Z wudaća: srjeda, 14 awgusta 2019

Jamu wěsće wobhospodarjeć

Berlin/Choćebuz. Skoržićelej Němska pomoc přirody (DUH) a Zelena liga witatej wčerawši wukaz braniborskeho krajneho zarjada za hórnistwo, zo maja so na „wěstotne wobhospodarjenje“ Janšojskeje jamy přihotować. Wobhospodarjer LEAG so na hotuje, zo njemóža dale bruni­cu wudobywać. Pozadk stej mało dnowneje wody a zničenje wokolnych bahnow přez jamy. Přećiwo tomu běštej DUH a Zelena liga skoržiłoj.

Dnjowe poskitki za šulu rozšěrić

Lipsk. Sakski Zwjazk za cyłodnjowsku šulu je so do wólbow krajneho sejma z wosom prašenjemi na strony wobroćił. Nimo AfD a Swobodnych wolerjow su wšitke strony wotmołwili. Nimale wšitke su za to, cyłodnjowske poskitki přichodnje bóle podpěrać.

Drježdźanske lětanišćo prědku

Łužiske wodźizny nimaja wody dosć

Budyšin (SN/BŠe). Mjez Choćebuzom a Budyšinom nastawa tuchwilu najwjetša kumštna jězorina. Po cyłym regionje pak njeje wody dosć, znajmjeńša w lěću nic. Hižo loni bě połoženje chětro napjate, tež lětsa wjele hinak njewupada.

Kaž koncern Łužiska energija a milinarnje (LEAG) zawčerawšim zdźěli, nje­budu přichodnje žanu wodu ze Sprjewje brać, zo móhli jězor na sewjeru Choće­buza zapławić. Přičina je trajaca suchota. Něhdźe 80 procentow wody za 19 kwadratnych kilometrow wulki jězor ma ze Sprjewje přińć. Kaž rěčnica LEAG wuswětli, běchu suche periody do wobličenjow hižo sobu zapřijeli. Hač do lěta 2024 ma jězor tuž po planje zapławjeny być. Hdy budu wodu zaso ze Sprjewje brać móc, hišće­ jasne njeje. Nanajpozdźišo nazymu pak ma woda zaso z łužiskeje rěki do jězora ćec. Choćebuska wobswětowa sku­pina Zelena liga postupowanje kritizuje. Hladajo na wulku płoninu jězora a hoberske wuparjenje to wodowu bilancu wobćežuje. Mjeńši a hłubši jězor na tym městnje by problem trochu pomjeńšił.

Štó a što tči za serbskimi projektami, kotrež su we wobłuku wubědźowanja Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ mytowali? W lětušim lětnim serialu Serbskich Nowin­ wam projekty předstajamy.

Dotal hodźeše so tendenca serbšćiny we Wojerecach jenož jako negatiwna wopisać. Arnošt Muka bě 1886 zwěsćił, zo tam něhdźe štwórćina tehdyšich 2 700 woby­dlerjow serbowaše. Gabriela Linakowa so dopomina, zo su hišće před 40 lětami na wokolnych wsach starše žony w narodnej drasće serbsce rěčeli – a to „w tymle wulkotnym wosebitym dialekće. Dźensa pak skoro nichtó tu w měsće wjace serbsce njerěči.“ Wot lěta 2010 pak społnomócnjena za serbske naležnosće města Wojerec na tym dźěła, dotalny djabołski kruh zaso na žohnowacu spiralu serbšćiny změnić. „Chcemy dźěłarničku ,Serbowanje we wšědnym zjawnym žiwjenju Wojerec‘ załožić“, wona rozłožuje.

Prózdninski čas hišće nimo njeje. Předsyd­stwo župy „Jan Arnošt Smoler“ pak zaběra so hižo z přichodnymi nadawkami a zarjadowanjemi, z kotrymiž chce župa do nazymy startować.

Budyšin (kl/SN). Na zeńdźenju před­sydstwa župy „Jan Arnošt Smoler“ wčera w Budyšinje hódnoćachu čłonojo wo­pominanje dr. Marje Grólmusec 6. aw­gusta w Radworju jako jara poradźene. Za wusahowacy mějachu woni swjedźenski přednošk Cosimy Strakojc-Naw­ka a swjatočnosć na kěrchowje za do­stojnu. Zdobom skedźbnichu na dalše zarja­dowanje na česć Marje Grólmusec 22. awgusta w Budyskim Serbskim muzeju, hdźež po­rěči mjez druhim dr. Susanne Hozyna.

Nimo toho je župne předsydstwo přede­wzaća druheho połlěta rozjimało. Na tradicionalnu kubłansku jězbu přeproša župa­ pjatk, 4. oktobra. Zaměr je sewje­ročěske město Liberec, wšako zahaja tam tón dźeń serbske kulturne lěto 2019/2020. Popołdnju, we wobłuku swjatoč­neho zaha­jenja, je předwidźane wopomjatnu taflu za powójnsku serbsku wotnožku gymnazija w Liberecu wotkryć. Wječor předstaji 1. serbska kulturna brigada hro­madźe ze Serbskim lu­do­wym ansamblom oratorij „Hrodźišćo“.

Budyšin (CS/SN). Na wosebite zarjado­wanje je w Budyšinje tamniša wotnožka Drježdźanskeho Centruma za elektroniske kubłanje a technologiju (EBZ) pře­prosył. Wot wčerawšeho hač do pjatka přewjeduja tam camp elektronikarjow-nowačkow. Nowe wukubłanske lěto je so 1. awgusta započało a dwanaće młodych muži prěnjeho wukubłanskeho lěta so we wobłuku wokrjesneho rjemjeslnistwa Budyšin na campje wobdźěla. Zaměr je nawučić jich prěnje kroki w praksy. K tomu słušeja zakładna wěda wo mjenach najwšelakorišich gratow runje­ tak kaž tradicionalne kmanosće, kaž cynić. Małe zawody často dosć resursow nima­ja, zo móhli wučomnikam zakłady rjemjesła dosahajcy posrědkować.

