Z wudaća: pjatk, 18 januara 2019

Zetkanje z nowej intendantku Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje Judith Kubicec

„Knjeni Judith Kubicec je w domje. Wona hnydom přińdźe“, zdźěli mi sekretarka w Serbskim ludowym ansamblu. Dypkownje wona do sekretariata zastupi, prosy mje zdwórliwje do swojeje pódlanskeje dźěłoweje stwy. Šwižna žona wuprudźa energiju a kreatiwnosć. „Mam jenož hodźinku za rozmołwu. Druhi dalši wažny termin na mnje čaka“, wona připódla praji.

Planować a organizować proby a wustupy ansambla, zdobywać režiserow za nowe kulturne projekty kaž tež dalše běžne wuměłstwowe dźěła w domje SLA leža wot 1. awgusta 2018 w zamołwitymaj rukomaj Judith Kubicec. „Sym za wšitke wuměłske naležnosće orchestra, chóra a baleta zamołwita. Z tutymi třomi ćělesami so za mnje nětko wšitko komprimuje, štož sym w 30 lětach na wuměłskim polu nazhoniła. To je za mnje rjane a zajimawe wužadanje, byrnjež často napinace było. Ale trjebam to.“

Zajimawe pokročowanje Jurja Kochoweje­ kriminalki z hólcomaj Golom a Logom

Módro-čerwjeny cover Jurja Kochoweje stawiznički „Golo a Logo. Nětko je Abezinka fuk“ pyši znowa knižne regale. Wotpohladnje praju znowa, dokelž wuwabja titul „Golo a Logo“ zawěsće někotrežkuli asociacije. Serbska stawiznička bě hižo w lěće 1990 prěni raz wušła. Nowe napjate kriminalne powědančko wo zhubjenej wowce Abezince, wudate wot Ludoweho nakładnistwa Domowina,­ měri so na dźěći wot dźewjeć lět.

Rozmołwa z nawodu delnjoserbskeho wotrjada RCW w Choćebuzu dr. Viktorom Zakarom

Choćebuski wotrjad Rěčneho centruma WITAJ zdźěłuje za wučerki a wučerjow, kubłarki, pěstowarske dźěći a šulerjow – wučacych a wuknjacych w pěstowarnjach a šulach w delnjoserbšćinje – materialije a organizuje projekty. Z nawodu wotrjada dr. Viktorom Zakarom je so Alfons Wićaz rozmołwjał.

Kak hódnoćiće w swojim wotrjedźe RCW rěčne kmanosće w delnjoserbskorěčnym kubłanju pěstowarskich dźěći kaž tež šulerjow?

We wobłuku rjada „Ruski baletny festiwal Moskwa“ bě Ruske statne dźiwadło za operu a balet Komi loni na wulkej turneji po Němskej a 23. hodownika z hosćom w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle. Po lětomaj přestawki mějachu zajimcy tuž přiležnosć, sej zaso raz mjezynarodny klasiski balet we Łužicy wobhladać. Renoměrowany ansambl ze Syktywkara pokaza w času wokoło hód woblubowane kruchi „Łuskač“, „Ćernjawka“ a „Kołpjowy jězor“ ze swětosławnej hudźbu Pjotra Iljiča Čajkowskeho. Zastupne kartki běchu jara požadane a tak spěšnje wupředate.

Na stawizny Wendlanda zhladowane

Kaž w Serbach, tak su něhdy tež we Wendlandźe zdokonjeli, zo Drjewjenjo sami swoju słowjansku narodnosć a rěč z wulkim wotchilenjom zacpěwachu. Hinak hač pola nas pak njejsu so w Delnjej Sakskej našli duchowni, kotřiž bychu po cyrkwinskej reformaciji domoródnu słowjanšćinu na spisownu rěč wuwili. Ewangelski farar Christian Hennig (1649–1719) z Wustrowa zapisa 1711: „Die nachher den Studiis sich gewidmet, und entweder von Väterlicher oder Mütterlicher Seiten, oder auch von beyden, wendisches Herkommens gewesen, haben sich deßen mit Fleiß enthalten, um sich nicht zu verrathen, daß sie Wendisches Geblüts, welches sie, ihnen schimpfflich haltend, bey Frembden möglichster maßen verhelet.“(Christian Hennig von Jessen „Vocabularium Venedicum“ nowowudaće, Köln, Graz, 1959, str. 33)

Smy žiwi w zamóžitej a liberalnej demokratiji. Kóždy smě wěrić a myslić, štož chce. Nikomu njeje zakazane swobodnje rěčeć. Naše wsy, domy a puće su picobello. Njedawno dźěch po wsy, jako bě runje wotpadkowe awto po puću. Tónraz ležachu wšelake krosna, meble, graty abo pře­strjency před domami při dróze. Dźiwaš so, što ludźo wšo preč mjetaja, tež rentnarjo abo tajcy, kotřiž njejsu tak zamóžni. Hišće před lětdźesatkami smy wjele na łubju stajeli, snano móhli to abo tamne hišće wužić. Smy reparowali, paslili, lěpili, šili a znowa wobarbili. Ale tajke powołanja kaž šewc, šwalča abo kowar –, kotřiž su wuporjedźeli abo sporjadkowali – su so nimale wšitke pominyli. Kupujemy wšo to najnowše. K jědźi a piću mamy dosć a nadosć a kóžde lěto abo husćišo jězdźimy do dowola. Hospodarstwo prosperěruje a bjezdźěłnosć je mała kaž hižo dołho nic. Lěpje so čłowjekam hić njemóže.

