Z wudaća: srjeda, 10 julija 2019

Metropola modelowy projekt

Berlin/Choćebuz. Delnjołužiska metropola Choćebuz je jedyn z 13 „mode­lowych projektow Smart Cities“. To je zwjazkowy nutřkowny minister Horst Seehofer (CSU) dźensa wozjewił. Za prěnje koło předležeše nimale sto poža­danjow. Modelowy projekt Smart Cities měri so na integrowane, wobłuki přesahowace a na rumy poćahowane strategije wuwića městow a jich zwoprawdźenje.

Jězor zdźěla zaso wužiwajomny

Seenland. Po wobšěrnych saněrowanskich a zawěsćenskich naprawach je Concordia-jězor, kotryž je z bywšeje bruni­coweje jamy Nachterstedt nastał, na někotrych wotrězkach zaso wužiwajomny. Po dźesać lětach je tuž zaso turistam přistup­ny. To zdźělištej dźensa saksko­anhaltske město Seenland zhromadnje z Łužiskej a srjedźoněmskej towaršnosću hórnistwoweho zarjadnistwa.

Planuja buddhistiski centrum

Čorna Pumpa (SN/at). Wužadanja energijoweho přewróta a strukturneje změny za kónc wudobywanja brunicy běchu zamoł­witych energijoweho koncerna LEAG pohnuli, so za nowymi wobchodniskimi polemi rozhladować. Jedne tajke móže inteligentne składowanje miliny być. Projekt „BigBattery Łužica “ su loni kónc lěta zjawnosći předstajili. Hromadźe ze zwjazkowej ministerku za wobswět a wěstotu reaktorow Svenju Schulze a z braniborskim ministrom za hospodarstwo a energiju prof. dr.-ing. Jörgom Steinbachom (wobaj SPD) staj nawoda předsydstwa LEAG dr. Helmar Rendez a čłon předsydstwa za milinarnje Hu­bertus Altmann wčera na arealu Čornopumpskeje milinarnje zakładny kamjeń połožiłoj.

Štó a što tči za serbskimi projektami, kotrež buchu we wobłuku wubědźowanja Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ mytowane? W lětušim lětnim serialu Serbskich Nowin wam projekty předstajamy.

Hatki, kaž hajk při Chróšćanskim Domje swj. Ludmile mjenuja, skića rjanu móžnosć so wuchodźować a wotpočnyć. Předewšěm wobydlerjow starownje z jich přiwuznymi, ale tež pěstowarske dźěći a hortowych šulerjow tam často zetkawaš, runje tak putnikow po Jakubowym puću. Z projektom we wobłuku wubědźowanja „Čiń sobu“ móhli so Hatki hišće atraktiwniše stać. Nawodnica Domu swj. Ludmile Mónika Wenclowa měješe ideju, nastajić tam tafle z wobrazami Měrćina Nowaka-Njechorńskeho a k tomu serbsce a němsce někotre informacije wo zwobraznjenych mytiskich figurach podać. „Ideja bě poprawom jara spontana. Jako sym wo wubědźowanju zhoniła, je mój syn w šuli runje serbske powěsće wobjednał. Při tym je mi napadnyło, kak mało šulerjo poprawom wo tym wědźa. Moja mysl bě, zo dyrbjała tale­ tema prezentniša być, dokelž słuša prosće k powšitkownej wědźe wo Serbach“, Mónika Wenclowa rozłožuje.

Serbski sejm žada sej hladajo na sobupostajowanje serbskeho ludu w Sakskej a Braniborskej reformy. Wčera je so gremi­j na zjawnosć wobroćił.

Njebjelčicy/Budyšin (SN/JaW). Z jasnymi žadanjemi, změnić zakonske rjadowanja wo zawěsćenju městnow serbskich zapósłancow w Sakskim kaž tež Braniborskim krajnym sejmje su so čłonojo Serbskeho sejma na zjawnosć wobroćili. Kaž wčera zdźělichu, reaguja tak na wuradźowanje sakskeho sejma z 3. julija, hdźež je mjez druhim politiske zastupnistwo serbskeho ludu wažnu rólu hrało. „Za zawěsćene a adekwatne sobupostajowanje serbskeho ludu w Sakskej a Braniborskej je re­forma po wšěm zdaću nuznje trěbna“, pisaja­ sejmarjo w zdźělence, kotraž SN w němskej rěči předleži.

Budyšin (SN/CoR). Kajki wliw maja dźensa indigene ludy w Kanadźe, chcedźa-li koncerny w jich sydlenskim rumje surowizny wudobywać, pipeline abo rěčnu zawěru twarić abo lěsy trjebić? Maja prawobydlerjo prawo postajeć, što so na jich žiwjenskim terenje stawa? Tajke a dalše prašenja je wčera prof. dr. Nicolas Houde z Uniwersity Quebec a Montreal wčera w Budyskim Serbskim instituće rozjimał. Politologa so hižo dlěje hač dwaceći lět z maćiznu zaběra, je mjez druhim rěč ně­hdźe 8 000 ludźi wopřijaceho indianskeho kmjena Atikamekw nawuknył a zasadźa so z praktiskimi projektami za samopo­stajenje awtochtonych ludow w swojim wot prjedownikow zdźědźenym kraju.

