. Šěsć sakskich šulow wobdźěli so přichodne šulske lěto na nowym modelowym projekće „Twoja ideja? Twoja­ šula. Twój rozsud!“ wo demokratiji. Sakska załožba za młodźinu je z 21 zajimowanych kubłanišćow mjez druhim Wojerowski Léona Foucaultowy gymnazij wulosowała. Wo wobdźělenje prócowali běchu so gymnazije, wyše a spěchowanske šule z cyłeje Sakskeje.

Myto Lojzy Wieserej

wozjewjene w: Krótkopowěsće
wutora, 19 junija 2018 14:00

Wo wobchadźe z wohenjom

Chcedźa šule do wužadaceho projekta zapřijeć

Wulke Ždźary (AK/SN). Kedźbliwe wobchadźenje z wohenjom bě njedawno tema­­­ pjećdnjowskeho projekta „Fascinacija woheń“ za předšulske dźěći ze Šćeńcy a Wulkich Ždźarow. Wot lěta 2010 je Armin Berger z Wojerowskeje powo­­­łanskeje wobory zamołwity za kubłanje na polu wohnjoškita. Třinaće dźěći je z Wulkich Ždźarow a sydom ze Šćeńcy, ze zarjadnišćow, kotrejž stej w nošer­stwje Miłočan­skeho Křesćansko-socialneho kubłanskeho skutka, je so na projekće wobdźě­liło. Pod dohladom nawuknychu wone z wohenjom wobchadźeć.

wozjewjene w: Kubłanje
wutora, 19 junija 2018 14:00

Žanu paniku klěšćow dla

Za Budyski wokrjes zwěsćichu eksperća zwyšeny natyknjenski strach klěšćow dla. Schorjene krejcycaki so dźeń a bóle rozmnožeja. Měrćin Weclich je so za tym w nowinarskim běrowje Budyskeho krajnoradneho zarjada prašał.

Su teritorialne rozdźěle? Jeli, kotre?

Peter Stange: Rizikowe kónčiny su pře­co na jedne lěto wupokazane. W Budyskim wokrjesu žane rozdźěle njejsu.

Měli so ludźo, młodźi kaž tež starši, klěšćow dla šćěpić dać?

Peter Stange: Haj, kóžde šćěpjenje je rozumne. A je darmotne.

Su ludźo rozdźělnje wohroženi, su mjez nimi­ rizikowe skupiny?

Peter Stange: Imunostnje słabi měli wosebje kedźbować.

Kak su ludźo na šćěpjenje přihotowani, su domjacy lěkarjo něčemu připokazani?

wozjewjene w: Rozmołwa
wutora, 19 junija 2018 14:00

Z dźiwadźelenjom mjezy přewinyć

W nowym Thespis-centrumje móža zajim­cy wotnětka swójske ideje na polu lajskeho dźiwadła zwoprawdźić abo hižo­ wobstejacym projektam so přidružić. Hłowny zaměr je integracija.

Budyšin (SN/bn). Pod hesłom „Čiń sobu!“ su wčera w Budyšinje nowy, tak mje­no­wany sociodźiwadłowy Thespis-centrum na Hošic hasy wotewrili. Zaměr projekta je, na zakładźe zhromadneho dźiwadźelenja kulturne mjezy rozpušćić a nimo wjesela na hraću wosebje integraciju kaž tež inkluziju šěrić. Na nowinskej konferency rjekny Lutz Hillmann, intendant Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła, kotrež je nošer projekta: „Centrum je naposledk konsekwenca toho, štož je so před lětomaj tu na Žitnych wikach stało. Po lońšim festiwalu ‚Witajće druhdźe III‘ smy cyłkownje tři próstwy wo spěchowanje projekta zapodali. Statne ministerstwo za socialne a škit konsumentow je we wobłuku směrnicy Integratiwne naprawy nam za přichodne tři lěta srědki Sakskeje natwarneje banki přizwoliło.“

wozjewjene w: Socialne

Budyšin (SN/at). Na hnujace wašnje su so swójbni, přećeljo, bywši kolegojo a serbska zjawnosć z Delnjeje a Hornjeje Łužicy wčera na Budyskim Tuchorju z komponistom a hudźbnym wědomostnikom Detlefom Kobjelu rozžohnowali, kiž bě 18. meje w 75. žiwjenskim lěće zemrěł.

Žarowansku swjatočnosć w štyrjoch rěčach zemrěteho – jeho delnjoserbskej maćeršćinje, hornjoserbskej a němskej dźěłowej rěči kaž tež hudźbnej jako rěči wutroby – swjećeše farar Cyril Pjech w Tuchorskej cyrkwi. W prědowanju rysowaše wón Detlefa Kobjelu jako nana serbskeje swójby, kiž je „wšitko činił, zo by­ wam lochko było“. A „jeho hudźba klinči dale w našich wutrobach“. Jeho wutroba bě doma w Delnjej Łužicy, hdźež je jako syn pjekarja wotrostł.

Nimale 150 kruchow najwšelakorišeho razu wučinja kompozitoriske tworjenje njeboćičkeho. Wone „słušeja do manifestneho wobstatka serbskeho hudźbneho tworjenja“, hódnoćeše komponist Juro Mětšk.

wozjewjene w: Kultura
wutora, 19 junija 2018 14:00

Rekordna ličba ćěkancow

Genf (dpa/SN). Hišće nihdy njetrjebaše na swěće telko ludźi krizow a konfliktow dla ćěkać kaž loni. Cyłkownje bě 2017 po wšěm swěće 68,5 milionow ludźi na ćěkańcy, po 65,5 milionach lěto do toho. To zdźěli pomocny skutk UNHCR w swojej najnowšej rozprawje dźensa w Genfje. Najwjetšu ćežu migrantow dla pak njenjesu bohate kraje, ale w prěnim rjedźe susodne chude kraje. Němska je 970 400 ćěkancow přiwzała a steji tak po Tur­kowskej, Pakistanje, Ugandźe, Libanonje a Iranje na šestym městnje.

