Z wudaća: pjatk, 04 oktobera 2019

2. oktobra 1989 wotmě so w Kulowskej ewangelskej cyrkwi prěnja ekumeniska modlitwa wo měr, zazběh tamnišich měrniwych protestow. To su předwčerawšim w samsnej cyrkwi wopominali.

Kulow (SN/MkWj). Kopaty połny Boži dom na Kulowskim Kolpingowym naměsće bě srjedu najlěpši dopokaz, zo měrniwa rewolucija w NDR tež hišće 30 lět po tym ludźi zaběra. Wosada bě přeprosyła na swjedźenske zarjadowanje składnostnje 30. róčnicy prěnjeho ekumeniskeho modlenja wo měr, kotrež bě w Kulowje zazběh měrniwych protestow přećiwo politiskemu systemej NDR.

Přeprosyli běchu sej nětko bywšeho sakskeho nutřkowneho ministra Heinza Eggerta jako swjedźenskeho rěčnika, krajneho radu Michaela Hariga (CDU) a Petera-Paula Gregora, kiž bě swój čas kapłan w Kulowje. Wón je dźensa farar we Wojerecach a policajski dušepastyr Sakskeje. Chór Kulowskeho towarstwa Bratrowstwo zarjadowanje z wjacorymi serbskimi spěwami wobrubi.

Pančicy-Kukow (SN/MiR). Z basnjomaj „W Lipju“ abo „Lećće z časom“ a dalšimi Jakuba Barta-Ćišinskeho zaběrachu so šu­lerjo 9. a 10. lětnika. „Zapřijeli smy šulerjow ze serbskich a serbšćinu wuwu­čowacych šulow Hornjeje Łužicy“, rjekny regionalna rěčnica Domowiny za Kamjensku župu „Michał Hórnik“ Katharina Jurkowa. Jako posledni we wobłuku štyri dny trajaceho projekta wobdźělichu so srjedu šulerjo-serbšćinarjo wyšich šulow „Korla Awgust Kocor“ Kulow, „Dr. Marja Grólmusec“ Radwor a „Dr. Marja Grólmusec“ Slepo. Na pjeć stacijach su sobudźěłaćerjo Kamjenskeje a dalšich župow kaž tež Rěčneho centruma WITAJ młodostnym basnika zbližili. Poboku běchu jim studenća a přichodni studenća wučerstwa. Pomhałoj běštej iniciatoram fachowej poradźowarce za serbšćinu Katka Bukowa a Milenka Ertelowa. Tak móžachu jednotliwe stacije, přiměrjene rěčnym kmanosćam šulerjow, přihotować a přewjesć. Wjetšina młodostnych, tež hdyž serbšćinu jako cuzu rěč wuknu, zrozumichu jadrowe wuprajenja, kotrež jim přewodnicy na stacijach posrědkowachu.

Drježdźany (dpa/SN). Sakska wusměrja so dale a bóle na keniasku koaliciju. Zastupjerjo­ CDU, SPD a Zelenych su wčera­ sonděrowanje zakónčili. Wuslědki chcedźa nětko stronam předpołožić a koaliciske rozmołwy namjetować. Hladajo na wuslědki demonstrowachu sakski­ ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU), nawodnica jednanjow strony Zelenych Katja Meier a šef SPD Martin Dulig přezjednosć. „No­chcemy kraj rjadować, ale wuhotować“, Kretschmer wčera wuzběhny.

Trumpa znowa wótrje kritizuja

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump je ze swojim žadanjom, zo ma China přećiwo jeho politiskemu přećiwnikej Joewej Bidenej přepytować, wulke rozhorjenje zbudźił. Tak je znowa pokazał, zo zastojnstwo za swoje wosobinske lěpšiny znjewužiwa, zdźěli rěčnica Domu reprezentantow Nancy Pelosi. Z pomocu wukrajnych knježerstwow chce Trump znowa wólby dobyć. Wón pak zwurazni, zo ma jako prezident absolutne prawo a zamołwitosć, přepyto­wanja přećiwo korupciji postajić.

