Z wudaća: póndźela, 08 julija 2019

póndźela, 08 julija 2019 14:00

Krótkopowěsće (08.07.19)

Dalše kulturne namrěwstwo

Drježdźany/Baku. W Sakskej mamy dal­še swětowe kulturne namrěwstwo. UNESCO je serbsko-čěsku historisku hórnisku kónčinu Rudne horiny-Krušnohoří na sobotnym posedźenju w azerbaj­dźan­skej stolicy Bakuwje do lisćiny škitahódneho namrěwstwa swěta při­wza­ła. Region běštej wobaj krajej namjetowałoj. Delegaća mjenowachu jón „mištersku twórbu čłowjeskeje kreatiwity“.

Putaca wustajeńca wotewrjena

Dobri Ług. Přichodne lěta ma wose­bita wustajeńca w muzeju na hrodźe Dobri Ług (Doberlug) zajimcow přiwabić. Pórclin z Berlinskich zběrkow swědči wo srjedźoeuropskich kulturnych stawi­znach. Braniborska kulturna statna sekretarka Ulrike Gutheil (SPD) je ekspo­ziciju wčera we wobłuku lětnjeho bra­niborsko-sakskeho zetkanja pod hesłom „Kryjemy taflu“ wotewrěła.

Lětanišćo za južnu Čěsku

wozjewjene w: Krótkopowěsće
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Zhromadny són dźělili

Prěni raz Myto Mjezynarodneho folklorneho festiwala „Łužica“ spožčene

Chrósćicy (SN/CoR/bn/MWj). Z nowym rekordom dohromady 22 000 wopyto­warjow je so wčera XIII. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica 2019“ zakónčił. Wjace hač 1 000 sobuskutkowacych – mjez nimi 700 wuměłcow z dohromady 15 krajow – je wot štwórtka hač do wčerawšeho w Budyšinje, Hochozy a Chrósćicach hudźbno-spěwno-rejwanske programy wuhotowało. Předsyda Domowina Dawid Statnik a předsyda přihotowanskeho wuběrka festiwala Marko Ko­war staj wšitkim sobuskutkowacym wuměłcam z tu- a wukraja kaž tež jich přewodźerjam, pomocnikam, organizatoram, hosćićelam, mějićelam statokow, dalšim podpěraćelam a pomocnikam wutrobny dźak wuprajiłoj.

wozjewjene w: Kultura
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Pisanosć Łužicy pokazali

Chrósćicy (SN/BŠe). Hudźba a reje we Łužicy su přewšo pisane. To dožiwichu přihladowarjo dorostoweho programa pod hesłom „W raju wjesołych dźěći“, kotryž bě Rěčny centrum WITAJ sobotu popoł­dnju na Kralec statoku organizował. Zahajiło je jón dwanaće młodych porow Smjerdźečanskeje rejwanskeje skupiny, kotrež dopokazachu, zo njetrjeba so kulturne ćěleso wo dorost starosćić. Chór Chróšćanskeje zakładneje šule pod nawodom Marhaty Cyžec-Korjeńkoweje přednjese na to spěwy z lěta 2016 wušłeje knihi „Marka, Janko, pójtaj won“. Poradźena bě premjera. Solistce běštej Luiza Hermanec a Helena Smolic. W běhu třihodźinskeho programa je tež dźesać skupin Łužičanki Serbskeho ludoweho ansambla swój rejwanski talent na jewišću pokazało. Wutrobny přiklesk žnějachu tohorunja dźěći a maćerje Drježdźanskeho towarstwa Stup dale, kotrež běchu prěni raz přinošk za festiwal spřihotowali. Mali wuměłcy najwšelakorišeje staroby su z wulkim lóštom a wjesolom přazu předstajili.

wozjewjene w: Kubłanje
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Konserwatiwni dobyli

Athen (dpa/SN). Grjekski ministerski prezident Alexis Tsipras dyrbi hić. Wolerjo kraja su so při wólbach parlamenta jasnje za konserwatiwnu stronu Nea Dimokratia rozsudźili. Strona z předsydu Kyriakosom Mitsotakisom na čole je sej wčera 39,7 procentow hłosow zdobyła a změje w parlamenće z 300 zapósłancani přichodnje wjetšinu 154 mandatow. Lěwicarska strona Syriza Tsiprasa docpě 31,5 procentow. Mitsotakisa chcychu hišće dźensa spřisahać.

