Z wudaća: póndźela, 09 julija 2018

Ukrainjanka wuznamjenjena

Celovec. Ukrainska žurnalistka a spisowaćelka Tetjana Maljarčuk je lawreatka lětušeho Myta Ingeborg Bachmann. We wobłuku Dnjow němskorěčneje lite­ra­tury spožči awstriske město Celovec (Klagen­furt) awtorce z 25 000 eurami dotěrowane wuzna­mjenjenje za tekst „Žaby w morju“. Kóždolětnje přizwolene myto słuša k najwuznamnišim toho razu.

Sorbian Art Trio na festiwalu

Rudolstadt. Na lětušim 28. Rudolstadtskim festiwalu je so kónc tydźenja ně­hdźe­ 130 wuměłcow z wjace hač 30 krajow předstajiło. Mjez druhim wustupištej tam pólska skupina Hańba a Sorbian Art Trio. W srjedźišću wuznamneho zetkanja folklory, ludoweje a swětoweje hudźby steješe Estiska. Dohromady 25 000 ludźi dožiwi něhdźe 300 koncertow.

Swjedźeń Harley-Davidson

Wulki spektakl dožiwichu přiwisnicy kopańcy minjeny pjatk na łuce za Smolic statokom w Hórkach. Wjesne towarstwo Při skale­ bě public-viewing radijoweho sćelaka MDR Sakska z moderatoromaj Ronnyjom Maywaldom a Gertom „Zimmijom“ Zimmermannom dobyło. Něhdźe 350 ludźi je z nimaj swjećiło a sej štwórćfinalny duel koparskich swětowych mišterstwow Brazilska­ – Belgiska na wulkej płachće wobhladało, kotryž Belgiska skónčnje za sebje rozsudźi. Foto: Feliks Haza

Wjesne kónčiny maja wulki potencial a su spěchowanjahódne. Hižo mnohe lěta program Leader najwšelakoriše projekty podpěruje. Nětko regionalnej managementaj Leaderoweju kónčin Hornjołužiska hola a haty a Łužiska jězo­rina znowa namołwjatej, wo spěchowanske srědki so požadać.

Z wosebitej brošurku chce serbski dźěłowy kruh Budyskeje měšćanskeje rady k wjacerěčnosći pohnuwać. Při tym nima brošurka jeno serbske swójby narěčeć, ale tež zajimcow za serbšćinu.

Budyšin (CK/SN). Kelko rěčow w dźěćacych zarjadnišćach města Budyšina nałožuja? Z tym prašenjom zaběraše so njedawno dźěłowy kruh za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady.

Wuchadźejo z naležnosće, serbsku rěč w dźěćacych dnjowych přebywanišćach z pomocu projekta Witaj etablěrować, bě bórze jasne, zo njedosaha so jenož na serb­sku rěč fokusěrować. Wjacerěčnosć w pěstowarnjach njeje zajimawa jenič­ce wot toho časa, zo su ćěkancy do sprjewineho města přišli. Nimo serbšćiny su tu hižo do toho pólšćinu, čěšćinu, rušćinu a tohorunja turkowšćinu nałožowali. Často so dźěći z tychle swójbow w němskej pěstowarni dale a bóle swo­jeje maćeršćiny wzdawaja. To činja wone dobrowólnje, zo móža tak lěpje z tam­ny­mi dźěćimi a młodostnymi komunikować. Spušća swoju maćeršćinu pak tež na přikaz staršeju, kotrajž chcetaj, zo dźěćo spěšnišo němčinu nawuknje.

Budyšin (SN/JaW). Iniciatiwna skupina za serbske ludowe zastupnistwo – Serbski sejm pokročuje ze zapisowanjom wolerjow do lisćin a z wólbami kaž pla­nowane. To zdźěli hornjoserbski rěčnik iniciatiwy dr. Měrćin Wałda na napra­šowanje. „Njejsmy nastupili, zo bychmy so kłonili a swoje principije spušćili“, po­twjer­dźi wón wolu sejmikarjow, swój puć dale kročić. Kaž Njeswačan dale zdźěla, „dyrbi so w serbskej a łužiskej politice něšto změnić. Njezměni-li so na politiskich zakładach ničo zasadneho, změjemy drje hišće serbski muzej, za přichod Serbow pak budźe jara wusko.“ Zdobom dr. Wałda namołwja, zo dyrbja sej Serbja, „dołhož su hišće w někak stabilnej demokratiji žiwi, wjetše a stabil­niše prawa a móžnosće wuwojować, kotrež nam cyle jasnje přisteja“.

Lubij (cyna/SN). Minjeny pjatk wule­ćachu sej čłonojo towarstwa Přećeljo Smolerjec kniharnje do Lubija, zo bychu na slědach serbskeje literatury jeje two­riće­­low Rudolfa Mjenja, Michała Šewčika a wosebje tež Jurja Wingera, kiž je před sto lětami zemrěł, wopominali.