Na Alfonsa Frencla poskać

Tajke susodźinske skedźbnjenje hodźi so zawěrno za nowu słuchoknihu serbskeho nakładnistwa. Alfons Frencl je dźě wjac hač połtysaca króć na serbskich wsach přednošował, započejo ze swětłowobrazowym brodźenjom „Podłu Klóšterskeje wody“, pokročujo z krokami po „Praze z wočomaj Serba“ a rozhladujo so naposledk daloko za „wuwróćemi Europy“. W lěće 1978 skedźbni wón na knihu Vladimíra­ Kováříka „Literarní toulky po Čechach“, dokelž bě w njej namakał njeparujomneho pućowanskeho pomocnika, „kajkehož njesměli w podobnej formje dlěje w Serbach parować“. Z kopu knihow je tute wočakowanje za kulturnostawizniskimi dundanjemi skónčnje sam spjelnił. Pola Frencla w hodźinje stawiznow šuler być bě zawěsće dožiwjenje, hdyž so žiwje do zańdźenych časow zanuri, zo zajaty słuchaš jeho wobrazliwej literarnej rěči.

W Muzeju Budyšin budźe pod hesłom „Bertha Zillessen – Fotografiske wotkrywanki“ nowa wustajeńca přistupna, kotruž wote­wru jutře­ w 15 hodź. Přehladka wěnuje so z Porynskeje pochadźacej wuměłči, kotraž bě wot 1908 jako wuměłstwowa fotografka w Budy­šinje skutkowała. Lěta 1910 wozjewi­ Zillessen seriju pohladnicow z motiwami hornjołužiskich wsow, tež serbskich, kaž mjez druhim Mješic, rjekny muzeologa Hagen Schultz. Motiwy z woneje serije su do přehladki zapřijate. Foto: SN/Hanka Šěnec

Pjatk 18. a 19.1.   Pjerjodrěće na Rownjanskim Njepilic statoku (stajnje wot 13 hodź.)

Pjatk 18. do 27.1.   Mjezynarodny zeleny tydźeń w Berlinje

Pjatk 18.1. 19:30 Premjerne předstajenje ptačokwasneho programa SLA „To tla wěrno njej’!“ na Choćebuskim komor­nym jewišću

Sobotu 19.1. 9:00 Hłowna wólbna zhromadźizna župy „Jan Arnošt Smoler“ w Budyskim Serbskim domje

  10:00 Dźeń wotewrjenych duri na Kulowskej Wyšej šuli „Korla Awgust Kocor“ (hač do 13 hodź.)

  15:00 Dźeń wotewrjenych duri na Wóslinčanskej Ewangelskej srjedźnej šuli

  16:00 Předstajenje ptačokwasneho programa SLA „To tla­ wěrno njej’!“ w Hochozy

  17:00 Mjezynarodny dźeń kultury w Miłočanskej skale Při Krabatowym kamjenju

  18:00 Rejwanski wječor „Kaž na kwasu“ z kwasnej jědźu a zabawu w Šunowskej Fabrikskej hospodźe

  19:00 Kubłanski wječor „By swět měrniši był bjez nabožinow?“ ze starobiskopom Joachimom Reineltom na Kulowskej Bosćanowej žurli

  19:30 Koncert k nowemu lětu z Heidemarju Wiesnerec na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja

Njedźelu 20.1. 10:00 Mjezynarodny dźeń kultury w Miłočanskej skale Při Krabatowym kamjenju

  16:00 Předstajenje ptačokwasneho programa SLA „To tla­ wěrno njej’!“ w Nowej Niwje

Njedźelu, hornjoserbsce

11:00 Łužica tutón tydźeń, mjez druhim z powěsćemi tydźenja

11:20 Što je noweho w serbskim filmowstwje?

11:45 Hłowna a wólbna zhromadźi­zna župy „Jan Arnošt Smoler“

12:00 Nabožne wusyłanje

(Jan Malink)

po tym Zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30 Aktualny magacin, mjez druhim wo serbskej rěči w swójbje

13:00 Serbski lud spěwa – lipa w ludowym spěwje

13:30 Nabožne wusyłanje

(Manfred Hermaš)

po tym Zbožopřeća