Migranća kraj docpěli

Valletta (dpa/SN). Cyłkownje 65 migrantow na němskej wuchowanskej łódźi „Alan Kurdi“ je po informacijach wójska kupu Malta docpěło. Patruljowy čołm bě jich z wuchowanskeje łódźe přewzał. Migrantow chcedźa ručež móžno na druhe europskeje kraje rozdźělić. Do toho bě knježerstwo we Valletta intensiwnje z komisiju Europskeje unije a z němskim knježerstwom jednało. Pomocna łódź z ćěkancami bě dny dołho po morju błudźiła, dokelž njesmědźeše do přistawa.

Prawicarjow wobkedźbować

wozjewjene w: Kraj a swět
Wulki woheń předwčerawšim popołdnju pola Hórkow bě złowólne zapalerstwo. Kaž policija zdźěli, zawěsćichu na městnje wobšěrne slědy. Paliło je so 30 hektarow šćernišćow a šěsć hektarow lěsa. Dohromady bě 180 wobornikow z 42 jězdźidłami zasa­dźenych, samo z Wojerec a Wulkeje Dubrawy. 21lětneho wobornika dyrbjachu zajědojćenja z kurom dla do chorownje dowjezć. Płomjenja wohrožachu nachwilnje tež Žurec statok na kromje wsy (horjeka nalěwo). Foto: Rocci Klein

wozjewjene w: Łužica
póndźela, 08 julija 2019 14:00

To a tamne (08.07.19)

Swójskeho syna wobskoržiłoj staj staršej w Neuruppinje, dokelž bě jeju awto skradźu a bjez jězbneje dowolnosće wužiwał. Do toho běštaj chłostanku přespěšneho jězdźenja dla dóstałoj, na kotrejž bě 28lětny syn jako šofer spóznajomny. Dźeń po tym policisća jeho kontrolowachu a zwěsćichu přeco hišće 2,26 promilow alkohola w kreji. Młody muž wšak zastojnikam klučiki awta dobrowólnje přepoda.

W zawodźe za grilowanske wuhlo a přisłušk w Essenje je w nocy na njedźelu woheń wudyrił. Hašenske dźěła trajachu cyły dźeń, a płomjenja so jara spěšnje rozpřestrěchu. Hłowne twarjenje, hdźež bě material składowany, je so mjeztym sypnyło. Wulkeje horcoty dla njemóžachu so wobornicy hišće k centrumej wohenja předrěć a liča z hoberskej wěcnej škodu. Na zbožo so nichtó njezrani.

wozjewjene w: To a tamne
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Weil kritizuje Saksku a Bayersku

Hannover (dpa/SN). Delnjosakski ministerski prezident Stephan Weil (SPD) je nastajenje Bayerskeje a Sakskeje při pytanju za kmanym kónčnym składźišćom za atomowe wotpadki kritizował. Bě to wuspěch minjeneje legislaturneje doby, zo dojednaja so wšitcy zhromadnje na „běłu zemjepisnu kartu“ bjez dočasnych posudkow za městnom, rjekny Weil powěsćerni dpa. To je narodny nadawk, kotremuž njesměł so nichtó wuwinyć. „Tohodla je mi absolutnje njezrozumliwe, zo so jednotliwe kraje wočiwidnje z tutej zasadu rozžohnuja, na přikład Bayerska a Sakska. Tak to njepoběhnje.“

Poprawom bě Němska kónčne składźišćo w delnjosakskim Gorlebenje planowała. Po lětdźesatki trajacych protestach bě Zwjazk 2017 nowy proces pytanja zahajił. Zaměr je, hač do lěta 2031 kmane składźišćo namakać. Atomowe wotpadki měli so hłuboko pod zemju w bywšich podkopkach składować. Geologisce přińdu formacije kaž sel, hlina abo kristaliny kamjeń kaž zornowc do prašenja. Prěnje wuslědki maja klětu předležeć.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Wulke rozdźěle mjez regionami

