Z wudaća: srjeda, 05 decembera 2018

Nasypnišćowa je póda lěta 2019

Berlin. Nasypnišćowu pódu su dźensa we wobłuku swětoweho dnja pódy na swjatočnosći w Berlinje jako „pódu lěta 2019“ wuwołali. Kaž sakske ministerstwo za wobswět a ratarstwo jako patron zdźěli, je po słowach ministra Thomasa Schmidta „nasypnišćowa póda w Sakskej a srjedźnej Němskej wuznamneho wudobywanja brunicy dla jara rozšěrjena“. Za tajku pódu je wosebity škit trěbny, zahajacy so hižo z rekultiwaciju.

Nowaj rjadaj Thespis-centruma

Budyšin. Transkulturny socio-dźiwa­dłowy Thespis-centrum je nowej rjadaj předstajił. Wotnětka wuhotuja kóždy prěni pjatk měsaca koncertny wječor „Bistro“.­ Zazběh twori zajutřišim program z mjezynarodnym ćělesom Mu­sighistan. Wot januara poskića stajnje njedźelu pod hesłom „Za kachlemi so rjenje bachta“ bajki a powěsće w rozdźělnych rěčach.

Warnuja před paduchami

Rendez: Łužica ma za misnjenu politiku płaćić

Choćebuz (SN/JaW). Jasnosć a zawjazki za přichod sej łužiscy hórnicy wot politiki najbóle žadaja. To je tenor wčerawšeho Borborineho swjedźenja energijoweho koncerna Łužiska energija a milinarnje (LEAG) w Choćebuzu. Tak zwěsći Choćebuski wyši měšćanosta Holger Kelch (CDU) před nimale tysac hosćimi w měšćanskej hali – mjez nimi běchu zastupnicy z komunalneje, krajneje a zwjazkoweje politiki, hosćo z Čěskeje kaž wulkopósłanc Tomáš Podivínský, zastupjerjej mějićela LEAG EPH a zastupnicy Serbow, mjez druhim jednaćel Domowiny Marko Kowar a jeho zastupjer Marcus Końcaŕ –, zo ničo njepřinjese zmilinjenje brunicy wot dźensa na jutře skónčić. „Dyrbimy sej chwile brać. Prjedy hač njejsu nowe dźěłowe městna w regionje zaručene, njemóžemy brunicowu industriju wotstronić“, sej Kelch žadaše. Jako přikład wón mjenowaše, zo běchu sej w Choćebuzu 40 lět chwile brali, prjedy hač za­počachu tam namakane łožišća brunicy wotkrywać. Zdobom Kelch jako jenički rěčnik zwurazni, zo „dyrbjachu přede­wšěm Serbja tójšto spušćić. To je fakt.“

Wuskidź (JoS/SN). Dokal budźe železniska čara mjez Běłej Wodu a Rěčicami přepołožena, stej Němska železnica a pře­dewzaće Łužiska energija a milinarnje (LEAG) tydźenja wozjewiłoj. Wudobywanja brunicy w Rychwałdskej jamje dla je naprawa trěbna a w brunicowym planje tež hižo předwidźana. Wobě přede­wzaći twjerdźitej, zo stej dobry kompromis našłoj, wo kotrychž bu w juliju hišće chětro diskutowane. (SN rozprawjachu.)

Tydźenja přewjedźechu w Rěčicach infor­maciske zarjadowanje, dźeń po tym dalše. „Cyłkownje 35 zajimcow je přišło, zwjetša wobsedźerjo lěsow. Wjesni wobydlerjo njejsu wot přepołoženja čary wulce potrjecheni“, měnješe fachowa referentka za komunikaciju Němskeje železnicy Susann Holtorp. W Holi, wjesnym dźělu Wuskidźe, to hinak wupada, štož so tež na zajimje ludźi pokazuje. Wjes njebudźe wot čary hižo přeprěkowana, tež nic komandatura wojerskeho zwučowanišća Zwjazkoweje wobory. Stare hatnišćo njebudźe tohorunja noweje železniskeje trasy dla wobćežene.

Kulow (SN). Čłonojo dźěłarnistwa Ku­low­skeho mebletwarca Maja su so wčera na hłowne dypki nastupajo tarifowe jedna­nja dojednali. Nimo žadanja, zo ma dźěłarnistwo IG metal wuchodneje Sakskeje z tamnišim jednaćelstwom jed­nać­, steji tarif drjewoweje a kumštnomaći­znoweje industrije w srjedźišću. Kaž prěni społnomócnjeny dźěłarnistwa na wuchodźe Sakskeje Jan Otto zdźěli, zhladuje Kulowski zawod na mjeztym dołhu a dobru tradiciju jako zhotowjer meblow za IKEA. To ma so nětko w sprawnych mzdach wotbłyšćować. Hižo před połdra lětom su w předewzaću Maja zawod­nu radu wolili. Wot toho časa je so tam hladajo na sobupostajowanje něštož­kuli změniło a polěpšiło.

Lětace insekty jeho hižo jara dołho zajimuja. Přewšo wulki zajim w nim zbudźiło pak je najpilniše zwěrjatko, mjenujcy pčołka. Tak tež njezadźiwa, zo je Chróšćan Jan Wawrik hižo wot lěta 1974 swěrny­ sobustaw tamnišeho towarstwa Serbska pčólnica a aktiwny serbski pčołar. Za angažement na polu pčołarjenja wu­znamjeni jeho třěšny zwjazk Łužiskich Serbow lětsa z Čestnym znamješkom Domowiny.