Turkowsku dale podpěrać

Drježdźany/Kiel (dpa/SN). Žurnalist a awtor Ulrich Wickert je wuchodnym Němcam wobswědčił, zo zaběraja wažny kapitl w němskich stawiznach. „Ze swojej zmužitosću, z přewinjenym strachom a ze zasakłosću w boju wo swobodu“ su woni 1989 bytostnje k cyłoněmskej identiće přinošowali, rjekny 76lětny wčera w swjedźenskej narěči k Dnjej jednoty Němskeje w Sakskim krajnym sejmje w Drježdźanach. „Tajki podawk je dotal w stawiznach Němskeje pobrachował.“

Zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) wuzběhny wukony wuchodnych Němcow při přewinjenju diktatury SED a při zjednoćenju. Měrniwa rewolucija 1989 je so poradźiła, dokelž njedachu sej ludźo swobodu dlěje zapowědźić, rjekny wona na centralnym zarjadowanju k dnjej jednoty w Kielu.

Schód podzemskeje železnicy ze zajězdom parkowanskeho domu zaměniłoj staj chinskaj turistaj z awtom w Mnichowje. Wonaj wostaštaj ze swojim wupožčenym awtom na schodźe tčacy. Kaž šofer pozdźišo rjekny, bě jeho tafla zamyliła, pokazowaca na parkowanišćo. Wohnjowa wobora je snadnje wobškodźene awto skónčnje ze schoda zběhnyła. Hižo spočatk awgusta běštaj francoskaj mandźelskaj na samsnym městnje pytajo za parkowanišćom na schód zajěłoj.

Na balkonje kurić je wotnětka w Ruskej zakazane. To předwidźi noworjadowanje wohnjoškitneho zakonja, kotryž płaći wot 1. oktobra. Štóž zakaz njedodźerži, dyrbi z pokutu 3 000 rublow (42 eurow) ličić. Dyrbjała-li cigareta woheń zawinić, je pokuta wyša. Palace swěčki su na balkonach nětko runje tak zakazane kaž grilowanje šašlykow.

Po 24 lětach festiwal w třikrajowym róžku dawno žadyn potajny tip wjace njeje. Znaći hrajerjo jazza ze wšeho swěta přińdu do prowincy. Mnohim wotležanym městnam je to lěpšina.

Žitawa (msb/dpa/SN). Sakski třikrajowy róžk so hač do 20. oktobra na jazzowe jewišćo přeměnja. Za 24. lětnik wčera zahajeneho Festiwala nad Mandawu wočakuja starow jazza ze wšeho swěta w Žitawskej kónčinje. „18 jazzowych ansamblow z 13 krajow móžeće přichodnej tydźenjej w dźewjeć městach našeho regiona dožiwić“, rjekny festiwalny nawoda Steffen Tempel powěsćerni dpa. Z po­dawkom chcedźa kulturne žiwjenje na wsy wožiwić. Zo ma festiwal mjeno pomjezneje rěki Mandawa, je wotpohlad – jako wuraz toho, štož Čěsku a Němsku zwjazuje.

Pólska hotuje so na wólby noweho sejma 13. oktobra

Waršawa. Dźesać dnjow do wuzwolenja noweho pólskeho sejma je wólbny bój w kraju swój wjeršk docpěł. Zastupnicy wšitkich stron parlamenta, kotrež wojuja wo mandaty ludoweho zastupnistwa, su w cyłym kraju po puću, zo bychu wolerjow za sebje zdobyli.

Wulke překwapjenja hladajo na wólbny wuslědk wšak nichtó njewočakuje. Hdyž ličby najnowšich naprašowanjow za měnjenjemi přitrjechja, móže so knježaca narodnokonserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS) z něhdźe 40 procentami jasneho dobyća z wulkim wotstawkom k opoziciji nadźijeć.

