Z wudaća: pjatk, 09 nowembera 2018

Serbski dźeń frakcijow Lěwicy

Budyšin. Zakładne rysy nowelěro­wanja sakskeho serbskeho zakonja je zapósłanc krajneho sejma Hajko Kozel (Lěwica) na 14. serbskim dnju frakcijow Lěwicy w krajnymaj sejmomaj Sakskeje a Braniborskeje dźensa w Budyšinje předstajił. Trěbne nowelěrowanje zakonja z lěta 1999 su zdobom wobdźělnicy podijoweje diskusije analyzowali.

Wusyłanski čas rozšěrić

Berlin. Škit narodnych mjeńšin steješe w srjedźišću konferency zwjazkoweho nutřkowneho ministerstwa tón tydźeń w Berlinje. Zastupnicy Domowiny pokazachu tam mjez druhim na trěbnosć, rozšěrić čas serbskich wusyłanjow MDR a RBB, a na winowatosć Zwjazka a krajow, narunać straty předewšěm wotbagrowanja serbskich wsow dla. Rozjimali su tohorunja młodźinske dźěło narodnych mjeńšin Němskeje a dwurěčnosć na wobchadnych taflach při awtodróhach.

Předewzaćelske myto spožčene

Budyski złotnikar Lothar Lange swjeći tele dny 30lětne wobstaće swojeho předewzaća. Wot lěta 1994 dźěła wón w swojim ateljeju­ na Jerjowej ze złotej žabu nad durjemi, do toho měješe wobchod na Lawskej. Tele dny Lange zajimcow přeproša, rozhladować so po ateljeju a wobnowjenym historiskim twarjenju, kotrehož dźěle su ze zažneho 14. lětstotka. Wudźěłki złotnikarnje su wosebiteho wuměłskeho razu a zdobychu sej na mnohich wubědźowanjach myta a připóznaća. Foto: SN/Maćij Bulank

Marian Wjeńka

Kóždy drje ma w swojim žiwjenju dny, na kotrež so cyle jasnje a dokładnje dopomina a wo kotrychž wě, što je w kotrej hodźinje runje činił abo hdźe runje bě. Za mnje je jedyn z tajkich dnjow 9. nowember 1989. Runje dźensa před 29 lě­tami sedźach w swojej stwě w staršiskim domje wječor před telewizorom, w kotrymž zapadne sćelaki hladach, dokelž běchu domjacnosće w Radworju hižo tehdy telewizijnemu kablej a satelitowej škli přizamknjene. A tak widźach wo-srjedź wusyłanja na delnjej kromje wobrazowki pismo „NDR wočini swoje hranicy“. Krok po kroku jewjachu so na to wobrazy, kotrež su so takrjec do našeho kolektiwneho pomjatka zaryli: wo syłach ludźi na Berlinskim hraničnym přechodźe, wo do směra na zapad jěducych Trabantach, wo ludźoch na Berlinskej muri atd. Hišće dźensa mje huška, hdyž tele wobrazy widźu.

Absolwenća wučerstwa bjez referendariata móža rjadownju nawjedować

Budyšin (SN/MiR). Studij wučerstwa na uniwersiće je zakónčeny, pruwowanja tam sposrědkowanych wobłukow skerje teoretiskeho wukubłanja su wobstate. Nětko rěka, podać so do praksy w šuli. Tak znajmjeńša sej to młodźi wučerjo ze za­kónčenjom prěnjeho statneho eksamena předstajeja a přeja. Najlěpje je, hdyž maja hnydom składnosć, refe­rendariat wukonjeć. Jeho spočatk pak je na­ wěste terminy wjazany, a to stajnje na 1. februar abo 1. awgust. Realita wšak je tajka, zo je so šulske lěto resp. druhe šulske połlěto započało, młodźi wučerjo pak zakónča pruwowanja resp. zhonja wuslědk prěnjeho statneho eksamena zwjetša hakle pozdźišo. Tuž maja w zasadźe na referendariat (druhi statny eksamen) poł lěta, druhdy hišće dlěje čakać. Za tón čas je rozrisanje trěbne.

Berlin/Budyšin (SN/BŠe). Etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma je wčera roz­sudźił, zo přiwozmu železniskej zwiskaj Choćebuz–Zhorjelc a Drježdźany–Zhorjelc do elektrifikaciskeho programa Zwjazka. „To ma so w etaće zwjazkoweho ministerstwa za wobchad a digitalnu infrastrukturu zakótwić“, zdźělištaj zapósłancaj zwjazkoweho sejma Thomas Jurk a Ulrich Freese (wobaj SPD) po wčera­wšim posedźenju wuběrka. Ručež su projektne planowanja zakónčene, zapodadźa je zwjazkowemu financnemu ministerstwu, kotrež pjenjezy přewostaja.