„W lěće 1994 přewza Jan Wawrik nadawk pokładnika w Chróšćanskej Serbskej pčólnicy a nadawk mjeztym hižo 24 lět spušćomnje a swědomiće spjelnja“, zwurazni předsydka Mytowanskeho wuběrka Domowiny Leńka Thomasowa na počesćenju w Budyskim Serbskim do­mje­. Nimo zapisowanja wudawkow a dochodow nałožuje wón tójšto časa za zběranje čłonskeho přinoška, za čož chodźi dom wot domu a pěstuje tak zdobom wuski zwisk mjez pčołarjemi tež w času mjez zarjadowanjemi. „Jan Wawrik je dobra­ duša a předewšěm zwjazowacy element serbskich pčołarjow“, rěka tuž w lawdaciji.

We wobłuku čěsko-němskeje ekskursije do Budyšina je basnik a přełožowar Milan Hrabal swójsce zestajanu nowu trojorěčnu zběrku serbskich přisłowow „Z łužiskeje pokładownje“ předstajił. Wudawaćelka knižki je Varnsdorfska měšćanska biblioteka.

Budyšin (SN/bn). „Něhdy bě z wašnjom, sej kofej a pječwo z hudźbnym přewodom słodźeć dać. W tutej wosebitej ko­fejowni chcemy was dźensa z čerstwym zwukowym wobrubjenjom zabawjeć.“ Ta­kle witaše Milan Hrabal cyłkownje 40 ekskursantow – po połojcy z Varnsdorfa a Wodowych Hendrichec – wčera w Budyskim Serbskim muzeju, hdźež prezentowaše wón „best of z něhdźe 10 000 znatych serbskich přisłowow“. Najprjedy čitaše Hannelore Pfaff němsce, po tym Hrabal serbsce a čěsce. Někotrejžkuli sentency přida wón komentar. Na němskich wobdźělnikow so wobroćejo na přikład rjekny: „Njewěm, kak to w Sakskej je, ale slědowace přisłowo hodźi so wuběrnje na wustupowanje politikarjow w čěskej telewiziji“ a přednjese wobrot „Prózdna młyńca najbóle klepota“.

Moskwa (dpa/SN). Ruske wonkowne ministerstwo wotpokazuje wumjetowanja krajow NATO­, zo ze swojimi nowymi raketami zrěčenje wo wotbrónjenju rani. „Ruska wšitke postajenja zrěčenja dodźerži, štož je ameriskej stronje znate“, praji rěčnica ministerstwa Marija Sacharowa wčera wječor powěsćerni Interfax. NATO bě Ruskej do toho jednohłósnje wumjetowała, zo zrěčenje rani. USA su Ruskej na to 60dnjowski ultimatum stajili. Sacharowa rjekny, zo nima Moskwa wotpohlad, na to reagować. „Ruska njeje kraj, kotremuž ultimatum staješ.“

Racije přećiwo mafiji

Rom (dpa/SN). Na mjezynarodnych racijach přećiwo mafiji su po informacijach italskeje policije cyłkownje 90 ludźi zajeli. Z akciju přećiwo kalabriskej organizaciji Ndrangheta měrjachu so na podhladnych w Italskej, Němskej, Nižozemskej, Belgiskej kaž tež w krajach Łaćonskeje Ameriki. Wumjetuja jim wikowanje z drogami, płokanje pjenjez a přisłušnosć k mafioznej organizaciji.

Wo krizy wuradźowali

Tež dźensa su přećiwnicy brexita před twarjenjom Londonskeho parlamenta přećiwo wustupej kraja z Europskeje unije demonstrowali. W parlamenće zahaji so wčera wječor pjeć dnjow trajaca debata wo brexiće. Hižo zwoprědka so wotbłyšćowaše, zo ma premierministerka­ Theresa May špatne wuhlady, z EU wujednany plan brexita zwoprawdźić. Foto: dpa/Stephen Chung

Sam do někajkeho busa zalězł a z nim sobu jěł je wosomlětny hólčec w badensko-württembergskim Rastattu, jako jeho mać hišće jězdźenku kupowaše. Jako so wona wobroći, bě dźěćo preč. Alarmo­wani policisća na to wšitke móžne busowe zastanišće kontrolowachu. Skónčnje namakachu­ pjeracha w Baden-Badenje. Wróćo jěć wšak móžeše pachoł z policajskim awtom.

Wo titul „Mister Germany“ wubědźuja so přichodnu sobotu w Mecklenburgsko-Předpomorskej. Na mjeztym 25. finalu wo najrjeńšeho muža Němskeje nastupi­ 16 młodych kandidatow. Požadarjo su so w swojim zwjazkowym kraju na wubědźowanjach jako „mister“ pře­sadźili. Za jubilejne zarja­dowanje bě so 1 112 zajimcow přizjewiło. Finalisća dyrbja so w Linstowje južnje Rostocka jónu we wobleku a jónu z nahim hornim ćěłom publikumej a pruwowanskej komisiji předstajić.

Berlin (SN). W zwjazkowej stolicy wotměje so jutře a zajutřišim, pjatk, zetkanje fachowcow na polu wustajeńcow, muzejow a zjawnostneho dźěła štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin a ludowych skupin. Zetkanje słuži zeznaću a wuměnje nazhonjenjow. Nimo toho chcedźa wo dotalnym zwobraznjenju štyrjoch mjeńšin a delnjoněmskeje regionalneje rěče diskutować.

Mjeńšinowy sekretariat so wjeseli, zo je so telko zajimcow přizjewiło, kaž w nowinskej zdźělence rěka. Zastupjene budu mjeńšinowa rada, Sydslesvigs Forening, Budyski a Choćebuski Serbski muzej, Nordfriisk Instituut, Dokumentaciski a kulturny centrum němskich Sintow a Romow, zjednoćenstwo Wuchodofri­ziska krajina, Załožba za serbski lud kaž tež Delnjoněmski sekretariat.