Jurij Winger njeje nam jenož powědančka zawostajił, kaž znatu historisku powědku „Hronow“, kotraž horjo w Třicećilětnej wójnje dokumentuje. Wón bě tež přełožowar, pisaše reportaže a dźiwadłowe hry. Wot lěta 1903 hač do swojeje smjerće bě farar w Lubiju. Tuž wo­pytachu čłonojo towarstwa najprjedy kato­lsku cyrkej Marije mjena, hdźež bě do Wingera hižo Šewčik skutkował.

Michał Šewčik bě prěni serbski duchowny w Lubiju a spisaćel kulturno­historiskich studijow, basnjow, směškow a powědančkow. Nimo toho bě tež prěni serbski knihownik Serbskeho seminara w Praze. Po Wingeru přińdźe do Lubija farar Pawoł Šołta. Wón započa tamnišu farsku chroniku pisać.

Berlin/Mnichow (dpa/SN). Dobre tři měsacy do wólbow krajneho sejma je CSU w Bayerskej wot absolutneje wjetšiny daloko preč. To je wuslědk najnowšeho woprašowanja instituta Forsa w nadawku sćelaka RTL po wobćežnym azylowym kompromisu mjez CDU a CSU. To docpěwa knježerstwowa strona ministerskeho prezidenta Markusa Södera jenož hišće 38 procentow. AfD móže w Bayerskej ze 14 procentami ličić, Zeleni z 15 proc. SPD by z dwanaće proc. jenož hišće štwórta najsylniša móc była.

Wuchowanje so dliji

Mae Sai (dpa/SN). Drama w thailandskej prózdnjeńcy so dale dliji. Po spektakularnym wuchowanju štyrjoch hólcow chcychu nurjacy dźensa dalšich čłonow koparskeho mustwa z prózdnjeńcy wuswobodźić. Problemy pak znowa přiběraja, dokelž je so čas monsunowych zliwkow mjeztym započał. Wuchowani młodostni su mjeztym w chorowni. Jich strowotny staw je po informacijach lěkarjow spokojacy. Starši čakaja na dowolnosć, jich wopytać směć.

Zaso woheń na zwučowanišću

Minjenu nóc je Awstriska kaž připowědźene započała, z Italskeje přijěduce wosobowe a nakładne awta na namjeznym přechodźe Brenner kaž tež na němsko-awstriskim přechodźe Kiefersfelden/Kufstein kontrolować. Awstriska chce na te wašnje wěstotu a porjad za čas zetkanja nutřkownych ministrow w Innsbrucku 12. a 13. julija zaručić, kaž rěkaše. Šoferojo dyrbja z masiwnymi haćenjemi ličić. Akcija ma cyłkownje pjeć dnjow trać. Foto: dpa/Matthias Balk

Do najwjetšeho błóta po­dachu so tysacy wólnočasnych sportowcow kónc tydźenja w Hermannsburgu w Lüneburgskej holi. Z cyłkownje 19 kilometrami a 29 zadźěwkami je Tough Mudder najdlěša ekstremna čara Europy. Wobdźělnicy wubědźuja so tam w małych skupinkach. Dobyćerja njezwěsćeja, tež časy žane njeměrja. Najwažniše je cil docpěć, kaž zarjadowar zdźěla. Za lětuši Tough Mudder bě wjace hač 14 000 ludźi přizjewjenych.

Wosrjedź awtodróhi přizemić dyrbješe powětrowy balon wčera rano na A 61 w Sewjerorynsko-Westfalskej. Při njeplanowanym podawku so nichtó njezrani, dokelž móžachu šoferojo sčasom borzdźić. Přičina bě techniski defekt w palaku balona. Wobě jězdni awtodróhi dyrbjachu krótkodobnje zawrěć. Balon pak bě po štyrjoch mjeńšinach zrumowany. W nim bě jenož pilot sam.

London (dpa/SN). Britiski minister za wustup kraja z Europskeje unije David Davis je w zwadźe wo kursu kraja wotstupił. „Nowy trend“ politiki w zwisku z brexitom a wotpowědna taktika tomu njepolěkujetej, zo Wulka Britaniska europske wiki a cłownu uniju woprawdźe ­wopušći, wopodstatni Davis w lisće premierministerce Theresy May. Šefina knježerstwa so tomu spjećuje. Wona njemóže jeho charakterizowanju strategije brexita přihłosować, kaž da zdźělić.

May bě knježerstwo minjeny pjatk na dwanaće hodźin trajace marathonowe posedźenje na kuble Chequers sewjerozapadnje Londona skazała. Za čas klawsury dyrbjachu ministrojo samo swoje mobilne telefony wotedać. Wječor May zdźěli, zo je so knježerstwo na nowu strategiju za wustup z EU dojednało. Prawdźepodobnje bě wona wulki ćišć na ministrow wukonjała. Davis bě wospjet připowědźił, zo chcył wotstupić, dyrbjała-li May kraj přewusko na EU wjazać.