Z wudaća: srjeda, 11 septembera 2019

Šula a digitalna demokratija

Drježdźany. Mjez třomi sakskimi wyšimi šulemi a dwěmaj gymnazijomaj chce Wojerowska Wyša šula „Při planetariju“ zwoprawdźić projekt za wjace medijoweje kompetency „Šula a digitalna demokratija“. Z 33 šulow, kotrež běchu so požadali, je tež Wyša šula Arthura Kieslinga w Kinsporku, kotraž so cyłe lěto z tematiku zaběra. Zaměr projekta je, šule za digitalnu změnu sylnić a je při spěchowanju digitalneje šulskeje kultury podpěrać.

Třěcha před kupnicu so paliła

Rakecy. Před kupnicu w Rakecach je so minjenu nóc třěcha paliła, pod kotrejž stejachu nakupowanske wozyčki. Prawdźepodobnje běchu ju njeznaći zapalili, kaž rěčnik policije zdźěli. Wohnjowi wobornicy woheń zhašachu. Nichtó so njezrani. Policija pad nětko přepytuje.

Uniwersity woblubowane

Ze swojimi myslemi we wobłuku 6. Kamjenskeje narěče w Haninej cyrkwi je spěwytwórc, awtor, režiser a komponist Hans-Eckhardt Wenzel wjele z toho wuprajił, štož nastupajo žiwjenje w fragmentowacej so towaršnosći tež publikum začuwa. Tón bě wčera wječor w tak bohatej ličbje do sakralneho muzeja přichwatał, zo dyrbjachu samo stólcy přistajić. Wšako nochcychu nikoho zaso domoj pósłać.

Štó a što tči za serbskimi projektami, kotrež su we wobłuku wubědźowanja Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ mytowali? W lětušim lětnim serialu Serbskich ­Nowin wam projekty předstajamy.

Ze serbskim filmowym wječorkom jutře na tradicionalnym městnje w Malešecach započnjetej Budyska Domowinska župa „Jan Arnošt Smoler“ a rozmołwne koło Budyski kraj swój projekt „Wozrodźenje ,Wódneho muža‘ jako zetkawanišćo Serbow a Němcow“ praktisce zwoprawdźeć. Ideja bu we wobłuku Sakskeho fondsa „Čiń sobu!“ mytowana.

Kaž turistikarjam zmóžnja měnjaca so krajina we łužiskej jězorinje tež plahowarjam wina přihódne wuměnjenja. Nazyma je najlěpši čas so wo wuslědkach přeswědčić, wšako winicarjo tuchwilu płody žněja a předźěłuja.

Zły Komorow (SN/BŠe). Poprawom wšak su we Łužicy prjedy hižo raz wino pla­howali. Prěnju winicu mějachu w Delnjej Łužicy w 13. lětstotku, rozprawja turistiski­ zwjazk Łužiska jězorina. Nětko staru tradiciju wožiwjeja, a na nasypach bywšich brunicowych jamow zaso wino rosće. Cyłkowna płonina, kotruž sydom winicarjow lětsa wobhospodarja, je z dwanaće hektarami chětro přewidna. Přiwšěm móža tam na dobre wuspěchi zhladować. Runje nětko nazymu přeprošeja winicarjo zajimcow na žně, swjedźenje abo dožiwjenske tury po winicach, hdźež móža so wo kwaliće łužiskeho wina­ přeswědčić.

Choćebuz (SN/JaW). Čłonojo Zwjazko­weho předsydstwa Domowiny njewola zastupnikow Serbow za wólby Rady za serbske naležnosće Sakskeje kaž pla­nowane hakle 29. nowembra, ale hižo 30. oktobra w Budyskim Serbskim domje. To je zwjazkowe předsydstwo minjeny pjatk w Choćebuzu po turbulentnym rozjimanju naležnosće wobzamknyło.

