Z wudaća: srjeda, 12 junija 2019

Janšojce (SN/at). Z widom na wólby Krajneho sejma Braniborskeje 1. septembra ma wobswětowy zwjazk Zelena liga poziciju Alternatiwy za Němsku (AfD) nastupajo brunicu za njeprawdźiwu. Zelena liga poćahuje so na zjawny „wobydlerski dialog“ braniborskeje frakcije AfD minjeny pjatk w Janšojcach. Tam njejstaj braniborski a sakski krajny předsyda strony Andreas Kalbitz a Jörg Urban wuzamknyłoj, zo brunicowa jama Janšojce-sewjer budźe. Za jeje wotkryće pak by trěbne było wsy Grabk (Grabko), Kerkojce (Kerk­witz) a Wótšowaš (Atterwasch) přesydlić.

„Štóž kóždyžkuli datum za wotpinjenje Janšojskeje milinarnje ze syće wotpokazuje, dyrbi rjec, kotre wsy chcył jako přichodne wotbagrować. To je jednora matematika“, zwěsća Renej Šuster ze Zeleneje ligi. Wón je so na wobydlerskim dialogu wobdźělił a porokuje: „AfD přilubja Łužičanam dalše zmilinjenje brunicy, zamjelči pak jim sćěhi za region.“

Nimaja da strony wulkeje koalicije dosć palacych, za republiku bytostnych temow, zo wottrašatej dwě z nich ludnosć z personalnymi rozestajenjemi? Njebě da demontaža předsydki SPD Andreje Nahles přez swójsku stronu tydźenja hižo zahuby dosć, zo znjeměrnja podobna diskusija nětko tež CDU? Muster je nimale samsny, a prašam so, hač měrja so kritikarjo we woběmaj padomaj na stronsku předsydku, dokelž bě abo je to žona. Agěruja w pozadku snadź tajcy, druhdźe „stari šědźiwi mužojo“ mjenowani, kotrymž dźe jeničce wo swójske ego? Za machinacije w stronskich gremijach wolerjo žane zrozumjenje wjace nimaja. To měli sej w SPD kaž w CDU k wutrobje wzać. Wulka koalicija njech swoje nadawki jako knježerstwo spjelni. Nječini-li to, drje lětsa předewšěm wolerjo na wuchodźe z křižikom na hłosowanskim lisćiku za wólby krajnych sejmow w Braniborskej, Sakskej a Durinskej znowa swój protest pokazaja. Da boju so hižo dalšeje fawcy SPD a CDU. Axel Arlt

Sakski a braniborski kabinet we Wojerecach zhromadnje wuradźowałoj

Wojerecy (SN). Zwjazkowej krajej Sakska a Braniborska chcetej nastupajo strukturne wuwiće přichodnje hišće sylnišo hromadźe dźěłać. Tole wobkrućištaj sakski­ ministerski prezident Michael Kretsch­mer (CDU) a jeho braniborski kolega Dietmar Woidke (SPD) po wčerawšim zhromadnym posedźenju wobeju knježerstwow we Wojerecach. Wobdźěleny bě tež minister kanclerskeho zarjada Helge Braun (CDU).

„Z planowanym kóncom wudobywanja brunicy přinošuje Łužica wažnje k tomu, klimowe cile dodźeržeć“, wuzběhny Michael Kretschmer. Łužica ma so z regionom přichoda z dobrymi dźěłowymi městnami we wobłuku industrije, posłužbnistwa, slědźenja a zarjadnistwa stać. Sakska a Braniborska wojujetej zhromadnje za zajimy ludźi. W srjedźišću stać měli najprjedy infrastrukturne projekty. „Tohodla je bytostne, poručenja brunicoweje komisije dospołnje zwoprawdźić“, sakski premier podšmórny.

Praha (ČŽ/K/SN). Kwota bjezdźěłnosće w Čěskej je w meji na 2,6 procentow spadła. Dźěło njeměješe 200 675 ludźi, štož je najmjenje wot róžownika 1997. 346 552 dźěłowych městnow a tak 6 600 wjac hač w aprylu wosta njewobsadźenych. To wozjewja Čěski dźěłowy zarjad. Woteběrała bjezdźěłnosć je, dokelž su twarstwo, gastronomija, turistika, ratarstwo, zahrodnistwo, lěsnistwo, rybarstwo a kupjelnistwo wjele dźěłowych mocow přistajili. Po słowach direktorki dźěłoweho zarjada Kateřiny Sadílkoveje je w někotrych regionach bjezdźěłnosć mjeztym na historiskim minimumje, štož na tamnej stronje wuskutkuje, zo pobrachuja předewzaćam hladajcy kwalifikowani rjemjeslnicy resp. technologiscy a informatoriscy eksperća. Mjeńša je bjezdźěłnosć we wšěch regionach z wuwzaćom Prahi a Zlínskeho wobwoda, hdźež je wostała. Z 1,7 procentami wupokazuje najmjenje bjezdźěłnych wobwod Pardubice, sćěhowany wot Južnočěskeho a Plzeňskeho wobwoda z 1,8 procentami. Najwyša wostawa kwota njedźiwajcy słabeho spada w Morawsko-šleskim wobwodźe ze 4,2 procentomaj.

Zo w kraju NDR něšto njetrjechješe, za to je Erich Iltgen raz w rozmołwje ze Serbskimi Nowinami zhladujo na wu­two­rjenje kulojteho blida Drježdźanskeho wobwoda komunalne wólby w meji 1989 rozsudny podawk mjenował. Něšto tydźenjow po 30. róčnicy wonych wólbow, w kotrychž běchu funkcionarojo SED wuslědk w zajimje swojeje wodźaceje strony wobwliwowali a kotrež běchu wojowarjo za wobydlerske prawa jako njedemokratiske zasahnjenje wotkryli, je wusahowaca wosobina znowa wutworjeneho Swobodneho stata Sakskeje minjenu njedźelu po ćežkej chorosći w starobje 78 lět zemrěła.