Hdźe je masterski plan?

Berlin (dpa/SN). Předsydka Zelenych Katrin Göring-Eckardt němske zwjazkowe knježerstwo namołwja, dwělomny „migraciski plan“ zwjazkoweho nutřkowneho ministra Horsta Seehofera (CSU) skónčnje wozjewić. „Zo nichtó tak mjenowany masterski plan njeznaje, je skandal“, rjekny Göring-Eckardt nowinarjam. Minister Seehofer bě minjeny tydźeń připowědźił, zo chcył plan wozjewić. Njedorozumjenjow ze zwjazkowej kanclerku Angelu Merkel (CDU) dla pak je to najprjedy raz cofnył.

Wikowanska wójna hrozy

wozjewjene w: Kraj a swět
Stolica Wulkeje Britaniskeje London je wot wčerawšeho wo atrakciju bohatša. Ze swjatočnej ceremoniju su najnowši projekt ­83lětneho wuměłca Christo přepodali: Wosrjedź kumštneho jězora w centralnym Hydeparku płuwa gigantiska skulptura ­„Mastaba“ ze 7 506 staplowanych wolijowych sudow. Ze swojej pisanosću a z hoberskimi dimensijemi – 20 metrow wysoki, 30 metrow šěroki a 40 metrow dołhi – drje budźe to centralny „putniski objekt“ lětušeho lěća w Londonje. Foto: pa/Ray Tang

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 19 junija 2018 14:00

To a tamne (19.06.18)

Spušćejo so na nawigacisku funkciju swojeho mobilneho telefona bě muž w Schleswigsko-Holsteinskej ze swojim lěhadłowym kolesom nadobo na awtodróze A1 po puću. 43lětny z USA policiji rjekny, zo je ducy z Osla do Barcelony a zo je jeho smartphone na awtodróhu pósłał. Zastojnicy su muža powučili a jeho ze słowami „dobru jězbu“ po prawym puću dale pósłali.

Kwasna nóc Berlinskeho porika je so z policajskim zasadźenjom w jednym z Braunschweigskich hotelow skónčiła. Wopitaj běštaj so nowaj mandźelskaj tak zwadźiłoj, zo 50lětna njewjesta zastojnikow alarmowaše. Wona płakaše a skoržeše, zo bě ju 62lětny mandźelski bił a jej kwasny šat roztorhał. Tón wšak jej wumjetowaše, zo je „jenož za pjenjezami“. Muž dyrbješe na to hotel wopušćić.

wozjewjene w: To a tamne
wutora, 19 junija 2018 14:00

Zwjazkza mjeńšiny sensibilizować

Berlin (SN/JaW). Ćežišća a žadanja awtochtonych narodnych mjeńšin a narodnych skupin Němskeje w 19. legislaturnej periodźe Němskeho zwjazkoweho sejma stejachu w srjedźišću prěnjeje dźěłoweje rozmołwy nawodnicy mjeńšinoweho sekretariata Judit Šołćineje ze zapósłancom zwjazkoweho Axelom Müllerom (CDU). Wo tym informuje sekretariat w nowinskej zdźělence.

Kaž w zdźělence dale rěka, bě zetkanje minjeny tydźeń wažne za wobě stronje. Müller je w nutřkownym wuběrku zwjazkoweho sejma rozprawjer frakcije CDU/CSU za narodne mjeńšiny Němskeje. Zdobom je studowany jurist čłon a zastupowacy čłon poradźowaceju wuběrkow za naležnosće němskich Sintow a Romow kaž tež Serbow. „Wosobinske rozmołwy ze zapósłancami sejma mam za jara wažne“, Judit Šołćina rozłožuje. „Dawamy tak politikarjam nadrobny dohlad do skutkowanja narodnych mjeńšin. Tuž bě nam na rozmołwje bytostne, knjeza Müllera jako noweho zapósłanca za naše skutkowanje sensibilizować ­a zdobyć.“ Wo detailach nimale hodźinskeje dźěłoweje rozmołwy wobaj ničo njeprajištaj.

wozjewjene w: Kraj a swět
wutora, 19 junija 2018 14:00

Rozrisanje njewotwidźomne

Waršawa (dpa/SN). W justicnej zwadźe mjez komisiju Europskeje unije a pólskim narodnokonserwatiwnym knježerstwom njeje najebać dalše rozmołwy hišće žane rozrisanje wotwidźomne. Komisija EU bě přidatne informacije z Waršawy nastupajo dwělomne zakonje dóstała a chce je nětko analyzować, zdźěli wiceprezident komisije Frans Timmermans po zetkanju z pólskim ministerskim prezidentom Mateuszom Morawieckim wčera we Waršawje. „Nadźijam so, zo móžemy konstruktiwny dialog dale wjesć, rjekny Timmermans. Tež Pólska je zwólniwa naležnosć rozrisać, Morawiecki potwjerdźi.

Komisija EU ma mnohich reformow knježaceje strony Prawo a sprawnosć dla njewotwisnosć pólskich sudnistwow za wohrožene. Dotalne korektury Waršawy njezamóchu wobmyslenja w Brüsselu wotstronić.

Po zdźěla hižo płaćiwych zakonjach je Waršawske knježerstwo wjele sudnikow pušćiło a ze swójskimi kandidatami narunało, pólscy fachowcy kritizuja a maja samo najwyše sudnistwo za wohrožene.

wozjewjene w: Kraj a swět

Serbska debata

nowostki LND