Z wudaća: srjeda, 11 julija 2018

Kompaktny kurs

Choćebuz. 40 zajimcow so tuchwilu na kompaktnym kursu delnjoserbšćiny dale kubła. Organizowała je kurs Šula za del­njoserbsku rěč a kulturu w Cho­ćebuzu. Wobdźělnicy tydźenskeho kursa 30 hodźin intensiwnje delnjoserbšćinu wuknu a zeznajomjeja so zdobom zwonka wučby z rěču a kulturu regiona. Spočatk tydźenja je jim dr. Hartmut Leipner nadrobnje wo Bogumile Šwjeli přednošował.

Hórnistwo w swětnišću

Berlin. Zjednoćenstwo němskeje industrije je zwjazkowe knježerstwo namołwiło, zdźěłać zakoń wo wudobywanju resur­sow w swětnišću. Tuchwilu nje­smě­dźa sej staty objekty w kosmosu při­swojić. Předewzaćelam pak je dowolene, na přikład za drohometalemi pytać. USA a Luxemburg su wotpowědne postajenja hižo schwalili.

Rys w Jizerskich horinach

Kaž Martin Wiedmer, přistajeny ratar Holanskeje farmy Zdźěr, wčera popołdnju zwě­sći, njeje hroch na něhdźe 15 hektarow wulkim zahonu mjez Załhowom (Salga) a Kluk­šom­ hišće dozrawjeny. Wón trochuje, zo budu łušćinowe płody přichodny tydźe­ń žnjeć móc. Je pak wotwidźeć, zo změja straty wjedra dla. Foto: SN/Maćij Bulank

Lětni serial SN3. dźěl

W susodstwje gmejny Zemicy-Tumicy leža­ Wjelkowy, němsce Wölkau. Cuzym bych rjekł, zo je to wjes při zwjazkowej dróze B 6 mjez Drježdźanami a Budyšinom, pjeć kilo­metrow wuchodnje Biskopic. Poprawom tam ničo spektakularneho njenadeńdźeš, ale jenož poprawom. Sydlišćo z rjenje hladanymi ležowno­sćemi, z ponowjenymi a nowona­twarje­nymi domskimi ma 206 wobydlerjow. Naj­lěpje do­jědźeš sej tam z awtodróhi A 4 runu smuhu přez Horni Wujězd a gmejnje Porchow přisłušace Ledźborecy (Taschen­dorf). Sy takrjec w „serbskich wu­wróćach“, hdźež maja za wjes jenož­ němskorěčnu taflu.

Róžant (SN/mwe). Róžant hotuje so na dalši Gig-festiwal, kotryž chcedźa tam pjatk za dwaj tydźenjej w hnadownej cyrkwi­ zaha­jić. Hač do 29. julija wotměja so tam potom na łuce blisko cyrkwje koncerty ze wšela­kimi mjezynarodnymi skupinami, mjez druhim z rockowej The Thirsting z USA a z jendźelskim gospe­lowym chórom. Njedźelu připołdnju za­hudźi tež Sorbian Art Trio. Na programje steji rjad dźěłarničkow, a franciskanojo wobnowjenja z New Yorka rozprawjeja wo swojim skutkowanju. Mjez nimi budźe pater Paulus, jedyn z hłownych organizatorow festiwala. Njedźel­nu swja­toč­nu Božu mšu sćelak Radio Horeb z Róžanta originalnje wusyła. Do přihotow dosć kedźbyhódneho mjezynarodneho podawka je tójšto Róžeńčanow a dalšich Serbow z wokoliny zapřijatych, zo bychu organizatorisce pomhali.

Lěšće (JoS/SN). Sakski turistiski zwjazk Łužiska jězorina a braniborski turistiski zwjazk Delnja Łužica stej so jako dowolowy region łužiska jězorina pod nowym mjenom turistiski zwjazk Łužiska jězo­rina z.t. zjednoćiłoj. Towarstwu předsyduje Budyski krajny rada Michael Harig (CDU). Do předsydstwa wuzwoleny bu mjez druhim 1. přirjadnik krajneho rady wokrjesa Sprjewja-Nysa Olaf Lalk, za jed­naćelku powołachu Kathrin Winkler. Sydło a běrow noweho zwjazka je w Złym Komorowje, kaž zdźělichu zamołwići wčera w měšćanskim dźělu Grodka Lěšćach (Hornow).

Na lětušim swójbnym swjedźenju Serbskeho šulskeho towarstwa w Hórkach je Šunowčan Tobias Šěn dźěći z diskoteku do rejwanja wabił. K rejam hudźbu hrać je hobby, kotryž wón hižo mnohe lěta­ pěstuje. Dźěći z diskoteku zabawjał pak je prěni króć, a to z wulkim wuspěchom. Žiłku za dźěći ma Tobias Šěn hižo wot młodosće. „Po maturje na Budyskim Serbskim gymnaziju wukonjach ciwilnu słužbu w Drježdźanskim dnjowym přebywanišću swj. Bena. „Tam sym so wo dźěći starał a zwěsćił, zo mi to wulke wjese­lo wobradźa“, 33lětny powěda.

