Z wudaća: wutora, 15 oktobera 2019

Němske knižne myto Stanišićej

Frankfurt nad Mohanom. Za roman „Herkunft“ je Saša Stanišić wčera Němske knižne myto dóstał. W swojej dźaknej narěči zwurazni 1978 w Bosniskej rodźe­ny spisowaćel, kiž je jako 14lětny juhosłowjanskeje wójny dla do Němskeje ćeknył, swój hněw, zo je Peter Handke Nobelowe myto dóstał. Handke bě we wójnje proserbiske stejišćo zabrał.

Telko dojězdźowarjow

Budyšin. Ličba dojězdźowarjow po­wołanja dla je w Budyskim wokrjesu ze 86 000 wosobami tak wulka kaž ženje do toho. Dźěłarnistwo twarstwo-agrar-wobswět (IG BAU) kritizuje diskrepancu mjez pobrachowacymi zapłaćomnymi bydlenjemi we wulko- a uniwersitnych městach a mnohimi runje tam w zašłych lětach nastatymi dźěłowymi městnami. Dojězdźowarjo zhubja wólny čas, tež wobswět ćerpi pod jězdźenjom.

Mjez horomaj putnikować

Šulski dwór zetkawanjow nastawa tuchwilu na zakładnej a wyšej šuli „Dr. Marja Grólmusec“ w Radworju. Dźěła za to chcedźa hišće­ lětsa dokónčić. Carsten Schmidt a Andreas Böhme (wotprawa) z Radworskeje Schmidtec twarskeje firmy kładźetaj nakromne kamjenje. Projekt financuja hłownje z darow, kotrež bě Jovan Hrjehor znosył. Foto: Carmen Schumann

„Statistika Łužiskich Serbow“ Arnošta Muki (1854–1932) ma přichodny tydźeń w němskim přełožku w LND wuńć. Kajki wuznam kniha dźensa ma, wo tym je so Cordula Ratajczakowa z přełožerjom dr. Robertom Lorencom rozmołwjała.

Čehodla sće 133 lět staru knihu přełožił?

R. Lorenc: „Statistika“ je jedyn z najwažnišich tekstow sorabistiki, kiž njebě dotal přełoženy. Nimo toho eksistuje jenož prěni nakład z 19. lětstotka. Poprawom pak słuša tež k zakładnym tekstam němskeje ludowědy. A dokelž žadyn přistup k serbskej statistice njemějachu, njejsu němscy ludowědnicy ju tež na wědomje brali. Nimo toho trjeba kóždy, kiž so we Łužicy za domiznowědu zajimuje a serbšćinu njewobknježi, tule knihu, kotraž wopisuje serbsku Łužicu na proze industrializacije.

Što namaka čitar w knize?

Na uniwersitach a wysokich šulach je zymski semester zaběžał

Drježdźany/Lipsk (SN/bn). Zymski semester na sakskich kaž tež braniborskich uniwersitach resp. wysokich šulach je zaběžał. W Drježdźanach, Lipsku a Choćebuzu su nowi studenća zazběh minjeny pjatk ze swjatočnymaj zarjadowanjomaj woswjećili.

Na Lipšćanskej uniwersiće bu do­hro­mady něhdźe 7 000 zajimcow prěni raz imatrikulowanych, štož wotpowěduje ličbje minjenych lět. Wjetšina nowačkow pochadźa z tak mjenowanych nowych zwjazkowych krajow, podźěl wukrajnikow wučinja nimale pjećinu.

Njebjelčicy (SN/at). Krabatowe towarstwo je za publikumowe myto Němskeho myta za angažement nominowane, a to hnydom we wjacorych kategorijach (SN informowachu). Rozsud padnje po puću online-wothłosowanja, kotrež traje hišće hač do 24. oktobra – potajkim hač do štwórtka za tydźeń – w interneće pod https://www.deutscher-engagamentpreis­.de/publikumspreis. Nětko bychu so čłonojo Krabatoweho towarstwa wězo wjeselili, bychu-li wosebje w dwurěčnej Łužicy prawje wjele podpěraćelow měli.

Wšako je publikumowe myto lukratiwne, z mytowanskim pjenjezom 10 000 eurow zwjazane wuznamjenjenje. Loni bě Krabatowe towarstwo hižo Sakske woby­dlerske myto w kategoriji towaršnostno-socialny angažement dobyło. W padźe wuspěcha chcyło towarstwo po sło­wach předsydy Reinera Deutsch­manna dobyćerske pjenjezy za to wužiwać, zo bychu swójske skutkowanja w syći w dwurěčnej Łužicy rozšěrili.

Němske myto za angažement je třěšne myto za wobydlerski angažement. Nimo­ publikumoweho myta spožči jury dalše w pjeć kategorijach.

Pod hesłom „Koncepcionalizacija małych­ (europskich) a njezapadnych kulturow“ wotmě so minjeny štwórtk a pjatk mjezynarodna konferenca na Instituće za slawistiku Drježdźanskeje techniskeje uniwersity, podpěrowana wot Załožby Fritza Thyssena za spěchowanje wědomosće.