Na Lětońskim lětanišću pola Budyšina wotmě so swjatkowny kónc tydźenja tradicionalne zetkanje lubowarjow přetwarjenych awtow typa VW. Po informacijach zarjadowarjow bě tam něhdźe 14 000 wopytowarjow. Na programje stejachu najwšelakoriše wubědźowanja a wječorne partyje. Wězo bě tež chwile za fachowe rozmołwy. Foto: Carmen Schumann

Štóž měješe w januaru zbožo a je zastupne lisćiki za lětuše Krabatowe swjedźenske hry dóstał, so na nje dawno hižo wjeseli. Tuchwilu tam akterojo pilnje zwučuja.

Čorny Chołmc (UH/SN). Wobšěrny wopyt Čornochołmčanskeho Krabatoweho młyna z wodźenjom tuchwilu hač do 21. julija móžny njeje. Na to hnydom při zachodźe skedźbnjeja. Před tydźenjomaj je so tam horca faza probow za lětuše Krabatowe swjedźenske hry „Krabat – elementy mocy“ zahajiła. Hač do zažneho popołdnja zwučuja powołanscy dźiwadźelnicy kaž Steffen Urban (Awgust Sylny), Peter Splitt (Čorny młynk) a dalši. We 18 hodź. přizamknje so proba lajskich dźiwadźelnikow z Čorneho Chołmca a wokoliny. „Mali a wulcy lajscy hraje­rjo hromadźe z originalnymi serbskimi nałožkami kaž tež z rěču a drastu su zakład wulkeho wothłosa“, rjekny producentka Doris Siebecke na njedawnej nowinarskej rozmołwje. Runje tak wažni su partnerojo kaž Wojerowski awtowy dom, Drježdźanska tradiciska pjekarnja, chorobna kasa a dalši, kotřiž jako sponsorojo wšitko podpěruja.

Bart (CS/SN). Heiko Vogel je hobbyjowy młynk. Wot toho časa, zo je Vogelec młyn w Barće jako namrěwc přewzał, spyta wón staru techniku zaso sporjadkować. Swjatki póndźelu je so třeći raz na cyłoněmskim dnju młynow wobdźělił. Hordźe tuž wopytowarjam prezentowaše, što je w młynje noweho nastało a kotre dźěle zaso funguja. Zaměr Heika Vogela pak njeje w młynje rjaneho dnja zaso žito mlěć, ale krok po kroku techniku k nowemu žiwjenju budźić, zo móhli sej ju zajimcy wobhladać. Njepřestajnje je wón póndźelu wopytowarjow po młynje wodźił a jim epizody z jeho stawiznow přeradźił. Tak hosćo zhonichu, zo je młyn w jeho dźensnišej formje starši hač sto lět. Młynske koło tam hižo nimaja, ale ćěrja jednotliwe mašiny z pomocu elektroturbiny.

Heiko Vogel bydli a dźěła w Berlinje. Jenož kónc tydźenja móže so wón wo techniski pomnik w Barće starać. Minjenej kóncaj tydźenja je wón wulke koleso kolesyny reparował. Stare zubiki běchu prochniwe kaž suchi poprjanc. Za něhdźe tysac eurow je wón nowe zubiki pola Budyskeje młyny twarjaceje firmy Zähr zhotowić dał. Wone su z bukoweho drjewa.

Njewočakowana diskusija wo poslednjej twarskej fazy šulskeho kompleksa

Slepo (AK/SN). Kak měł Slepjanski nowy němsko-serbski šulski centrum rěkać? Płaći dotalne mjeno zakładneje a wyšeje šule „Dr. Marja Grólmusec“ abo měł šulski centrum Kitu Lorencej pomjenowany być? Jeho mjeno sej šulska konferenca wyšeje šule přeje. „Tomule namjetej so přizamknjemy. Po našim měnjenju měli wobě šuli samsne mjeno nosyć“, praji nawodnica­ zakładneje šule Petra Rübe­samowa na zašłym posedźenju Slepjanskeje gmejnskeje rady. We wobłuku naprašowanja wobydlerjow chcyše wona wědźeć, kak gmejna a gmejnska rada wo tym myslitej. Wjesnjanosta Reinhard Bork (CDU) pokaza na prawniske poło­ženje. Hižo lěta 2013 běchu so dojed­nali, dotalne mjeno „Dr. Marja Gról­musec“ dale wjesć. „Naš namjet njeměri so přećiwo serbskej žurnalistce a wo­jowarce přećiwo nacionalsocializmej, ale mjeno Kita Lorenca je ze Slepom wušo zwjazane“,­ rozłoži nawoda wyšeje šule a gmejnski radźićel Wolfgang Goldstein.

Wojerecy (SN). Zwjazk a Swobodny stat Sakska spěchujetej dalši přetwar města Wojerec z 2,2 milionomaj eurow. Spěchowanske wopisma je sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) wčera přepodał. Za torhanje bydlenjow na štyrjoch hasach maja 644 000 eurow k dispoziciji. Sportowej hali na Hasy Käthy­ Kollwitz a na Beethovenowej budźetej za 146 000 eurow spotorhanej. Dalše ćežišćo je bywši Zusowy gymnazij, kotryž chcedźa na nowu centralnu wyšu šulu přetwarić. Za to su 1,4 miliony eurow­ předwidźane.