Rom/Brüssel (dpa/SN). Italski ministerski prezident Giuseppe Conte chce so w Europskej uniji za wjace fleksibelnosće w etatowej politice zasadźić. Před senatom w Romje je so wón wčera za reformu stabilizowaceho pakta na dobro eura wuprajił. W Brüsselu chcyše sej dźensa změnu tak mjenowanych Dublinskich prawidłow žadać. Po nich je tón kraj za azylowe jednanje zamołwity, w kotrymž požadar azyla prěni króć na europsku zemju­ stupi. Italska ma, dokelž při morju leži, njelěpšinu.

Bomba na róčnicy rozbuchnyła

Kabul (dpa/SN). Na 18. róčnicy 11. septembra je dźensa njedaloko wulkopósłanstwa USA w afghaniskej stolicy Kabulu bomba rozbuchnyła. Po informacijach zakitowanskeho ministerstwa USA njeměješe detonacija wuskutki na dźěło wulkopósłanstwa. Hakle minjeny kónc tydźenja bě prezident USA Donald Trump měrowe jednanja z talibanami krótko do wočakowaneho zetkanja z islamistami wotprajił.

Kupperman Trumpa poradźuje

Tykancy w hódnoće 81 000 eurow kradnył je bywši sobudźěłaćer wosobneje New-Yorkskeje pjekarnje. 32lětny dźěłaše jako šofer a měješe přistup do składu. Wot nowembra 2018 do februara 2019 je wón na te wašnje wjace hač tysac tykancow spakosćił a dale předawał. Pjekarnja „Lady M.“, kotraž bě lěta 2002 prěni wobchod w New Yorku wotewrěła, je sej ze swojimi worštowanymi tykancami wjele připóznaća zdobyła. Eks-sobudźěłaćer ma škodu nětko zarunać.

Kralowsku pyton je muž w sewjerorynsko-westfalskim Bönenje we wotpadkowym sudobju namakał. Po tym zo bě njewšědnu namakanku fotografował, informowaše policiju. Njejědojty had, kiž swoje wopory zadusy, je poprawom w tropiskich kónčinach zapadneje a centralneje Afriki doma. Fachowc za reptilije je hada najprjedy raz k sebi wzał.

Flensburg (SN). Hłowne zastupnistwo němskeje mjeńšiny w Danskej, Zwjazk němskich Sewjeroschleswigčanow (BDN), je na swojim njedawnym posedźenju rěčnopolitiske žadanja němskeje mjeńšiny aktualizował. To rozprawja němski dźenik w Danskej Der Norschleswiger. „Někotre ze staršich žadanjow su spjelnjene, za to su nowe k tomu přišli“, rjekny komunikaciski šef BDN Harro Hallmann.

Spokojeni móžachu zwěsćić, zo su ze stron Danskeje žadanja za dansko-němskej dwurěčnej awtodróhowej taflu spjelnili runje tak kaž dwurěčnu pokazku, zo je w sewjeroschleswigskich chorownjach lěkowanje tež w němskej rěči móžne. Nimo toho w brošurje wo tym informuja, zo móžeš na zarjadnistwach a sudnistwje němčinu nałožować.

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) je hladajo na globalne přesuwanje mocow Europsku uniju k zhromadnemu dźěłu namołwjała. Je načasu nowu sylnosć wuwiwać, rjekny wona na dźensnišej generalnej debaće zwjazkoweho sejma w Berlinje. Merkel pokaza na přiběrace konflikty mjez USA a Chinu, na „geostrategiske znowazesylnjenje“ Ruskeje a na planowany wustup Wulkeje Britaniskeje z EU. „Wšo to ma hłuboko sahace sćěhi za Němsku.“ Merkel namołwješe EU, zastatki na polu wažnych technologijow nachwatać, na přikład nastupajo produkciju chipow a nowych modernych baterijow.

Zastupnica AfD molowaše scenarij katastrofy hladajo na etat 2020. „Kriza njepřińdźe, wona tu hižo je“, podšmórny frakciska předsydka AfD Alice Weidel. Bližaca so recesija je wuslědk „zeleno-socialistiskeje ideologije, kotraž naš kraj ruinuje a jemu kmanosć do přichoda rubi“. Weidel kritizowaše plany za kónc atomoweje a brunicoweje energije kaž tež politiku knježerstwa ćěkancam napřećo.