Brüssel (dpa/SN). Ursula von der Leyen je so dźensa prěni króć k swojim planam wuprajiła, kotrež chcyła zwoprawdźić, jeli ju za prezidentku komisije EU wuzwola. Zeleni w Europskim parlamenće su politikarku CDU na słyšenje přeprosyli, kotrež chcychu w interneće wusyłać. Do toho bě so wona w Brüsselu ze socialdemokratami a Zelenymi zetkała. Von der Leyen pyta mjez stronami za podpěraćelemi, prjedy hač w parlamenće k wólbam kandiduje.

Chcył europske rjadowanje

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo chce přichodny tydźeń spytać, europske rjadowanje za rozdźělowanje w Srjedźnym morju wuchowanych ćěkancow wobzamknyć. Kaž z knježerstwowych kruhow rěka, chcył zwjazkowy nutřkowny minister Horst Seehofer (CSU) wuchowanje ludźi z mórskeje nuzy na dnjowy porjad přichodneho informelneho zetkanja nutřkownych a justicnych ministrow 18. julija w Helsinkach stajić dać.

Wjace wojakow do Syriskeje

Kaž kóžde lěto, tak su tež lětuši Lubnjowski błótowski swjedźeń minjenu njedźelu z wulkej paradu čołmikow skónčili. Lětsa je so na njej 40 wupyšenych čołmikow wobdźěliło. Institucije města, towarstwa a dźěćace zarjadnišća běchu je z wjele lubosću wupyšili­. Zarjadowarjo, wobydlerjo a hosćo swjedźenja mějachu swoje wjeselo. Foto: Peter Becker

Chorobne awto pokradnył je 40lětny muž w Remscheidźe. Zo by spěšnišo domoj přišoł, wza sej wón awto, kotrež před chorownju čakaše. Samsny wóz bě jeho hodźiny do toho do chorownje přiwjezł. Kölnscy policisća wšak móžachu muža na awtodróze A3 njedaloko Königsforsta zajeć. Wón bě pjany, nimo toho njemě­ješe žanu jězbnu dowolnosć.

Wopačni policisća su starušku w Poruhrskej wo złoto a debjenki w hódnoće jednoho miliona eurow wobšudźili. Njeznaći běchu so při telefonje jako policisća wudawali, kotřiž su runje rumunsku cwólbu paduchow zajeli. Paduši mějachu pječa adresu 79lětneje w Dortmundźe při sebi. Radźachu jej drohotne wěcy policiji přepodać a namołwichu ju, złoto a debjenki w płatowych měškach na kěrchowje wotpołožić. Wot skućićelow za­trašena žona je to štyri razy činiła.

Rań (SN/at). Plan za kónc wudobywanja brunicy je najspěšnišo trěbny. Za to, zo by so nětko předstejaca strukturna změna radźiła, stej „spušćomnosć a planowitosć enormnje wažnej“. To rjekny zwjazkowa wobswětowa ministerka Svenja Schulze (SPD) nowinarjam wčera w Ranju. We wobłuku swojeje lětnjeje tury je so wona na IBA-terasach wo dźěle Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) wobhoniła. Z widom na wot jednaćela LMBV Klausa Zschiedricha rysowane wuwiće hórnistwoweho saněrowanja zwjazkowa ministerka zwěsći, zo „móžemy z tudyšich nazhonjenjow tójšto wuknyć“.

Brüssel (ČŽ/K/SN). Na diskriminaciju a ćeže romaskeje mjeńšiny w rjedźe krajow EU je syła Romow z Čěskeje, Słowakskeje a dalšich statow póndźelu w Brüsselu skedźbnjała. Zešli su so před Europskim parlamentom, dokelž maja knježerstwa krajow Europskeje unije za romaski hłós zatykane wuši, rjekny sobuorganizator protesta Štefan Pongo. „W našich krajach – w Čěskej, Słowakskej, Madźarskej, Španiskej, Portugalskej, Pólskej, Rumunskej a Bołharskej – nam knježerstwa njepřiposłuchaja. A dokelž smy tohorunja wobydlerjo EU, smy so rozsudźili za swoje prawa demonstrować. W Europje smy dlěje hač 900 lět a smy jeje wobstatk“, Pongo zwurazni. Runje tak kaž prjedy pak zesuwaja Romow na kromu towaršnosće, zo maja hubjeńši přistup k zdźěłanosći a dźěłu. Bědźa so z předsudkami a su socialnje wumjezowani. „Je to bój z chudobu, hoberskej bjezdźěłnosću a wo čłowjeske prawa“, praji čěski eurozapósłanc Tomáš Zdechovský, kiž je so demonstrantam přidružił. Komisija EU měła pomhać problemy rozrisać, wón rjekny.