Drježdźany (SN/CoR). Kak móžeš z fe­nomenami wobchadźeć, kotrež njehodźa so z etablěrowanymi konceptami dominantnych kulturow wopisać? Kak poćahuja so kulturne praktiki małych nje­zapadnych kulturow na dominantny kanon?­ Kotre alternatiwne koncepty su wuwiwali? Tute a podobne prašenja stejachu w srjedźišću konferency, na kotrejž so štyrnaće wědomostnikow z literaturowědy, stawiznow, genderoweho slědźenja, sorabistiki a sociolinguistiki wobdźěli a swoje dopóznaće wo fenomenach w Japanskej a Chinje, Luxemburgskej, Běłoruskej, Nigeriji, Awstriskej a Łužicy mjez sobu wuměni a diskutowa.

Nalěwo wotbočować rěka wot kónca tydźenja zaso za Sprjewju nimale poł kilo­metra za Połpicu (Halbendorf/Spree) do směra na Nowu Wjes (Neudorf). We wobłuku renaturěrowanja rěki mjez Lemišowom (Lömischau) a Nowej Wsu nad Sprjewju je bager Nadeborec předewzaća za wodo­twar z Krušwicy (Krauschwitz) poslednju barjeru mjez dotalnym rěčnišćom a wurjedźenym starym­ promjenjom wotstronił. Te bě w 1930tych lětach nastało, jako łužisku rěku mjez mjenowanymaj wsomaj zruna­chu. Nětko je Sprjewja wo nimale 900 metrow dlěša a po hižo njetrjebanym rěčnišću přichodnje wulku wodu wotwjedu. Foto: SN/Hanka Šěnec

Athen (dpa/SN). W dospołnje přepjelnjenym lěhwje ćěkancow na grjekskej kupje Samos je wčera wječor k bijeńcy mjez migrantami ze Syriskeje a z Afghanistana dóšło. Při tym buchu třo migranća z nožom zranjeni. Policija zasadźi sylzopłun, zo by randalěrowacych dźěliła. Tući běchu w lěhwje tež woheń zamiškrili. Policija je dźěl lěhwa ewakuowała. W lěhwje, kiž je za 650 ludźi twarjene, žiwori wjace hač 5 700 migrantow.

Planuja přepytowanski wuběrk

Berlin (dpa/SN). Opoziciske frakcije FDP, Zelenych a Lěwicy chcychu hišće dźensa přepytowanski wuběrk zwrěšćeneho nadróžneho popłatka za wosobowe awta dla zarjadować. Powšitkownje wočakowachu, zo frakcije wotpowědnu próstwu podpěruja. Za přepytowanski wuběrk dyrbi znajmjeńša štwórćina zapósłancow hłosować. Wuběrk chcył přepytować, čehodla je wobchadny minister Andreas Scheuer (CSU) zrěčenja z firmami k zwoprawdźenju mawty wobzamknył, byrnjež prawniske zakłady pobrachowali.

Ćěkancy smědźa do kraja

Washington/Istanbul (dpa/SN). USA su wojerskeje ofensiwy na sewjeru Syriskeje dla sankcije přećiwo Turkowskej wukazali a žadaja sej hnydomny kónc wojowanjow. Prezident USA Donald Trump chce swojeho zastupnika Mika Penca najspěšnišo do Ankary pósłać, zo by tón mjez Turkowskej a Kurdami posrědkował. Sankcije přećiwo Turkowskej maja tak dołho wobstać, doniž njeje Ankara žadanja za přiměrom bróni spjelniła, namóc skónčiła a jednanjam wo dołhodobne rozrisanje problemow při syrisko-turkowskej mjezy přizwoliła, rjekny Pence wčera we Washingtonje.

Kijew (dpa/SN). Na Ukrainje su tysacy ludźi přećiwo dojednanju nastupajo wurjadny status za wot separatistow kontrolowane kónčiny na wuchodźe kraja demonstrowali. Po informacijach policije ćehnješe wjace hač 18 000 ludźi we wjacorych demonstracijach po centrumje stolicy Kijewa hač k sydle prezidenta. Ludźo sćěhowachu namołwy nacionalistiskich stron. Tež w druhich městach dóńdźe k protestam.

Wobdźělnicy wotpokazachu přede­wšěm tak mjenowanu „Steinmeierowu formulu“, na kotruž běchu so wobě konfliktnej stronje njedawno dojednałoj. Wona je pomjenowana po zwjazkowym prezidenće a bywšim wonkownym ministrje Franku-Walteru Steinmeieru.

Kompromis předwidźi nachwilny wurjadny status za Donbass, hdźež knježa separatisća. Status ma z dnjom demokratiskich wólbow w tutej kónčinje płaćić. Po mjezynarodnym připóznaću ma status trajny być. Wólby su dźěl lěta 2015 wujednaneho měroweho plana. Konflikt na wuchodźe Ukrainy traje wot lěta 2015.