Berlin (dpa/SN). Wot zwjazkoweho knježerstwa zasadźena komisija k přepytowanju žiwjenskich wobstejnosćow su po informacijach medijow hoberske rozdźěle mjez jednotliwymi regionami Němskeje zwěsćiła. „Wulke přećiwki wobsteja w regionalnych dochodach, dźěłowych móžnosćach, při wobchadnym a mobilnoškričkowym přiwjazanju a při zakładnym zastaranju ludźi“, rěka w kónčnej rozprawje knježerstwoweje komisije „Runohódne­ žiwjenske wobstejnosće“, kaž medije rozprawjeja.

Po samsnych žórłach chcyło knježerstwo na zakładźe rozprawy strukturnu a spěchowansku politiku znowa wusměrić. Wona njesměła hižo dlěje na wuchod a zapad orientowana, ale skerje po „potrěbnosćach“ skutkowna być. K tomu słuša tež zawjazk knježerstwa, runohódnosć žiwjenskich wuměnjenjow jako „směrnicu wšeho politiskeho skutkowanja“ wobhladować. Zwjazkowe knježerstwo bě komisiju w juliju 2018 zasadźiło. Zajutřišim, srjedu, chcedźa wuslědki přepytowanja w Berlinje oficialnje předstajić.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Prožym hłuboko pačeny

Cyrkwinski dźěłowy kruh we wot wotbagrowanja wohroženej wsy był

Prožym (AK/SN). W zwisku z rozšěrjenjom brunicoweje jamy Wjelcej-juh hrozy Prožymej wotbagrowanje. Tak by 800 ludźi, mjez nimi 250 křesćanow, swoju domiznu zhubiło. „Tež naša cyrkej by po­trjechena była. Lětsa je wona runje sto lět stara“, praji Hans-Christoph Schütt, wot lěta 2010 farar ewangelskeje wulkowosady Wjelcej, Prožym, Lěska, Maliń (Greifenhain), Nowe Wiki (Neupetershain) a Rašyn (Ressen) z 1 075 wosadnymi. Kedźbliwje jemu wobdźělnicy krajneho kruha za dźěło muži připosłuchaja. Cyłkownje 21 křesćanow z Berlina, Podstupima, Frankfurta nad Wódru a Choćebuza je pódla. W Prožymskej cyrkwi prašeja so woni za njewěstosću mjez ludźimi we wsy. Wobhonjeja so wo młodźinje a zhonja wo hłubokej pačenosći ludźi. Prožym je jedna ze stacijow na jich dwudnjowskej jězbje tydźenja po Łužicy. Při tym zaběraja so ze skónčenjom zmilinjenja brunicy a ze strukturnej změnu.

wozjewjene w: Kraj a swět
póndźela, 08 julija 2019 14:00

Zjawny dźak wobornikam

Festiwal „Łužica 2019“ su stawizny a wopytowarjo kaž tež pomocnicy a sobuskutkowacy zawěsće spokojom. To móža tež być, wšako je – nimo maličkosćow – wšitko jara derje wotběžało. A to, byrnjež z přidatnymi ćežemi wojować měli. Předewšěm myslu na dobrowólnych wohnjowych wobornikow z wokoliny a tež Chrósćic samych. Mnozy běchu sobotu a njedźelu zasadźeni, jako so w blišej wokolinje paleše. Wulkozasadźenje zawinił bě zamiškrjeny woheń pola Hórkow. Pomoc, jón hašeć, bě gigantiska. Wjac hač 42 woborow bě přijěło, a ratarjo Sorabije agrar AG a z Kulowskich stron jim pomhachu. Tak wožachu sudy połne wody k hašenju a podworachu polo, zo njebychu so płomjenja rozpřestrěli. Wobory dźěłachu, zo móhli w Chrósćicach woměrje swjećić. Chróšćenjo městnosć wohenja tež prawi­dłownje kontrolowachu, zo njeby so znowa zapaliło. Za to jim a wšěm pomocnikam zjawny dźak! Janek Wowčer

wozjewjene w: Łužica

Serbska debata

nowostki LND