Předsyda PiS Jarosław Kaczyński předstaji njedawno w Szczecinje wólbny program swojeje strony, kotryž wopřijima na wšě 232 stron. Po hódnoćenju prof. Wojciecha Sadurskeho z Europskeho centruma Waršawskeje uniwersity pak je w programje runje dwanaće stron z konkretnymi wuprajenjemi. Zbytk je wulki „ideologisko-propagandistiski kał“, měni Sadurski w nowinje Gazeta Wyborcza.

Je dobra tradicija, zo starši Malešanskich Witaj-dźěći swojich najmjeńšich na programy we wsy abo w gmejnje přewodźeja. Srjedu bě to cyle wosebity termin, wuznamjenjenje z Mytom Domowiny za dorost 2019 w Budyskim Serbskim domje. Starši njewidźachu jenož poradźene spěwy a rejku, kotrež tam dźěći w pyšnej drasće ewangelskich Serbow Budyskeho kraja předstajichu. Runje tak móžachu nazhonić dźak a wulke připóznaće za swój rozsud, zo dadźa swoje dźěći we Witaj-pěstowarni dwurěčnje kubłać. Předsyda Domowiny Dawid Statnik je wuraznje na to skedźbnił. Myto Domowiny za dorost předšulskej skupinje Malešanskeje Witaj-pěstowarnje česći zdobom njesebičnu prócu kubłarkow pod nawodom Borbory Kraloweje. Mam pak wuznamjenjenje tež za namołwu šulskimaj nošerjomaj a gmejnje, serbskorěčne kubłanje po Witaj-pěstowarni w zakładnej a w přichodnej nowej wyšej šuli w Barće zaručić. Axel Arlt

Najsławniši čěski spěwar popularneje hudźby Karel Gott je wutoru w starobje 80 lět zemrěł. Wo njeho nježaruje jenož jeho wótcny kraj, ale cyły swět, po kotrymž je „złoty hłós z Prahi“ znaty jako „Sinatra wuchoda“. Chowany budźe 42krótny dobyćer Złoteho abo Čěskeho sołobika a w zańdźenym porjedźe na Zasłužbneho a Narodneho wuměłca pomjenowany Karel Gott po dorěčenju knježerstwa w kruhu swójby ze statnymi česćemi. Zjawnosć móže so z nim dźens za tydźeń, 11. oktobra, w palaisu Žofín rozžohnować. Rekwiem budźe nazajtra w katedrali swj. Víta.

Wot srjedy kładu Praženjo kaž tež ludźo z cyłeje Čěskeje a samo wopytowarjo stolicy při domje njeboćičkeho kwěćele a zaswěćeja swěčki. Čěske, ale tež słowakske nowiny jeho žiwjenje a spěwne skutkowanje wobšěrnje hódnoća. Słowakski dźenik Nový čas zwěsća: „Pře smjerć Karela­ Gotta płače 16 milionow Čechow a Słowakow.“

7. lětnik Ralbičanskeje wyšeje šule wopyta předwčerawšim Ludowe nakładnistwo Domowina w Budyšinje, hdźež tuchwilu jeho prěničku zestajeja. Pod hesłom „Naša serbska kniha“ su šulerjo minjeny měsac we wučbje serbšćiny kóždy swójsku fabulu pisali a we wuměłskim kubłanju k tomu wobrazy zhotowili. Wuhotowar nowostki Tomaš Šołta je z nimi nětko móžnosće zestajenja rozłožił. W běhu projekta „Naša serbska kniha“ zeznajomjeja so šulerjo z dźěłom a powołanjemi w nakładnistwje a wobdźěleja so na nastaću publikacije hač k doćišćanej wersiji. Šula bě wupisanje projekta LND dobyła. 12. decembra chce Ralbičanski spisowaćelski dorost w Konjecach swoju prěnju knihu zajimcam oficialnje předstajić. Foto: SN/Maćij Bulank