Dźensa móžachu so wučomnicy na přikład wuspytać w twarjenju lětadła – małeho wězo. Tak dyrbjachu izolaciju kabla wotstronić, koporowy grót po zakładźe rysowanja do formy lětadła přinjesć atd. Z pomocu solarneje cele hodźeše so propeler skónčnje ćěrić. Wučomnikam z dobrej radu poboku steješe Maik Nischalke.

Plymouth (dpa/SN). Wulka jězba po Atlan­tiku móže so započeć: Aktiwistka na dobro klimy Greta Thunberg chce so dźensa z płachtakom z Wulkeje Britaniskeje do New Yorka nastajić. Profijowaj płachtakowarjej Boris Herrmann a Pierre Casiraghi powjezetaj 16lětnu młodostnu ze Šwedskeje přez „wulki hat“. Wotjěć chcychu popołdnju. Špatneho wjedra dla pak njebě wuzamknjene, zo dyrbja wjacore hodźiny čakać. Jězba traje ně­hdźe dwaj tydźenjej.

Hospodarstwo wosłabjene

Wiesbaden (dpa/SN). Němske hospodarstwo je so w druhim kwartalu po po­sudku hospodarskich fachowcow jasnje wosłabiło. Ekonomojo z tym liča, zo je nutřkokrajny bruttoprodukt najwjetšeho europskeho ludoweho hospodarstwa přirunujo ze spočatkom lěta wo 0,1 procent woteběrał. K tomu přinošowali su tež mjezynarodne wikowanske konflikty, kotrež­ na eksport orientowane němske hospo­darstwo wosebje haća, dokelž su kupcy přiběrajcy znjeměrnjeni.

Wopory wopominali

Před Slepjanskej ewangelskej cyrkwju wopominachu wčera wječor wopory Berlinskeje murje, kotruž běchu mócnarjo NDR 13. awgusta 1961 twarić započeli. Nimo toho je so wčera něhdźe 40 ludźi na nyšporu z fararku Jadwigu Malinkowej (2. wotpr.) wobdźěliło. Symboliske kamjenje zwobraznichu Berlinsku murju, ale tež nadźiju, wjeselo, zmužitosć a wěru. Foto: Martina Arlt

Na cyły tydźeń přidatnych prózdnin wjeselić smědźa so šulerjo w hessenskim Bensheimje. W tamnišej šuli běchu hakle tele dny zwěsćili, zo je wohnjowa připrawa defektna. Připrawu dyrbja tuž kompletnje wuměnić. Dokelž nimaja žane přidatne rumnosće, kotrež móhli krótkodobnje za wučbu wužiwać, ma 17 rjadownjow Karla Kübeloweje šule tydźeń dlěje lětnje prózdniny.

Prinz Harry a jeho mandźelska Meghan staj dźělenaj – znajmjeńša w Londonskim kabineće wóskowych figurow. Meghan steji nětko pódla Davida Beckhama a jeho mandźelskeje Victorije. Kabinet chcył tak „moderne nastajenje britiskeje wójwodki k žiwjenju a jeje wosobinsku njewotwisnosć najebać wšitke kralowske winowatosće wotbłyšćować“.

New York (dpa/SN). Škit ciwilneje lud­nosće w konfliktach bě tema posedźenja Bjezstrašnostneje rady UNO, na kotrymž je so zwjazkowy wonkowny minister Heiko Maas wčera w New Yorku wob­dźělił. Bě to zdobom zazběh wjacednjowskeje jězby politikarja SPD po Sewjernej Americe, kotraž powjedźe jeho tež do ka­na­diskeho Toronta. Maas bě póndźelu noweho defekta w knježerstwowym lětadle dla ze zapozdźenjom do New Yorka wotlećał, dokelž dyrbješe do druheje mašiny přelězć.

Němska je wot 1. januara dwě lěće z čłonom Bjezstrašnostneje rady. Ze swojim wobdźělenjom chcył Heiko Maas europske zhromadne dźěło z najwažnišim gremijom UNO sylnić, kaž rjekny. Pólska radu tuchwilu nawjeduje.

Štóž dźensa we wobłuku někajkeho swje­dźe­nja staru techniku zapřijima, móže sej wulkeho zajima wopytowarjow wěsty być. Tak su oldtimerowe wosobowe awta a mopedy kaž tež historiske kolesa spočatk měsaca w Sernjanach runje tak ludźi wabili kaž minjeny kónc tydźenja stare traktory w Koblicach abo hižo trochu starše lětadła w Lětonju. W času, hdyž samojěduce awta hižo žana utopija njejsu, hdyž so kompjutery dźeń a bóle do najnjemóžnišich wobłukow našeho žiwjenja zadobywaja, a hdyž bjez interneta lědma hišće něšto dźe, su ludźo wo jednorosći stareje techniki fascinowani. Něhdy jězdźachu awta bjez mikrochipow, něhdy dyrbješe wodźer traktora hišće porjadnje mocy nałožić, a hdyž moped stawko­waše, sy jón zdźěla hišće sam sporjedźeć móhł. Njezbožowniši pak ludźo přiwšěm njeběchu. Dźensniši wulki zajim za staru techniku je kaž žadosć za jednorišim žiwjenjom. Marian Wjeńka