Z nowym programom elektrifikacije chce Zwjazk železniske čary spěchować, hdźež njebě wutwar z dotalnymi fi­nancnymi srědkami móžny. Zwjazkowe ministerstwo za wobchad a digitalnu infrastrukturu spěchowansku iniciatiwu tuchwilu přihotuje. Hač do lěta 2022 je cyłkownje 75 milionow eurow předwi­dźa­­nych, štož pak za čarje Zhorjelc–Choćebuz a Zhorjelc–Drježdźany njedosaha. Tohodla je etatowy wuběrk Zwjazka 500 mio. eurow za hnydomne naprawy zaplanowało, z kotrychž ma tež Łužica hladajo na infrastrukturu profitować.

Budyšin (SN/bn). Etnologa dr. Robert Loren­c je wčera swoju disertaciju „Šleske metamorfozy – Etnografija powědanjow wo identiće w Zhorjelcu“ w Budyskej Smolerjec kniharni předstajił. W pjeć lět trajacym procesu bě wón pře­py­tował, kak je so po přewróće a do toho – hdyž docy­ła – skradźu hajene namrěwstwo so sa­mych jako Šlezičanow rozumjacych wobydlerjow rozwiwało a tak zakład noweho sebjewědomja tworiło.

Robert Lorenc dźakowaše so njeboh dr. Frankej Stübnerej, z kotrymž chcyše publikaciju swojeho wědomostneho dźěła poprawom zwoprawdźić. Nětko je je Ludowe nakładnistwo Domowina w rjedźe Spisow Serbskeho instituta wudało.

Praha (SN/MiR). Towarstwo přećelow Serbow (SPL) w Praze přewjedźe zhromadnje ze zwjazkom wučerjow stawi­znow jutře w Serbskim seminarje kolokwij na temu Čěska a łužiska statnosć. Přičina zarjadowanja je 100. róčnica załoženja Čěskeje republiki. Póńdźe tež wo zwisk k předchadźacym kralowskim dynastijam. „Čłonojo zwjazka wučerjow stawiznow tworja wulki dźěl publikuma. To je nam jara wažne. Chcemy dźě jim předstajić čěsko-serbske temy a zbližić wuznam serbskeje Łužicy za dźěl čěskich stawiznow“, rozłožuje předsyda SPL Lukáš Novosad.

Berlin (dpa/SN). Měsac do zwjazkoweho zjězda CDU w Hamburgu je wubědźowanje wo naslědnistwo předsydki Angele Merkel dźeń a konkretniše. Generalna sekretarka Annegret Kramp-Karrenbauer, minister za strowotnistwo Jens Spahn a bywši šef frakcije unije Friedrich Merz su so dźensa Žónskej uniji w Berlinje předstajili. Bě to prěni zhromadny wustup třoch kandidatow za zastojnstwo. Po najnowšich naprašowanjach ma Kramp-Karrenbauer najlěpše wuhlady.

Konferenca z talibanami

Moskwa (dpa/SN). Ruska chce prócowanjam wo měr w Afghanistanje nowy impuls spožčić. Na mjezynarodnej konferency w Moskwje dźěše dźensa wo to, móžnosće za přiměr w kraju pruwować. Na rozmołwach su so prěni króć scyła tež radikalnoislamscy talibanojo wobdźělili. Hłowny zaměr je direktne rozmołwy mjez afghaniskim knježerstwom a talibanami zmóžnić, kaž zarjadowarjo konferency zdźěleja. Knježerstwo w Kabulu njeje wysokorjadnu delegaciju do Moskwy pósłało, konferencu pak zasadnje wita. Z wuslědkami wšak njeliča.

Liča z dalšimi zakazami

Sta ludźi su so wčera wječor w kaliforniskim měsće Thousand Oaks zhromadźili, zo bychu ze swěčkami w ruce wopory masakra wopominali a so za nich modlili.­ W nocy na štwórtk bě 28lětny bywši wojak we woblubowanym hosćencu třěleć započał a dwanaće­ hosći morił, doniž so sam njezatřěli. Foto: dpa/Ringo H.W. Chiu

Berlin (dpa/SN). Wulka koalicija CDU a SPD chce klětu wjace pjenjez za zakitowanje, wuwićowu pomoc a socialne naležnosće wudać. To je etatowy wuběrk zwjazkoweho sejma na zakónčacym wuradźowanju dźensa rano w Berlinje wobzamknył. Etat 2019 předwidźi wudawki 356,4 miliardow eurow, nimale 13 miliardow wjace hač lětsa. Nowe kredity mjeztym šeste lěto za sobu brać nochcedźa. Zwjazkowy sejm dyrbi etat hišće schwalić. Jasnje powjetšeny je etat zakitowanskeho ministerstwa. Tón ma na 43,2 miliardźe eurow porno 38,5 miliardam lětsa rozrosć. Ministerstwo za wuwićowu pomoc dóstanje 10,2 miliardźe eurow (lětsa 9,4). Najwjace pjenjez wudadźa za dźěło a socialne: Budu to 145,3 miliardy porno 139,2 miliardomaj lětsa.