Přiwšěm je rodźeny Chróšćan najprjedy na Drježdźanskej Techniskej uniwer­siće sociologiju studować započał, dalši studij wobchadneho inženjerstwa wón zakónči. W Drježdźanach je tež swójbu załožił a jako planowar na polu logistiki skutkował. Z mandźelskej angažowaše so w towarstwje Stup dale, a dźěsći chodźeštej do serbskeje skupiny w pěsto­war­ni. „Mjez­tym pak smy so w Šunowje zado­mili. A přećah bě mi přičina rozmyslować, što chcu w domiznje powołansce činić. Zas a zaso dyrbjach na to myslić, kak bě so mi lěto ciwilneje słužby spo­dobało, wosebje pak zaběra z dźěćimi.“

Budyšin (SN/JaW). Twarscy dźěłaćerjo dóstanu wjac pjenjez. Wo tym informuje wobwodny zwjazk dźěłarnistwa IG twarstwo. Kaž z wčerawšeje zdźělenki wuchadźa, „stupaja mzdy twarskich dźěłaćerjow wróćo sahajo wot meje wo 6,6 procentow. Wukubłany muler abo dróhotwarc dó­sta­wa nětko na měsac 209 eurow wjac“. Zwyšenje mzdow za twarskich dźěłaćerjow je wu­slědk minjenych tarifowych jednanjow IG twarstwo z dźěłodawarjemi. Wjaco­re razy běchu te nimale zwrěšćili, a branša steješe před stawkami. Skónčnje pak dóńdźe k wujednanju.

Předsyda Budyskeho wobwodneho zwjazka twarskeho dźěłarnistwa Peter Schubert rěči wo „hoberskej kročeli“ za tysacy přistajenych branše w regionje. „Twarska branša dožiwja boom. Nadawkowe knihi su połne, mnozy njemóža hižo­ dodźěłać. Skónčnje dóstanu tež ći fairny podźěl, kotřiž so wšědnje na twarnišćach poća“, Schubert potwjerdźa.

Klětu mzdy twarskich dźěłaćerjow dale­ stupaja. Zdobom płaća jim jón­krótnu přiražku 250 eurow. Tohorunja zawjedu hač do lěta 2020 tak mjenowanu 13. měsačnu mzdu po wšej Němskej.

Berlin (dpa/SN). Z wulkim wolóženjom je zwjazkowe knježerstwo na powěsć wo poradźenym wuchowanju wšitkich dwanaće młodostnych a trenarja z prózdnjeńcy w Thailandskej reagowało. Knježerstwowy rěčnik Steffen Seibert rěčeše wo „wulkotnej powěsći“ a wobdźiwaše „wutrajnosć zmužitych hólcow kaž tež kmanosć a rozsudźenosć wuchowarjow“. Nurjacy su wčera poslednich pjećoch ze zapławjeneje prózdnjeńcy wuswobodźili, w kotrejž dyrbjachu 17 dnjow wutrać.

Nowe cła za chinske wudźěłki

Washington (dpa/SN). We wikowanskim konflikće z Chinu su USA dalšu lisćinu chłostanskich cłow za chinske wudźěłki předpołožili. Społnomócnjeny prezidenta Donalda Trumpa za wikowanje Robert Lighthizer bě lisćinu zestajeć dał. Hižo minjeny pjatk bě Amerika Chinje chłostane cła hač do 25 procentow napołožiła. W Pekingu su „šokowani“ a připowědźeja hnydome napřećiwne naprawy. Wot nowych cłow USA su chinske žiwi­dła runje tak potrjechene kaž chemika­lije, tekstilije a elektroniske nastroje.

Wjele mortwych při nadpadźe

Ze symboliskim prěnim zarywom započachu zawčerawšim, póndźelu, při Choće­buskim Wuchodnym jězorje nowu murju za planowany přistaw twarić. Z pomocu ­bagra su prěnju izolowansku sćěnu do zemje stajili. Twar přistawoweje murje płaći 7,5 mio eurow. Jězor budźe najwjetši kumštny jězor w Němskej. Foto: Michael Helbig

Mnichow (dpa/SN). W procesu přećiwo neonacistiskej skupinje teroristow NSU su hłownu wobskorženu Beatu Zschäpe mordarstwa w dźesać padach dla k jastwu na čas žiwjenja zasudźili. Mnichowske wyše krajne sudnistwo zwěsći dźensa tež jeje wosebje ćežku winu. Tak je do­časne pušćenje po 15 lětach tak derje ­kaž wuzamknjene. Z historiskim wusudom sćěhowaše sudnistwo žadanje zwjazkoweho statneho rěčnistwa a zasudźi Zschäpe jako sobuskućićelku při mordarstwach a nadpadach NSU. Sobuwobskorženy Ralf Wohlleben dyrbi dźesać lět do jastwa. Wón bě skupinje pistolu wobstarał, z kotrejž buchu wopory zatřělene. Proces traješe dlěje hač pjeć lět.